EKOLOJİK MÜLTECİLİK

Yıl 2015, Sayı: 23, 79 - 118, 30.06.2015

Ahmet Mutlu İbrahim İrdem Berna Üre

Öz

Tarihsel olarak deprem, sel, heyelan, volkanik patlama ve fırtına gibi olumsuz doğa olayları nedeniyle insan topluluklarının göç ettikleri bilinmektedir. Günümüzde de küresel ısınma ve iklim değişikliği gibi çevresel sorunlar, kitlesel insan göçlerine yol açmaktadır. Bu durum önemli bir sorun olarak ekolojik mülteciliği gündeme getirmiştir. Bu çalışmada, henüz ulusal literatürde pek değinilmeyen fakat uluslararası gündemin önemli konularından birisi haline gelen ekolojik göç/mültecilik1 ele alınacaktır. Çalışmada öncelikle ekolojik göç/mültecilik kavramı ve ekolojik göçe/mülteciliğe yol açan koşullar, bu konuda dünyadaki durum ve ekolojik mültecilerin statü sorunları ele alınacaktır. Daha sonra konu bağlamında bağımlı iki coğrafya olarak Türkiye ve Avrupa Birliğine yer verilerek, söz konusu ülkelerin ekolojik mülteciliğe bakış açıları irdelenecektir. Çalışma, literatür tarama yöntemi ile gerçekleştirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ekolojik Mültecilik, Dünya, Avrupa Birliği, Türkiye

Kaynakça

• Akçapar, Ş.K., “Uluslararası Göç Alanında Güvenlik Algılamaları ve Göçün İnsani Boyutu”, Küreselleşme Çağında Göç Kavramlar Tartışmalar, (Der: S. Gülfer Ihlamur- Öner N. Aslı Şirin Öner), İletişim Yayınları, İstanbul, 2012.
• Başak, Cengiz, “Mülteciler, Sığınmacılar ve Yasadışı Göçmenler”, 2011, http://www.mulkiyeteftis.gov.tr/ortak_icerik/mulkiyeteftis/multeciler.pdf (E.T.05.09.2015).
• Bigagaza, Jean , Abong Carolyn ve Mukarubuga, Cecile, “Land Scarcity, Distribu-tion And Conflict in Rwanda”, Scarcityand Surfeit:The Ecology of Africa’s Conflict, Jeremy Lind ve Kathryn Sturman(eds), Pretoria: South Africa: Ins-titutefor Security Studies, 2002.
• Boudreaux, Karol , “Land Conflictand Genocide in Rwanda”, The Electronic Jour-nal of Sustainable Development, 1/3, 2009. http://www.ejsd.co/docs/LAND_CONFLICT_AND_GENOCIDE_IN_RWANDA.pdf, (E.T. 07.08.2015).
• Brown, Lester R., Plan B 3.0 Uygarlığı Kurtarmak İçin Harekete Geçmek, (Çev: Ayşe Başçı), Tema Vakfı Yayınları. İstanbul: 2008.
• Brown, Oli , “Migration and Climate Change”, IOM (International Organization for Migration) Migration Research Series, http://www.iisd.org/pdf/2008/migration_climate.pdf (E.T. 26.08.2015).
• Bump, P., “Was the Uprising in Syria Exacerbated by Climate Change?”, http://grist.org/news/was-the-uprising-in-syria-exacerbated-by-climate-change/ (E.T. 16.08.2015)
• Castles, S., Miller, M. J., “Göçler Çağı Modern Dünyada Uluslararası Göç Hare-ketleri”, (Çev: Bülent Uğurbal ve İbrahim Akbulut), İstanbul Bilgi Üniversi-tesi Yayınları, 2008.
• Cengiz, Pelin, “Yaklaşan İnsan Dalgası: İklim Mültecileri”, Yeşil Gazete, 2011, http://yesilgazete.org/blog/2011/08/29/yaklasan-insan-dalgasi-iklim-multecileri-pelin-cengiz/ (E.T. 08.08.2015).
• Colombia University Earth Institute. “Did Climate Change Help Spark The Syrian War?”, 2015. http://www.ldeo.columbia.edu/news-events/did-climate-change- help-spark-syrian-war (E.T. 16.08.2015).
• Convention and Protocol Relating To The Status of Refugees http://www.unhcr.org/3b66c2aa10.html (E.T. 08.05.2015).
• Croshaw, Heather R., “Darfur, Conflictand Climate Change: Identfying Opportuni-ties for Sustainable Peace”, Yüksek Lisans Tezi, Duke University, 2008.
• Diamond, Jared , “Malthus in Africa: Rwanda‟s Genocide”, Collapse: How Socie-ties Chooseto Fail or Succeed, 2005, http://www.ditext.com/diamond/10.html (E.T. 03.08.2015).
• Dinç, Engin , “Çağdaş Bir Soykırım Örneği: Ruanda”, on5yirmi5, 2010, http://www.on5yirmi5.com/haber/guncel/olaylar/17693/cagdas-bir-soykirim-ornegi-ruanda.html (E.T. 07.07.2015).
• Dun, Olivia ve Gemenne, François, “Defining Environmental Migration”, Forced Migration Review, 31, 2008, http://www.fmreview.org/FMRpdfs/FMR31/FMR31.pdf (E.T. 21.05.2015).
• Durkova, Petra, Gromilova, Anna , Kiss, Barbara ve Plaku, Megi , “Climate Refugees in the 21st Century”, Regional Academy on the United Nations, 2012, https://fusiondotnet.files.wordpress.com/2015/02/climate-refugees-1.pdf (E.T. 05.04.2015).
• European Council Meeting in Laeken, Belgium, December 14/15th 2001. http://ec.europa.eu/smart-regulation/impact/background/docs/laeken_concl_en.pdf (E.T. 12.08.2015).
• Fielding, A., Migration, “Institutions and Politics: The Evolution of European Mig-ration Policies”, The New Geography of European Migrations, (Ed: King, R.), 1993.
• Galesne, Nathalie “Fransa‟nın Eksik Yüzleri”, (Çev: Esra Aygın), BİANET, 2011.
• Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, “İklim Değişikliği Göçleri Kapıda”. http://www.tarimtv.gov.tr/HD1039_iklim--degisikligi-gocleri-kapida.html
• Hollifield, J. F., Immigrants, Marketsand States, Cambridge: Harvard University Press, Cambridge, 1992.
• Helsinki Yurttaşlar Derneği, http://www.hyd.org.tr/?pid=294 (E.T. 15.08.2015).
• Huysmans, J., “The European Union and The Securitization of Migration” Journal of Common Market Studies, Vol.38. 2000.
• Hymowitz, Sarah ve Parker, Amelia , “Group One: The Hutusand Tutsis”, Ameri-can University Washington College of Law Center for Human Rghtsand Hu-manitarian Law, https://www.wcl.american.edu/humright/center/rwanda/documents/Jigsaw1_History.pdf (E.T. 05.08.2015).
• İnal, Onur, “Yaşamak İçin Kaçanlar: Ekolojik Mülteciler”, ECOIQ, 18, 2012, http://ekoiq.com/yasamak-icin-kacanlar-ekolojik-multeciler/ (E.T. 10.04.2015).
• Kavas, Ahmet , “Barış ile Çatışma Arasında Sıkışan Darfurlular”, Ortadoğu ve Afrika Araştırmacıları Derneği, 2013, http://www.ordaf.org/baris-ile-catisma-arasinda- sikisan-darfurlular/ (E.T. 04.08.2015).
• Koparal, A.Savaş, Çevre Sorunları ve Politikaları, (Ed: Ülker Bakır Öğütveren) Anadolu Üniversitesi A.Ö. Fak. Yay. http://home.anadolu.edu.tr/~etorunoglu/Cevre%20Sorunlari%20ve%20Politikalari_KYT401U.pdf (E.T. 20.05.2015).
• Kraler, Albert, Cemei Tatiana ve Noack, Marion, “Climate Refugees: Legal and Policy Responses to Environmentally İnduced Migration”, Directorate-General For Internal Policies:Policy Departments Citizens’ Rights and Constitutional Affairs, 2011, http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/join/2011/462422/IPOL- LIBE_ET(2011)462422_EN.pdf (E.T. 20.05.2015).
• Madra, Ömer, Niçin Daha Fazla Bekleyemeyiz: Küresel Isınma ve İklim Krizi (Söy-leşi: Ümit Şahin), Agora Kitaplığı, İstanbul, 2007.
• Magnarella, Paul, “Explaining Rwanda‟s 1994 Genocide”, Human Rightsand Hu-man Welfare, 2/1, (Kış, 2002), http://www.du.edu/korbel/hrhw/volumes/2002/2- 1/magnarella2-1.pdf (E.T. 25.07.2015).
• Mc Grahanan, G.,Deborah B. and Anderson, B.,. “The Rising Tide: Assessing the Risks of Climate Change and Human Settlements in Low Coastal Zones”, Environmentand Urbanization, vol. 19 / 1. April 2007.
• MICLE, “Social-Ecological Conditions of Migration in the Sahel”, 2014, http://www.isoe.de/uploads/media/micle-policy-paper-2014.pdf(E.T. 20.05.2015).
• Mohtadi, S., “Climate Cahange and the Syiran Uprising” Bulletin of theAtomic Scientist. 2012. http://thebulletin.org/climate-change-and-syrian-uprising Mutlu, Ahmet, “Ekoloji Düşüncesi Ve Ekoloji Düşüncesinin Temel Kavram-ları”, Kooperatifçilik Dergisi, s.134, 2001.
• Myers, Norman ve Kent, Jennifer , “Environmental Exodus: An Emergent Crisis in the Global Arena”, Climate Institute, 1995, http://www.climate.org/PDF/Environmental%20Exodus.pdf (E.T.06.09.2015).
• Myers, Norman, “Environmental Refugees: A Growing Phenomenon of the 21st Century”, Proceedings of the Royal Society of London, 2001, http://www.envirosecurity.org/conference/working/EnvironmentalRefugees.pdf (E.T. 09.05.2015).
• Onay, Yaşar, Küresel Isınma ve Batı'nın Yeni Yurt Arayışı İklim Değişikliği Denge Düzenini Nasıl Şekillendirecek, Neden Kitap, İstanbul. 2007.
• Ödalen, Jörgen, “The Collevtive Rights of Environmental Refugees”, http://pol.gu.se/digitalAssets/1315/1315968_--dalen_collective-rights-of- environmental-refugees.pdf (E.T. 10.04.2015).
• Percival, Val veDixon, Thomas Homer , “Environmental Scarcity and Violent Conflict: The Case of Rwanda”, Journal of Environment and Development, 5, (Ekim, 1996), http://www.homerdixon.com/wp-content/uploads/2013/02/Environmental-Scarcity- and-Violent-Conflict-the-Case-of-Rwanda.pdf (03.08.2015).
• Piguet, Etienne, “New Issues in Refugee Research: Climate Change and Forced Migration”, UNHCR The UN Refugee Agency Policy Development and Evaluation Service, 2008, No:153, http://www.unhcr.org/47a316182.html (07.05.2015).
• Pittaway, Emma , “Averting a Climate of Conflict”, RefugeeTransitions, 21, (Yaz,2008), http://www.startts.org.au/media/Refugee-Transitions/Refugee-Transitions-Issue-21- darfur-averting-a-climate-of-change.pdf (E.T.20.07.2015).
• Risse, Mathias , “The Right to Relocation: Disappearing Island Nations and Com-mon Ownership of the Earth”, 23/3, 2009, http://www.hks.harvard.edu/fs/mrisse/Papers/(E.T.27.08.2015).
• Saleeby, S., “Sowing the Seeds of Dissent: Economic Grievances and the Syrian Social Contract's Unraveling”, Jadaliyya, 2012.
• Schengen Konvansiyonu, http://eurlex.europa.eu (E.T. 15.12.2014) Seville Presi-dency Conclusions, June 21st/22nd 2002. http://www.consilium.europa.eu/ueDocs/cms_Data/docs/pressData/en/ec/72638.pdf (E.T. 13.08.2015)
• Spence, Chris, Küresel Isınma Sağlıklı Bir Dünya İçin Çözümler, (Çev: Selin Gö-nen ve Serkan Ağar), Pegasus Yayınları, İstanbul, 2007.
• Stockholm Programı Eylem Planı. http://europa.eu/legislation_summaries/human_rights/fundamental_rights_within_european_union/jl0036_en.htm (E.T. 14.08.2015) Stojanov, Robert, “Environmental Migration – Summary Analysis of The Process. In: Clean Environment For All”, 2nd International Conference on Environmental Concerns: Innovative Technologies and Management Options. Xiamen:
• United Nations Environment Programme, 2004. http://www.stojanov.org/soubor/environmental-migration-summary-analysis-of-the-process.pdf (E.T.10.05.2015).
• Sweden Aliens Act, 2005. https://ec.europa.eu/anti-trafficking/sites/antitrafficking/files/aliens_act_sweden_en_1.pdf (E.T. 15.08.2015)
• Şakiroğlu, Muhammet “Somali‟deki Kıtlık Felaketi”, SETA ANALİZ, 47, 2011, file:///C:/Users/pc/Downloads/SETA-Somali'deki_Kitlik_Felaketi.pdf (E.T. 16.05.2015).
• Taşçı, Faruk, “Bir Sosyal Politika Sorunu Olarak Göç”, Kamu-İş, 10/4, 2009, http://www.kamu-is.org.tr/pdf/1048.pdf (E.T. 05.09.2015)
• TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu, Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşme, http://www.ombudsman.gov.tr/contents/files/45516--Multecilerin-Hukuki- Durumuna-Dair-Sozlesme.pdf (E.T. 07.09.2015).
• Thessaloniki Presidency Conclusions, June 19/20th 2003, article 10. http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/ec/76279.pdf (E.T. 13.08.2015)
• Uluslararası Göç Örgütü, Uluslararası Göç Hukuku Göç Terimleri Sözlüğü, 2009.
• Uluslararası Orta Doğu Barış Araştırmaları Merkezi, Tarihsel ve Siyasal Boyutuyla Darfur: Çatışma, İnsani Kriz, Uluslararası Müdahale ve Barış Şansı/ Darfur Raporu, Nisan 2013, http://www.impr.org.tr/wp-content/uploads/2013/04/DARFUR-sudan.pdf (E.T. 20.07.2015)
• UN News Centre. Scientistsmeeting in Tunis called for priority activities to curbde sertification. http://www.un.org/apps/news (E.T. 22.07.2015).
• Vidal, John, “Climate Changeto Force Mass Migration”, The Guardian, 2007, http://www.theguardian.com/environment/2007/may/14/climatechange.climatechangeenvironment (E.T.26.08.2015).
• Werz, Michael ve Conley Laura , “Climate Change, Migration and Conflict: Add-ressing Complex Crisis Scenarios in the 21st Century”, Center for American Progress, 2012,https://www.americanprogress.org/wpcontent/uploads/issues/2012/01/pdf/climate_migration.pdf (E.T. 26.08.2015).
• Westra, Laura, “Justice, Environmental”, BERKSHIRE, 2010, http://www.berkshirepublishing.com/assets/pdf/justice_environmental_sus3law.pdf (E.T.15.07.2015).
• Yanagizawa, David , “Malthus in Rwanda: Scarcity, Survivaland Causes of the Genocide”, Working Papers in Economics, 201, 2006, https://gupea.ub.gu.se/bitstream/2077/2716/1/gunwpe201upd.pdf (07.08.2015).
• Yılmaz, Kamil, “Ülke Savunmasından Küresel Dini İstismar Eden Terörizme: „El-Şebab Örneği ve Türkiye Açısından Yansımaları”, Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, Cilt: 5/ Sayı:1, 2014.
• Yılmaz, Önay, “İklim Göçlerine Hazır Olalım”, Milliyet.com.tr, 2006, http://www.milliyet.com.tr/2006/11/24/guncel/axgun02.html (E.T. 24.08.2015).
• Yükseker, Deniz ve Brewer, Kelly T., “İstanbul‟daki Afrikalı Göçmen ve Sığınma-cıların Yaşam Koşulları”, Türkiye’ye Uluslararası Göç: Toplumsal Koşul-lar-Bireysel Yaşamlar, B. Pusch ve T. Wilkoszewski(eds.), İstanbul: Kitap Yay., 2010
• Ziya, Olcay, “Mülteci-Göçmen Belirsizliğinde İklim Mültecileri”, TBB Dergisi, 99, 2012, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2012-99-1156 (E.T. 09.05.2015).
• http://m.sanliurfa.com/50-bin-suriyeli-kayit-disi/1671427270/ http://www.yeniakit.com.tr/haber/arakanli-muslumanlar-simdi-de-sel-tehdidi-altinda-3207.html http://www.sabah.com.tr/yesilekran/2013/06/16/bakanliktan-collesme-uyarisi http://www.aljazeera.com/news/africa/2012/08/201281985222499991.html http://worldwithoutgenocide.org/genocides-and-conflicts/darfur-genocide http://www.nbcnews.com/id/23848444/ns/world_news-africa/t/death-toll-disputed-darfur/#.VKww6SusWhA http://turkish.cri.cn/1/2003/12/26/[e-mail] http://www.finlex.fi/en/laki/kaannokset/2004/en20040301.pdf http://www.unitedhumanrights.org/genocide/genocide-in-sudan.htm http://www.dw.de/gündem/s-10201 http://www.dw.de/iklim-mültecileri/a-4897726 http://www.savaskarsitlari.org/arsiv.asp?ArsivTipID=5&ArsivAnaID=68324 http://arsiv.ntv.com.tr/news/359420.asp http://arsiv.ntv.com.tr/news/392907.asp (26.08.2015) http://www.milliyet.com.tr/kritik-esik cevre–884666/ http://www.ntv.com.tr/arsiv/id/25330435/ http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Rwanda-MIGRATION.html. http://arsiv.sabah.com.tr/2005/02/03/gnd98.html http://www.sabah.com.tr/pazar/2014/06/01/buzullar-eridi-savas-basladi http://www.jadaliyya.com/pages/index/4383/sowing-the-seeds-of-dissent_economic-grievances-an http://www.savaskarsitlari.org/arsiv.asp?ArsivTipID=5&ArsivAnaID=66106 http://www.greenpeace.org/turkey/tr/news/somalide-yasananlar-uzerine-170811/ http://www.cevremuhendisligi.org/index.php?option=com_content&view=article&id=10:turkiye-2030da-susuz&catid=1:haber&Itemid=6 http://www.cografya.gen.tr/haber/nargis-kasirgasi-felaketi.html http://www.europarl.europa.eu/summits/tam_en.htm http://www.haberler.com/su-kitligi-ceken-ulkeler-artacak-haberi/ http://www.lisbon-treaty.org/wcm/the-lisbon-treaty/treaty-on-the-functioning-of-the-european-union-and-comments/part-3-union-policies-and-internal-actions/title-v-area-of-freedom-security-and-justice/chapter-2-policies-on-border-checks-asylum-and-immigration/347-article-79.html http://www.takvim.com.tr/guncel/2015/08/13/iste-turkiyedeki-suriyeli-multeci-sayisi http://www.yaklasansaat.com/haberdosya/2008_haberleri/mayis/mayis9.asp