TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN DÖNÜŞÜMÜ VE YERİNDEN YÖNETİMİ

Yıl 2008, Sayı: 6, 88 - 117, 30.04.2008

Arif Erençin

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de sağlık hizmetleri sistemine yönelik yerinden yönetimci gelişmelerin incelenmesidir. Bu konuda ortaya çıkan çabaların açıkça sistemin piyasalaştırılmasıyla ilişkili olduğu düşünülmektedir. Sürecin ikili işleyişi (yerinden yönetim/piyasalaştırma) BM ve Dünya Bankası gibi uluslararası örgütler tarafından sıkı biçimde desteklenmektedir. Bu bağlamda temel yasal düzenleme ve resmi belgelerin incelenmesiyle Türk sağlık sisteminde reform çabalarının nihai hedefi nin merkezi olarak yönetilen hizmet sunumunun dönüştürülmesi ve böylece kolaylıkla piyasa ilişkilerine açılması olduğu görülmektedir. Bu süreçte, yerinden yönetim merkezi olarak yerine getirilen sağlık hizmetlerinin önemini belirsizleştirmede başrollerden birini oynamaktadır. Özellikle yerel yönetimlerle ilgili son yasal düzenlemelerle sağlık hizmeti bu yönetimlerin önemli işlevlerinden birisi haline gelmiştir. Ancak yerel yönetimlerin mali ve kurumsal kaynaklarının yetersizliği nedeniyle, sağlıkta dönüşümün piyasalaştırmanın ve özellikle yoksullar için gerçek yoksunluğun başlangıcı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık hizmetleri, yerinden yönetim, reform, dönüşüm, yerel yönetim.

Kaynakça

• Akşık, Hasan, “Sağlıkta Karşı Devrime Karşı Olmak”, Detay, S. 5, Eylül-Ekim 2006, s. 5. Anayasa Mahkemesi, 2006/111 Esas sayılı ve 2006/112 Karar sayılı ve 15.12.2006 günlü karar.
• Ataay, Faruk, “Kamu Hizmetlerinin Metalaştırılması ve Sağlıkta Yansımaları”, Toplum ve Hekim, C. 20, S. 1, 2005, s. 65–71.
• Ataay, Faruk, Kamu Hastane Birlikleri Tasarısı Üzerine Değerlendirme, Türk Tabipleri Birliği Yayını, Ankara, 2007.
• Atun, Rıfat A., “Kamu ve Sağlık Sektöründe Değişim”, Yeni Türkiye, S. 40, 2001, s. 1148–1163.
• Bahl, Roy ve Linn, Johannes, “Fiscal Decentralization and Intergovernmental Transfers in Less Developed Countries” Publius, Vol. 24, No. 1, Winter, 1994, s. 1–19.
• Balcı, Asım, Kamu Hizmetleri ve Yerinden Yönetim: Sağlık Hizmeti Sunumunun Yeniden Yapılan- dırılması, Nobel, Ankara, 2005.
• Blakeley, Georgina, “Local Governance and Local Democracy: An Ambiguous Relationship?”, Political Science Association Conference, Leicester, 15–17 April 2003, s. 1–17.
• Cirhinlioğlu, Faik, Sağlık Sosyolojisi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, 2001.
• Çevik, H. Hüseyin, Türkiye’de Kamu Yönetimi Sorunları, Seçkin, Ankara, 2001.
• Çiftçi, Aylin; “Yeni Yerel Yönetim Modelinde Sağlık Hizmeti Planlanması: İstanbul Örneği”,
• Dünden Bugüne Yerel Yönetimlerde Yeniden Yapılanma: Yerel Yönetimler Kongresi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Biga İİBF ve Biga Belediyesi, Çanakkale, 2004, s. 713–716.
• DPT, Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, DPT, Ankara, 2000.
• DPT, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı: Sağlık Hizmetlerinde Etkinlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT, Ankara, 2001.
• DPT, Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2007–2013), DPT, Ankara, 2006.
• Dünya Sağlık Örgütü, Avrupa Sağlık Reformu: Mevcut Stratejilerin Analizi, Sağlık Bakanlığı, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Ankara, 1998.
• Erençin, Arif, “Belediye Görevleri Üzerine Bir İnceleme”, Çağdaş Yerel Yönetimler, C. 15, S. 1, 2006, s. 17–29.
• Erençin, Arif, “Yerinden Yönetim ve Türkiye’de Reform Süreci”, Mülkiye, C. 31, S. 254, 2007, s. 99–122.
• Eryılmaz, Bilal, Bürokrasi ve Siyaset: Bürokratik Devletten Etkin Yönetime, Alfa, İstanbul, 2002.
• Fotaki, Marianna ve Boyd, Alan, “From Plan to Market: A Comparison of Health and Old Age Care Policies in the UK and Sweden”, Public Money & Management, Vol. 25, No. 4, 2005, s. 237–243.
• Güler, Birgül A., “İkinci Dalga: Siyasal ve Yönetsel Liberalizasyon Kamu Yönetimi Temel Kanunu”, Kamu Yönetimi ve Yerel Yönetimler Sempozyumu, Türkiye Yol-İş Sendikası, Ankara, 10–11 Ekim 2003, s. 1–27.
• Güler, Birgül A., “Çerçeve Sunuş”, Kamu Yönetimi Reformu, Çevre ve Bölge Kalkınma Ajansları Yasa Tasarısı Sempozyumu, TMMOB Çevre Mühendisleri Odası ve YAYED, Kardelen, Ankara, 4 Mart 2005, s. 13–21.
• Güler, Birgül A., “Sosyal Devlet ve Yerelleşme”, Memleket Siyaset Yönetim, C. 1, S. 2, Eylül, 2006, s. 29-42.
• Güzelsarı, Selime, “Kamu Yönetimi Disiplininde Yeni Kamu İşletmeciliği ve Yönetişim Yaklaşımları”, AÜ S.B.F., GETA Tartışma Metinleri Serisi, Ankara, 2004, s. 1–19.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi 2007–2011 Stratejik Planı, İstan- bul, 2007.
• McGregor, Sue, “Neoliberalism and Health Care”, International Journal of Consumer Studies, Vol. 25, No. 2, 2001, s. 82–89.
• Sağlık Bakanlığı, Ulusal Sağlık Politikası, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Ankara, 1993.
• Sağlık Bakanlığı, 80.Yılda Tedavi Hizmetleri (1923–2003), Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 2004.
• Sağlık Bakanlığı, Sağlıkta Dönüşüm Programı, Ankara, 2003.
• Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası, AKP Hükümeti ile Adım Adım Sağlıkta Yıkım, SES, Ankara, 2007.
• Sayan, İpek Ö., “Belediyeler ve Sağlık Hizmetleri”, Mülkiye, C. 31, S. 254, Bahar, 2007, s. 123- 134.
• Şener, Hasan E., “Yeni Sağın Yerellik Söylemindeki Değişimi Anlamlandırmak”, Kamu Yönetimi Dünyası, C. 4, S. 16, Ekim-Aralık, 2003, s. 2-8.
• Şener, Olgun, Türkiye’de 1980 Sonrası Sağlık Politikaları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, TODAİE, Ankara, 2005.
• TODAİE, Merkezi Hükümet Teşkilatı Kuruluş ve Görevleri, Merkezi Hükümet Teşkilatı Araştırma Projesi Yönetim Kurulu Raporu, İkinci Baskı, Ankara, 1966.
• TODAİE, Kamu Yönetimi Araştırması: Genel Rapor, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Ankara, 1991.
• Türk Tabipleri Birliği, Sağlıkta Piyasacı Tahribatın Son Halkası: AKP, TTB Yayını, Ankara, 2007.
• Türk Tabipleri Birliği, “Açıklama”, www.ttb.org.tr, 01.06.2006, E.T. 24.04.2007.
• TÜSİAD, Sağlıklı Bir Gelecek: Sağlık Reformu Yolunda Uygulanabilir Çözüm Önerileri, Yayın No. TÜSİAD-T/2004–09/380, İstanbul, 2004.
• Uz, M. Hulki, “Sağlık Hizmetlerinin Yerinden Yönetimi”, Amme İdaresi, C. 32, S. 1, 1999, s. 103–123.
• Yeldan, Erinç, “Sağlıkta Dönüşüm Programı ve Gerçekler”, www.bilkent.edu.tr, 12.01.2005, E.T. 28.04.2007.
• Yıldırım, Hasan H., “TÜSİAD’ın Sağlık Raporuna Eleştirel Bir Bakış”, www.saglikyonetimi.org, 13.10.2004, E.T. 15.05.2007.
• World Bank, Turkey: Reforming the Health Sector for Improved Access and Efficiency I-II, Report No. 24358-TU, Human Development Sector Unit, The World Bank, New York, 2003.
• Yolcu, Vesim, Sağlık Hizmetlerinin Yerinden Yönetimi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
• Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu, 2006.
• Zencir, Mehmet, “Denizli’de Aile Hekimliği Kandırmacası”, SES Dergisi, Ocak, 2006, s. 13–14.