SAVAŞ HALİNDEN DÜZENLİ YAPIYA GEÇİŞ YILI OLARAK 1923

Yıl 2014, Sayı: 21, 159 - 188, 30.01.2014

Recep Aydın

Öz

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu inceleyen araştırmacılar genellikle 1920’li yılları bir bütün olarak ele almaktadır. Oysa bu yıllar homojen bir bütün oluşturmaz. 1920’li yıllar iki alt dönem halinde incelenebilir. İlk alt dönem (kabaca 1920-1923) savaşın henüz bitmediği yıllardan oluşur. Bu alt dönemin sonunda, genel seçimler ve Lozan Antlaşması’yla siyasal ortam istikrarlı bir hale kavuşturulacaktır. İkinci alt dönem (1924 yılı ve sonrası) ise istikrarlı bir siyasal ortamda ortaya çıkan yeni Anayasa ve kurumsal düzenlemelerle nitelenebilir. 1923 her iki alt dönemden de özellikler barındırmaktadır. 1923 yılının ilk yarısında, Meclis’in temel derdi savaş ve Antlaşmadır. Seçimlerden ve Antlaşmadan sonraysa Meclis idari, mali ve adli düzenlemeler yapmaya koyulacaktır. Çalışma 1923 yılını bu iki alt dönem arasındaki geçiş süreci olarak ve özellikle geçişin yönetsel boyutlarıyla incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet’in Kuruluşu, Mülki Yönetim, Mali Yönetim/Bütçe, Yüksek Mahkemeler, 1920’li Yıllar.

Kaynakça

• Akın, Rıdvan, “1920’ler Anadolu’sunda Yerel Demokrasi Girişimi: İdare-i Kurâ ve Nevahi Kanunu Layihası”, Toplumsal Tarih, Cilt: 6, Sayı: 32, Ağustos 1996, s. 31-41.
• Akgündüz, Ahmed, Arşiv Belgeleri Işığında Sayıştay Tarihi, Sayıştay Yayın İşleri Müdürlüğü, Ankara, 1997.
• Aybars, Ergün, İstiklal Mahkemeleri, C: I-II, 1920-1927, Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları No: 1, İzmir, 1988.
• Aydın, Recep, “1923: Savaşın Sonu ve Yeni Rejimin İlanı: Cumhuriyet”, Açıklamalı Yönetim Zamandizini: 1919-1929, (Ed. Nuray Ertürk Keskin), Ankara Üniversitesi SBF, Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Yayın No: 8, Cilt: 2, Ankara, 2012, s. 1327-2541.
• Bayrak, M. Burcu, “1924: Rejimin Güvence Altına Alınması ve Anayasal Kuruluş”, Açıklamalı Yönetim Zamandizini: 1919- 1929, (Ed. Nuray Ertürk Keskin), Ankara Üniversitesi SBF, Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Yayın No: 8, Cilt: 2, Ankara, 2012, s. 1541-1737.
• Demirel, Ahmet, Birinci Mecliste Muhalefet: İkinci Grup, İletişim Yayınları, İstanbul, 1995. Eroğlu, Hamza, “Türkiye Cumhuriyeti’nin İlanı”, http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-16/turkiye-cumhuriyetinin ilani (28.03.2014).
• Gürhan, H. Hüseyin; Altun Muhsin, “Cumhuriyetimizin Birinci Yılında Sayıştay”, Sayıştay Dergisi S: 30, 1998, s. 94-120. http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa21.htm (17.02.2014). Kaynak Yayınları, Atatürk’ün Bütün Eserleri, C: 14 (1922-1923), Kaynak Yayınları, İstanbul, 2004.
• Keskin, Nuray Ertürk (Editör), Açıklamalı Yönetim Zamandizini: 1919- 1929, Ankara Üniversitesi SBF, Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Yayın No: 8, Cilt: 1-2, Ankara, 2012.
• Keskin, Nuray Ertürk, Türkiye’de Devletin Toprak Üzerinde Örgütlenmesi, Tan Kitabevi, Ankara, 2009.
• Koçak, Cemil, Umûmî Müfettişlikler (1927-1952), İletişim, İstanbul, 2003.
• Oran, Baskın vd., Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, C: 1 (1919-1980), İletişim Yayınları, İstanbul, 2002.
• Ortaylı, İlber, Türkiye’nin Yakın Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul, 2012.
• Sezgin, Ömür, Türk Kurtuluş Savaşı ve Siyasal Rejim Sorunu, Birey ve Toplum Yayınları, Ankara, 1984.
• Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2007.
• Yılmaz, Aslı, “1926: Devrimin Toplumsal - Ekonomik İlişkilerinin Hukuki Kuruluşu ve Yönetsel Omurgası”, Açıklamalı Yönetim Zamandizini: 1919-1929, (Ed. Nuray Ertürk Keskin), Ankara Üniversitesi SBF, Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Yayın No: 8, Cilt: 2, Ankara, 2012, s. 1737-1909.
• Ceridei Resmiye
• Düstur, Tertip 3, C. 3-5.
• Hakimiyeti Milliye Gazetesi, No: 701-1007.
• TBMM Gizli Celse Zabıtları (TBMM GCZ), (Dönem I-II), Cilt: III-IV,
• TBMM Zabıt Ceridesi (TBMM ZC), I. Dönem, Cilt: XXVI-XXIX; II. Dönem, Cilt: I-IV.