TÜRKİYE’DE SOSYAL DEVLETE İLİŞKİN ALGILAMAYI DÖNÜŞTÜRME ARACI OLARAK “SOSYAL SORUMLULUK KAMPANYALARI”

Yıl 2007, Sayı: 4, 138 - 183, 30.08.2007

Fulya Akyıldız

Öz

Türkiye’nin demografik özellikleri ve süreğen hale gelen gelir dağılımı adaletsizlikleri, bugün, sosyal devleti her zaman olduğundan daha fazla gerekli kılmaktadır. 1960’larla birlikte kurumsallaşan sosyal devlet olgusu, 1980’lerde başlayan neoliberal politikalar sonucunda hızla çözülmeye başlamıştır. Neoliberal politikaların uygulayıcısı olan hükümetler ile birlikte sosyal güvenlik ve hizmet alanlarında yeni düzenlemelere gidilmiştir. Sosyal devletin görev ve sorumluluk alanında yer alan eğitim, sağlık, çevre düzenlemesi, sosyal güvenlik gibi hizmetler, “sosyal sorumluluk kampanyaları” aracılığıyla özel işletmelerin reklamlarını yapıp kâr elde ettikleri alanlara dönüştürülmektedir. Çalışmada, sosyal devlete ilişkin hizmetlerin “sosyal sorumluluk kampanyaları” adı altında, özel işletmeler tarafından sunulan “sosyal sorumluluk hizmetleri”ne dönüştürülme süreci incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal devlet, sosyal sorumluluk, özel işletmelerin sosyal sorumluluk hizmetleri/sosyal sorumluluk kampanyaları, neoliberal politikalar, sosyal güvenlik.

Kaynakça

• Aksoy, Şinasi, “Yeni Sağ ve Kamu Yönetimi”, Kamu Yönetimi Disiplini Sempozyum Bildirileri, Cilt: 2, Türkiye ve Orta Doğu Enstitüsü (TODAİE) Yayını, Ankara, 1995, s.159–173.
• Akyıldız, Fulya, “Küreselleştirilen Kamu Reformları: Kamu Reformları ve Uluslararası Örgütler İlişkisi -Türkiye ve Kırgızistan Örneği”, 3.Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi Bildiriler Kitabı, Cilt: 1, Kommersiyalık Enstitüsü Türk Dünyası İşletme Fakültesi ve Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayını, Celalabat, 2005, s.367–385.
• Akyıldız, Fulya, “The Failure of Multinational Companies in Developing Countries in Sharing
• Environmental Responsibilities: The Case of Turkey”, Social Responsibility Journal, Volume: 2, Number: 2, Social Responsibility Research Network (SRRNet), Leicester, UK, 2006, p.142–150.
• Alkan, Türker, “Atatürk Ne Yapmıştı ki?”, Radikal Gazetesi, 8 Mart 2007.
• Ataay, Faruk, “Türkiye’de Yönetişim ve ‘Sivil Toplum’ Tartışmaları Üzerine Bir Değerlendirme”, Memleket SiyasetYönetim –Dört Aylık Kuramsal Dergi, Cilt: 1, Sayı:1, Yerel Yönetim
• Araştırma Yardım ve Eğitim Derneği (YAYED) Yayını, Ankara, 2006, s.121–140.
• Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Kanun No: 5035, Kabul Tarihi: 25.12.2003.
• Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Vakıflara Vergi Muafiyeti Tanınması Hakkında Kanun, Kanun No: 4962, Kabul Tarihi: 30.07.2003, 07.08.2003 tarihli, 25192 sayılı Resmi Gazete.
• Bazı Kanunlarda ve 178 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Kanun No: 5228, Kabul Tarihi: 16.07.2004, 31.07.2004 tarihli, 25539 sayılı Resmi Gazete.
• “Coca Cola İşçilerinin Haklı Direnişlerinin Yanındayız!”, TMMOB İstanbul İl Koordinasyon Kurulu, http://www.ikkistanbul.org/site/Scripts/prodView.asp?idproduct= 552, 2007. Çoban, Aykut, “Çokuluslu Şirketler – Ekolojik Zarar İlişkisinin Ekonomi – Politiği”, Çevre Sorunlarına Çağdaş Yaklaşımlar, (Ed., Mehmet C.Marin ve Uğur Yıldırım), Beta, İstanbul, 2004, s.273–298.
• Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007–2013), 1 Temmuz 2006 tarihli ve 26215 sayılı (Mükerrer) Resmi Gazete.
• “Eğitime Katkıda Bulunan Yardımseverlere Tanınan %5’lik Vergi İndirimi Oranı %100’e Çıkarıldı”, Eğitime Destek, http://www.egitimedestek.meb.gov.tr/ednedir.php, 2007
• Erdoğdu, Seyhan, “Çokuluslu Şirketler, İşçi Hakları ve Sosyal Sorumluluk”, Mülkiye Dergisi, Cilt: 27, Sayı: 239, Mülkiyeliler Birliği Genel Merkezi, Ankara, 2003, s.141–164.
• Erdoğdu, Seyhan, “Sosyal Güvenlikte Değişim”, Ulusal Bağımsızlık İçin Türkiye İktisat Politikaları Kurultayı Bildiriler Kitabı, (Ed. Hasan Hüseyin Doğan ve Diğerleri), İnönü Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayını, Malatya, 2006, s.567–581.
• Gelir Vergisi Kanunu, Kanun No: 193, Kabul Tarihi: 31.12.1960, 06.01.1961 tarih ve 10700 sayılı Resmi Gazete.
• Gül, Songül Sallan, Sosyal Devlet Bitti, Yaşasın Piyasa! –Yeni Liberalizm ve Muhafazakârlık Kıskacında Refah Devleti, Etik, İstanbul, 2004.
• Güler, Birgül Ayman, “İkinci Dalga: Siyasal ve Yönetsel Liberalizasyon -Kamu Yönetimi Temel Kanunu”, Devlette Reform Yazıları –Dünyada ve Türkiye’de Ekonomik Liberalizasyondan Siyasi-İdari Liberalizasyona, (Ed. Birgül Ayman Güler), Paragraf Yayınevi, Ankara, 2005, s.161–201.
• Güler, Birgül Ayman, “Kamu Yönetimi Temel Kanunu Üzerine”, Hukuk ve Adalet –Eleştirel Hukuk Dergisi, Sayı: 2, Günışık Yayıncılık, İstanbul, 2004, s. 26–61.
• Güler, Birgül Ayman, Yeni Sağ ve Devletin Değişimi -Yapısal Uyarlama Politikaları, İmge Ya- yınları, Ankara, 2005.
• Güler, Birgül Ayman, “Sosyal Devlet ve Yerelleşme”, Memleket SiyasetYönetim–Dört Aylık Ku- ramsal Dergi, Cilt: 1, Sayı: 2, YAYED Yayını, Ankara, 2006, s.29–42.
• “Haydi Kızlar Okula Kampanyası”, http://www.haydikizlarokula.org/, 2007. HSBC, http://www.hsbc.com.tr/BireyselBankacilik/Bagis/, 2007.
• İnönü Üniversitesi, “Sosyal Devlet ve Sosyal Politika”, Ulusal Bağımsızlık İçin Türkiye İktisat Politikaları Kurultayı Bildiriler Kitabı, (Ed. Hasan Hüseyin Doğan ve Diğerleri), İnönü Üni- versitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayını, Malatya, 2006, s.551–601.
• İşveren Sorumluluk Sigortası Genel Şartları, Yürürlük Tarihi: 27 Nisan 1983.
• Kamarck, Elaine Ciulla, “Globalization and Public Administration Reform”, Governance in A Globalizing World, (Ed. Joseph S. Nye), Brookings Institution Press, Washington, 2000, p. 229–252.
• Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun, Kanun No: 5227, Kabul Tarihi: 15.7.2004.
• Kurumlar Vergisi Kanunu, Kanun No: 5520, Kabul Tarihi: 13.06.2006, 21.06.2006 tarih ve 26205 sayılı Resmi Gazete.
• Maliye Bakanlığı Katma Değer Vergisi Genel Tebliği, (Seri No: 94) 02.03.2005 tarih ve 25743 Sayılı Resmi Gazete.
• Nik Ahmad, Nik Nazli ve Abdul Rahim, Nor Liana Akida, “Awareness of the Concept of Corporate Social Responsibility Among Malaysian Managers in Selected Public Listed Companies”, http://blake.montclair.edu/~cibconf/conference/DATA/Theme8/Malaysia 1.pdf, 2005.
• Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 1999.
• Özdek, Yasemin, “Küresel Yoksulluk ve Küresel Şiddet Kıskacında İnsan Hakları”, Yoksulluk, Şiddet ve İnsan Hakları, (Ed. Yasemin Özdek), TODAİE Yayını, Ankara, 2002, s.1–44.
• Sönmez, Feriştah ve Bircan, Kamil, “İşletmelerin Sosyal Sorumluluğu ve Çevre Sorunlarında Ekonomik Yaklaşımlar”, Yaklaşım Dergisi, Sayı:133, Yıl:12, Yaklaşım Yayınları, Ankara, 2004, s.476–490.
• Süer, Alp, “Sorumluluk Sigortası Yaptırmayan Gemiye Limandan Çıkış İzni Yok”, Referans Gazetesi, 24 Nisan 2007.
• Talas, Cahit, Sosyal Ekonomi, S Yayınları, Ankara, 1979.
• “Toward Binding Corporate Accountability”, http://www.foe.co.uk/pubsinfo/briefings/ html/20020730133722.html, 2002.
• TÜİK-Türkiye İstatistik Kurumu, “2005 Yoksulluk Çalışması Sonuçları”, http://www.sdd.org. tr/tuikbulteni.htm, 2007.
• Türk Ticaret Kanunu Tasarısı, 15 Kasım 2005 Tarihli.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Dokuzuncu Kalkınma Planı -Eğitim (Okul Öncesi, İlk ve Orta Öğretim) Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, 2006.
• “Ulusal Eğitime Destek Kampanyası”, http://www.ulusalegitim.org.tr/dinamik.html, 2007.
• UNCTAD-United Nations Conference on Trade and Development, World Investment Report –Foreign Direct Investment and The Challenge of Development, United Nations, New York and Geneva, 1999.
• UNICEF-The United Nations Children’s Fund, “25 by 2005: Accelerating Progress in Girls’ Education”, http://www.unicef.org/girlseducation/campaign_acceleratingprogress.html, 2007
• United Nations, Report of the United Nations Conference on Environment and Development -Rio Declaration on Environment and Development, United Nations, New York and Geneva, 1992.
• United Nations, 56th Session of the United Nations General Assembly Second Committee Pa- nel on “Challenges and Changes in Public Administration, United Nations, New York and Geneva, 2001.
• Wallerstein, Immanuel, Bildiğimiz Dünyanın Sonu -Yirmi Birinci Yüzyıl İçin Sosyal Bilim, Metis, İstanbul, 2003.
• World Bank, World Development Report 2000/2001: Attacking Poverty, Oxford University Press, World Bank, 2000.
• World Bank, “Turkey Data Profile”, World Development Indicators Database, http//devdata. worldbank.org/external/CPProfile.asp?SelectedCountry=TUR&CCODE=TUR&CNAME=T urkey&PTY, 2005.
• Yaman, Yılmaz, “Sosyal Sorumluluk Kampanyaları”, Sivil Toplum Dergisi, Yıl: 1, Sayı: 1, Edam (Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları Merkezi) Yayınları, İstanbul, 2003, s.83–89.
• Yıldız, Nuran, “Halkla İlişkilerin İdeolojik Bir Yöntem Olarak İşleyişi”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 36, Sayı: 5, TODAİE Yayını, Ankara, 2003, s.35–42.