DÜNDEN BUGÜNE, BUGÜNDEN YARINA: KALKINMA AJANSLARI

Yıl 2017, Sayı: 27, 19 - 40, 30.09.2017

Barış Övgün

Öz

Türkiye’de son on yıl içinde kamu yönetiminde üzerinde en fazla söz söylenen konularından biri kalkınma ajanslarıdır. Kalkınma ajansları kuruluş gerekçeleri,
idare sistemi içindeki yeri ve performansı bakımından çeşitli incelemelere konu olmuştur. Bu çalışmada ise ele alınan bu konulara ek olarak kalkınma ajanslarının diğer bölge yönetimleri ile olan ilişkileri ve geleceği de bakış açısına alınarak ajansların on bir yıllık serüvenlerinin bir panoraması sunulmaya çalışılmaktadır. Bu analizde literatürün önemli bir kısmında ortaya konulmuş olan bulgulardan farklı olarak performanslarının arzu edilen düzeyde olmadığı, kalkınma çabasında bölgelerin mevcut durumunun değişmediği, kalkınma ajanslarının iddia edildiği gibi yerel değil, merkezi kaynaklarla işleyen bir yapı görünümü sunduğu, 2011 yılında Kalkınma Bakanlığı’nın kurulmasıyla da merkezileşme eğilimlerinin hızlandığı ve son olarak da kalkınma ajanslarının geleceğinin kamu yönetiminde gerçekleşen diğer bölgesel örgütlenmelerle birlikte ele alınması gerektiği üzerinde durulmaktadır. Bu noktada çalışmanın temel tezi kamu yönetiminde yaratılan yeni ölçeğin merkezi olarak kalkınma ajanslarının kalkınmayı sağlamaktan uzak olduklarıdır.

Anahtar Kelimeler

Bölge, kalkınma, ajans, ölçek, reform.

Kaynakça

• 2002/4720 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, RGT: 22.09.2017, 24884.
• 5235 Sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun, RGT:07.10.2004, 25606. 641 Sayılı Kalkınma Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, RGT:08.06.2011, 27958.
• Akdoğan, Argun, “AB İlerleme Raporlarında Bölgesel Kalkınma Süreci”, Memleket Mevzuat Dergisi, C.4, S.46, (Nisan 2009).
• Ataay, Faruk, Bölge Kalkınma Ajansları ve Kalkınma, Kamu Yönetimi Reformu, Çevre ve BKA Sempozyumu (Bildiriler Kitabı), Çevre Mühendisleri Odası Yayını, Ankara, 2005, s. 49-53.
• Devlet Planlama Teşkilatı, Bölgesel Gelişme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT Yayını, Ankara 2000.
• DPT, Kalkınma Planı Birinci Beş Yıl (1963-1967), Ankara 1963.
• Ercan, Fuat, “Bölgesel Kalkınmada Değişim: Devlet Merkezli Bölgesel Kalkınmadan Piyasa Merkezli Bölgesel Birikime”, Bölgesel Kalkınma Politikalar ve Yeni Dinamikler, (Der. F. Aylan Arı), Derin Yayınevi, İstanbul 2006.
• Ersöz, Halis Yunus, Thatcher Döneminde Yerel Yönetimlerde Dönüşüm: Merkezileşme ve Piyasalaşma Eğilimleri, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 2001.
• Eşiyok, B. Ali, “Bölgesel Kalkınma ve GAP”, Türk İdare Dergisi, Y.81, S.463-464, (Haziran-Eylül 2009), s.103-130.
• Güler, Birgül Ayman, “Kalkınma Davasının Terk Edilmesi AB, Bölge Ve Eşrafseverlik”, Memleket Siyasetyönetim, C.4, S.11, (2009), s.44-67.
• http://www.edirnebarosu.org.tr/bolge-adliye-ve-idare-mahkemelerinin-nerelerdekurulacagi-belli-oldu/, (03.06.2017).
• http://www.hukukihaber.net/pratik-bilgiler/bolge-adliye-mahkemeleri-yargi-cevreleri-2016-h77180.html), (03.06.2017).
• http://www.milliyet.com.tr/kalkinma-ajansi-na-elestiri-yagmuru/ege/haberdetayarsiv /02.02.2011/1347088/default.htm, (04.06.2017)
• Işık, Nihat, Baysal, Duygu ve Ceylan, Onur, Bölgesel Kalkınma Farklılıklarının Giderilmesinde Bir Politika Aracı Olarak Kalkınma Ajansları, Niğde Üniversitesi Dergisi İ.İ.B.F Dergisi, C.3, S.2, (2010), s.1-18.
• Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, RGT:08.11.2008, 27048.
• Kalkınma Bakanlığı, Kalkınma Ajansları Genel Faaliyet Raporu, Ankara 2015.
• Karasu, Koray, “Kalkınma Ajansları: “Modelimi Kaybettim. Hükümsüzdür” (Ölçek Siyasetinin Yerelliği”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.70, S.2, 2015, s.273-316.
• Karasu, Koray, “Yeni Bir Tür Merkezileşmenin Aracı Olarak Bölge Kalkınma Ajansları”, Memleketmevzuat Dergisi, C.4, S.46, (2009), s.24-33.
• Kavruk, Hikmet, “Türkiye’de Kalkınma Ajanslarının Hukuki Statüsü ve Yönetsel Yapısı”, Kök Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, C. 11, S.1, 2009, s.49-71.
• Neslihan Künye, “Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Bölgelerin Ekonomilerine Katkıları”, Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, C.4, S.2, 2014, s.43-58.
• Övgün, Barış ve Küçük, Aziz, “Sağlık Hizmetlerinde Yeniden Ölçeklendirme: Bölge Uygulamaları”, Amme İdaresi Dergisi, C.46, S.1, 2013, s.57-80.
• Övgün, Barış, “Kamu Yönetiminde Yeni Ölçek”, Afro-Avrasya Coğrafyasında Kamu Yönetimi Uygulamaları ve Sorunları, KAYFOR XI, 2013, Samsun, s.371-380.
• Öztürk, Benazir ve Çolakoğlu, Elif, “Bölgesel Kalkınma Yönünden Kalkınma Ajanslarının Türk İdari Teşkilatı’ndaki Konumu”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C 29, S. 2, 2015, s.323-346.
• Dünden Bugüne, Bugünden Yarına: Kalkınma Ajansları Paksoy, Sadettin ve Aydoğdu, Mustafa H., “Bölgesel Kalkınmada Girişimciliğin Geliştirilmesi, GAP-GİDEM Örnekleri”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, C.5, S.1, (2010), s.113-134.
• Pehlivan, Pınar, Türkiye’de Kalkınma Ajanslarının Yerel Ekonomi Üzerine Etkileri: Zafer Kalkınma Ajansı Örneği, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, C.11, S.3, (2013), s.412-438.
• Sertesen, Selçuk, Kalkınma Ajanslarının Geleceğini Nasıl Bir Çerçevede Düşünmeliyiz?, TEPAV, 2015.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı, Kalkınma Ajansları Genel Faaliyet Raporu 2012, Ankara 2013.
• TC Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı Yerel Yönetimler Özel İhtisas Komisyonu Raporu 2023, 2014.
• TC. Avrupa Birliği Bakanlığı, Türkiye Katılım Ortaklığı Belgesi, 2001.
• TODAİE, Kamu Yönetimi Araştırması Gene Rapor (Kaya), Ankara 1991.
• Türkiye İstatistik Kurumu, Gayri Safi Katma Değer Bölgesel Sonuçlar 2004-2011, Ankara, 2014.
• Ultan, Mehlika Özlem ve Saygın, Didem, “Avrupa Birliğine Uyum Sürecinde Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Bölgesel Kalkınmaya Etkisi”, Yönetim Bilimleri Dergisi, C.14, S.28, 2016, s.71-99.