TÜRKİYE’DE REKTÖR BELİRLEME SÜRECİ ve ‘MÜTEVELLİ HEYETİ’ TARTIŞMALARI

Yıl 2011, Sayı: 16, 1 - 32, 31.12.2011

Sultan Kavili Arap

Öz

Türkiye’de modern üniversite sisteminin kurulmasından bu yana rektörün belirlenmesine ilişkin farklı uygulamalar söz konusu olmuştur. 1934 tarihli İstanbul Üniversitesi Talimatnamesinde müşterek karar- name ile atanan rektör, 1946-1981 arasındaki dönemde öğretim üyeleri tarafından doğrudan seçilmiştir. 1981 yılından 1992 yılına kadar atama yoluyla göreve gelirken; 1992 yılından itibaren ise üç aşamalı bir sistemle belirlenmektedir. Rektörün belirlenmesine ilişkin bu sis- tem, yaklaşık yirmi yıldır uygulanmakta olup, sisteme getirilen eleştiriler rektörlerin belirlendiği dönemlerde dozu artarak devam etmektedir. Günümüzde, yükseköğretim sisteminin revizyonu kapsamında rektör belirlemeye ilişkin değişiklik yapılması planlanmaktadır. Makalenin amacı, rektör belirleme yöntemi tartışmaları ekseninde, sisteme ilişkin sorunların ve çözüm önerilerinin neler olduğunu tespit etmek, bu önerilerin uygulanabilirliğini tartışmaktır. Çalışma dönemsel olarak YÖK’ün kurulmasından günümüze yaşanan gelişmeler ile sınırlandırılmıştır. Son yıllarda üzerinde ağırlıklı olarak durulan mütevelli heyetinin rektör belirleme sistemi açısından uygulanabilirliği de çalışma kapsamında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim Kurulu, Üniversite, Rektörlük Seçimleri, Mütevelli Heyeti, Eğitim Yönetişimi.

Kaynakça

• “Abdullah Gül O Rektörü Atamadı”, http://www.internethaber.com/ abdullah-gul-o-rektoru-atamadi--309010h.htm , (11 Kasım 2010).
• Akman, Arif “Yüksek Ziraat Enstitüsünün Öyküsü”, Gıda Dergisi, 15(1), 1990, s. 3-12.
• Anayasa Mahkemesi, 2007/18 Karar Nolu Anayasa Mahkemesi Kararı, http://www.anayasa.gov.tr/index.php?l=manage_karar&ref=show&ac tion=karar&id=2484&content=, 2007, (10.12.2010).
• Atlan, Kemal, “Gül, Erkeklere Fark Atan Bayan Rektör Adayını Atama- dı”, Milliyet Gazetesi, 7 Eylül 2007,http://www.milliyet.com.tr/2007/09/07/son/sontur68.asp, (15.11.2010).
• Bilsel, Ayhan, “Avrupa’da Üniversite Yönetimi”, http://research.emu.edu.tr/Presentations/ Avrupada%20Universite%20Yonetimi.ppt, 2006, (10.11.2010).
• Board of Governors Bylaws, Wayne State University, http://bog.wayne.edu/files/bylaws.pdf, 2007, (15.11.2010).
• “Board Of Trustees” The California State University, http://www.calstate.edu/bot/ overview.shtml, 2008, (15.11.2010) .
• “Chancellor Searches” Board of Trustees; City University of New York, http:// policy.cuny.edu/text/toc/mgp/ARTICLE%20II/Policy%202.3/, 1997, (15.11.2010).
• Constitution of The University of Haifa http://www.haifa.ac.il/html/ html_heb/docs/constitution_eng2010.doc, 2010, (10.12.2010).
• “Constitution and General Statues of Hebrew University” http://www.huji.ac.il/huji/ eng/univer_rules9_e.htm, 2008, (10.12.2010).
• Çankaya, İbrahim ve Fatih Töremen “Türkiye, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri Üniversite Yönetimlerinin Karşılaştırılması”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 2010, s.151-163.
• Danıştay ,”1992/238 Karar Numaralı Danıştay Birinci Daire Kararı”, 1992.
• Danıştay , “1993/3177 Karar Numaralı Danıştay Beşinci Daire Kararı”, 1993.
• Danıştay, “1995/3624 Karar Numaralı Danıştay Sekizinci Daire Kararı”, 1995.
• Danıştay, “1999/281 Karar Numaralı Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu Kararı”, 1999a.
• Danıştay, “1999/2923 Karar Numaralı Danıştay Sekizinci Daire Kararı”, 1999b.
• Danıştay, “1999/7145 Karar Numaralı Danıştay Sekizinci Daire Kararı”, 1999c.
• Danıştay, “2003/2062 Karar Numaralı Danıştay Sekizinci Daire Kararı”, 2003.
• Danıştay, “2007/805 Karar Numaralı Danıştay Sekizinci Daire Kararı”, 2007.
• “Danıştay ‘Rektörlük davası’nda yürütmeyi durdurmayı reddetti” http://www.memurlar.net/haber/158717/, 2010, (15.10.2010).
• Doğramacı, İhsan, Günümüzde Rektör Seçimi ve Atama Krizi Türkiye’de ve Dünyada Yükseköğretim Yönetimine Bir Bakış, http://www.dogramaci.org/r-main.html, 2000, (20.12. 2005).
• DPT, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Yükseköğretim Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara: DPT yayını, 2000.
• DPT, Dokuzuncu Kalkınma Planı Yükseköğretim Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara: DPT yayını, 2009.
• Dündar, Can “Can Dündar Soruyor: Neden?” (26.05.2009 tarihinde YÖK Başkanı Yusuf Ziya Özcan ile yapılan söyleşi), http://www.ntvmsnbc.com/id/24961441/#act=scr&s=157, (10.07.2009).
• El, Kıvanç, “Köşkün Rektör Karnesi”, www.memurlar.net/haber/154522, 2009, (20.12.2010).
• Eurydice (The Information Network on Education in Europe), Higher Education Governance In Europe: Policies, Structures, Funding and Academic Staff, http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/thematic_rep orts/091EN.pdf,2008, (15.12.2010).
• Gözler, Kemal, “Cumhurbaşkanı - YÖK Çatışması”, Ankara Barosu Der- gisi, 59(2001/1), s.37-59, www.anayasa.gen.tr/yok.htm, 2001, (20.12.2010).
• Gül, Abdullah, “Üniversiteler Konusunda Yeni Bir Dönem Başlamalı", http:// www.tccb.gov.tr/haberler/170/47596/cumhurbaskani-gul- universiteler-konusunda-yeni- bir-donem-baslamali.html, 2008, (10.10.2010).
• Hatiboğlu, Tahir, Türkiye Üniversite Tarihi, İkinci Baskı, Ankara: Selvi Yayınları, 2000.
• İnsel, Ahmet, “YÖK’e Karşı Gelinemez mi?” Radikal, http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalEklerDetayV 3&ArticleID=965501&Date=25.12.2010&CategoryID=42, 2000, (20.12.2010).
• Korkut, Hüseyin, “Türkiye’de Üniversiteler İçin Model Arayışı”, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 23(1), 1990, s. 65-79.
• Küçükcan, Talip, Bekir S. Gür, Türkiye’de Yükseköğretim Karşılaştırmalı Bir Analiz, Ankara: Seta Yayınları Vakfı, 2009.
• Marangoz, Cafer, “Yükseköğretim Reformunda Geç Kalındı?” http://bilimpolitikasi.tripod.com/Konular/umran.html, 2003, (12.09.2010).
• Marangoz Cafer, “Rektör Seçimi Kritik Sorun”, http://www.radikal.com.tr/haber.php ?haberno=103476, 22.01 2004, (12.09.2010).
• Ortadoğu Teknik Üniversitesi Kuruluş Kanunu, Kanun No: 7307, 1959.
• Ortaş, İbrahim, “Üniversitelerin Sorunları-2”, Üniversite ve Toplum Dergisi, 3(1), http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=123, 2003, (18.06.2006).
• Özay, İlhan, Günışığında Yönetim, İstanbul: Alfa Yayınevi, 2002.
• “Peki Bu Atamaları Nasıl Yaptı: İşte İki Cumhurbaşkanı Arasında Kıyas- lama...” http://www.nethaber.com/Politika/153691/Necdet-Sezer-7- yillik-cumhurbaskanligi, (20.10.2010).
• “Rektörlük Seçimleri”, http://www.malatyahaber.com/haberler/templates/malatya-new.asp? articleid=16613&zoneid=5&y=31, 2008, (10.01.2011).
• “Rules Governing The Board of Trustees of The California State University” http://www.calstate.edu/bot/documents/rules_of_procedure.pdf, 2006, (08.12.2010).
• Sarıalioğlu, Faik, “Akademik Ortamda Kabul Edemediklerimiz”, Tıp Dünyası Dergisi, S:71, http://www.ttb.org.tr/TD/TD71/5.html, 2000, (10.12.2010).
• Şenatalar, Burhan, http://www.ntvmsnbc.com/modules/habervideo/video.asp?CatID=0& cbVideo=6347&cbQuality=1, 2008, (06.08.2008).
• “The Board of Trustees”, University of Massacchussets, http://www.massachusetts.edu /bot/index.html, 2010, (01.12.2010).
• The Council for Higher Education Law, http://www.che.org.il/template/default_e.aspx ?PageId=301, 2008, (10.12.2010).
• “University of Massacchussets Board of Trustees Bylaws”, http://media.umassp.edu/massedu policy/Revised%20By-Laws%202- 24-10.pdf, 2010, (01.12.2010).
• Üniversitelerde Akademik Teşkilat Yönetmeliği, http://www.yok.gov.tr/content/view/462/ 183/lang,tr/, 1982, (20.12.2010).
• Üste, Rabia Bahar, “Üniversite Rektörlük Seçimine Alternatif Yaklaşım ve Dokuz Eylül Üniversitesi Örneği”, Ege Akademik Bakış Dergisi, 3(1), 2003, s.39-46 http://eab.ege.edu.tr/pdf/3/C1-S1-2-M5.pdf, (10.11.2010).
• Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliği http://www.yok.gov.tr/content/view/490/183/ lang,tr/, 2005, (20.12.2010).
• Visakorpi, Jarmo, Fuada Stankovic, Julio Pedrosa, Christina Rozsnyai, Türkiye’de Yükseköğretim: Eğilim, Sorunlar ve Fırsatlar, TÜSİAD Yayın No: TÜSİAD-T/2008-10/473, İstanbul, 2008.
• Wayne State University, http://bog.wayne.edu/about.php, 2010, (20.11.2010).
• Yeniçeri, Özcan, “Rektör Atamaları ve İnsan Doğası”, 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü, http://www.21yyte.org/tr/pdf2063- Rektor_Atamalari_ve_Insan_Dogasi.pdf, 2008, (25.12.2010).