DEVLETİ SİVİL TOPLUMCULARDAN KURTARARAK GERİ GETİRMEK: Devlet-Kurumsalcı Bir Deneme

Yıl 2007, Sayı: 4, 113 - 137, 30.08.2007

Argun Akdoğan

Öz

Toplumsal gruplardan bağımsız ve hatta onları tahakküm altına alan güçlü bir
devlet tahayyülü üzerinden yapılan siyasi analizler Türk akademik yazınında
oldukça yaygındır. Devleti küçültmeyi ve güçsüzleştirmeyi hedefleyen noliberal
reformları meşrulaştırmak amacıyla da kullanılan ve sivil toplumu yüceltmesi
nedeniyle sivil toplumcu olarak adlandırılabiliecek bu yaklaşım, devleti merkeze
alan farklı bir sosyo-politik analiz yapılmasını engellemektedir. Sivil toplumcu
yaklaşıma yerine ileri sürülen sınıf çatışması temelindeki analiz ise devleti
sermayenin taleplerini yerine getiren bir araç olarak ele almaktadır. Bu çalışmada,
her iki yaklaşımda eleştirilerek devletin toplumsal talepleri şekillendirme ve bu

taleplerden özerk hareket etme koşulları incelenmektedir. Bu bağlamda, devlet-
kurumsalcı bir analizin Türkiye’deki noliberal reformlara kuramsal ve pratik

anlamda karşı çıkmaya sağlayabileceği katkı tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

devlet-kurumsalcılık, devlet kuramları, sivil toplum, neoliberalizm

Kaynakça

• Almond, G. ve G. Bingham Powell, Comparative Politics: A Developmental Approach, Little, Brown, Boston, 1966.
• Almond, G., “A Developmental Approach to Political Systems”, World Politics, Cilt: 16, 183- 214.
• Block, F., “The Ruling Class Does Not Rule: Notes on the Marxist Theory of the State”, Socialist Revolution, Sayı: 33, 1977, s. 6-28.
• Bonefeld, W., The Recomposition of the British State during the 1980’s, Dartmouth, 1993.
• Boratav, K., “Türkiye’de Devlet, Sınıflar ve Bürokrasi: Çağlar Keyder’in Düşündürdükleri”, Marksizm ve Gelecek, Sayı: 3, 1990.
• Clarke, S., The State Debate, St Martin’s, New York, 1991.
• Coase, R.H. “The Nature of the Firm”, Economica, Cilt 4, 1937, s. 386–405
• Codato, A. N. ve Perissinotto, R. M. “The State and Contemprary Political Theory, Lessons from Marx, (Ed. Aronowitz, S. ve Bratsis, P.), Paradigm Lost : State Theory Reconsidered, University of Minnesota Press, Minneapolis, 2002.
• Dinler, D., “Türkiye’de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi”, Praksis, Cilt: 9, 2003, s. 17- 54
• Eggertson, T., Economic Behavior and Institutions, Cambridge University Press Cambridge, 1990.
• Evans, P., Rueschemeyer D. ve Skocpol, T., “On the Road toward a more Adequate Understanding of the State”, (Ed. Evans, P., Rueschemeyer D. ve T. Skocpol, Bringing the State Back In, Cambridge University Press, Cambridge, 1985, s. 355.
• Gramsci, A., Selections from the Prison Notebooks, Lawrence and Wishart, Londra, 1971.
• Hall, P., Governing the Economy: The Politics of State Intervention in Britain and France, Oxford University Press, New York.
• Heper, M., “The State and Interest Groups With Special Reference To Turkey”, (Ed. Heper, M.), Strong State and Economic Interests Groups: The post-1980 Turkish Experience, Walter de Gruyter, Berlin ve New York, 1991.
• Immergut, E., The Political Construction of Interests: National Health Insurance Politics in Switzerland, France and Sweden, 1930-1970, Cambridge University Press, Chicago, 1992.
• Kalaycıoğlu, E., “1960 Sonrası Türk Siyasal Hayatına Bir Bakış: Demokrasi, Neo- Patrimonyalizm ve İstikrar”, (Ed Kalaycıoğlu, E. and A. Y. Sarıbay), Türkiye’de Siyasal Hayatın Gelişimi, Beta, İstanbul, 1988. Krasner, S. D. “State Power and the Structure of International Trade”, World Politics, Cilt 28, 1976, s. 317-347.
• Lane, J. E., New Institutional Politics: Outcomes and Consequences, Routledge, Londra, 1999.
• Mardin, Ş. “Center-Periphery Relations: A Key to Turkish Politics?”, (Ed. Engin Akarlı ve Gabriel Ben Dor, Political Participation in Turkey: Historical Background and Present Problems, Boğaziçi Ünv. Yay., İstanbul. 1975.
• Migdal, J. S., vd., State Power and Social Forces; Domination and Transformation in the Third World, Cambridge University Presss, 1994.
• Miliband, R., The State in Capitalist Society, Basic Books, New York, 1969.
• North, C. D. “The New Institutional Economics and Third World Development”, (Ed. Harriss, J., Hunter, J. ve C. M. Lewis), The New Institutional Economics and Third World Development, Routledge, Londra, 1995.
• Ozan, E. D., “Sosyal Bilimlerde Gerçekçi-İlişkisel Yaklaşımın Anahatları, Praksis, Cilt: 3, 2001.
• Özbudun, E. (1994) “State Elites and Democratic Political Culture in Turkey” (Ed. Diamond, L), Political Culture and Democracy in Developing Countries, Lynee Rienner: Boulder, CO, 1994.
• Özilhan, T,. TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan’ın ‘Felsefe 2002’ ve ‘Tarih 2002’ kaynak kitapları tanıtım toplantısı konuşması, Swissotel, 6 Mayıs 2003, www.tusiad.org/ haberler/konusma/duyuruno316.pdf (15 Haziran 2007).
• Özman, A. ve S. Coşar, “Siyasal Tahayyülde Devletin Belirleyiciliği: Metin Heper Çalışmaları Üzerine Bir İnceleme”, Doğu-Batı, Cilt: 16, 2001, s. 21-97.
• Poggi, G. (1978) The Development of the Modern State: A Sociological Introduction, Stanford University Press, 1978.
• Pounlantzas, N., Political Power and Social Classes, (Çev. Timothy O’Hagen) New Left Books, Londra, 1973.
• Remmer, K., “Theoretical Decay and Theoretical Development, the Resurgence of Institutionalist Analysis”, World Politics, Cilt 50, 1997, s. 34-61.
• Savran, S., “Sol Liberalizm”, 11. Tez, Cilt: 2, 1986.
• Sayer, D. “The Critique of Politics and Political Economy”, Sociological Review, Cilt: 33, Sayı: 2, 1988.
• Skocpol, T., “Bringing the State Back In: Strategies of Analysis in Current Research”, (Ed. Evans, P., Rueschemeyer D., Skocpol, T., Bringing the State Back In, Cambridge University Press, Cambridge, 1985.
• Skocpol, T., “Political Response to Capitalist Crisis: Neo-Marxist Theories of the State and the Case of the New Deal”, Politics&Society, Cilt: 10, 1980.
• Skocpol, T., Protecting Soldiers and Mothers: The Political Origins of Social Policy in the United States, Harvard University Press, Cambridge, 1992.
• Tachau, F., “Political Leadership in Turkey: Continuity and Change”, (Ed. Heper, M. ve A. Evin), State, Democracy and Military: Turkey in the 1980’s, Walter de Gruyter: Berlin ve New York, 1988, s. 116.
• Thelen K ve S. Steinmo “Histonical Institutionalism in Comparative Politics”, (Ed. Steinmo, S, veThelen K. L. F, Structuring Politics: Historical Institutionalism in Comparative Analysis, Cambridge Univ. Press, New York, 1992.
• Thelen, K. “Historical Institutionalism in Comparative Politics”, Annual Review of Political Science, Cilt: 2, 1999.
• World Bank, The State in a Changing World, World Development Report, Oxford University Press, Oxford, 1997.
• Yalman, G., “Tarihsel Bir Perspektiften Türkiye’de Devlet ve Burjuvazi: Rölativist bir Paradigma mı, Hegemonya Stratejisi mi?: Hegemonya Projeleri Olarak Devletçilik, Kalkınmacılık ve Piyasa”, Praksis, Cilt: 5, 2002, s. 7-23.