Öz
Köy odaları, köye çeşitli sebeplerle uğrayan yolcuların ihtiyaçlarının karşılandığı, köy halkının düğün,
bayram kutlamaları, sohbetler, cenaze törenleri, asker uğurlama, eğitim ve benzeri sosyal ve kültürel
amaçlarla bir araya geldiği sivil mimari örnekleridir. Köydeki varlıklı insanların yaptırdıkları bu yapılar, çok
uzun bir süre köylerde sosyal ve kültürel hayatın devamında önemli bir rol üstlenmiştir. Bu makalede sanat
tarihi disiplini içerisinde Sivas ili İlbeyli nahiyesi sınırlarında yer alan Koyuncu, Çallı, Söğütçük ve Gözmen
köylerindeki kültürel mirasımızın bir parçasını oluşturan köy odaları ele alınmıştır.
Genel olarak taş malzemeyle tek katlı olarak yapılan köy odaları, asıl oda ve yardımcı birimlerden
oluşmaktadır. Evlerden genellikle bağımsız olarak inşa edilen bu yapıların yardımcı birimleri ise asıl
odanın bitişiğinde şekillenmektedir. Yöresel özellikleri ilk bakışta görülebilen, ahşap, kalemişi ve alçı
süslemelerin yoğun olarak kullanıldığı odalar tavan süslemeleri bakımından da oldukça zengindir. Özellikle
Orta Anadolu bölgesinde sıkça karşılaştığımız köy odalarını, yöresel özellikleriyle İlbeyli nahiyesinde de
görmek mümkündür. Geçmişte bu bölgede hemen her köyde birkaç köy odası bulunurken, günümüzde
bu köy odalarının bir kısmı yok olmuş, bir kısmı da yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. 20. yüzyılın ilk
yarısına kadar amaçları doğrultusunda kullanılan bu yapılar, gelişen teknoloji ve ulaşım imkânları nedeniyle
konaklama işlevlerini büyük oranda yitirmelerine rağmen bunun dışındaki faaliyetlerine kısmen de olsa
devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Altıner, Ahmet Turhan - Cüneyt Budak, Konak Kitabı, Tepe Yayınları, İstanbul 1997.
- Bulut, Mustafa, Sivas İlbeyli Köy Odaları, (Yayınlanmamış Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, Konya 2004.
- Canozan, Ali Şahin, “Sivas Köyleri’nde Misafir Odaları Üstüne Bir Sohbet”, Revak Dergisi 92, Sivas Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Sivas 1992, s. 45-48.
- Kalfazade, S. - Ö. Ertuğrul, ”Kandil ve Kandilin Motif Olarak Anadolu Türk Sanatındaki Kullanımı Üzerine”, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, C 2, S 5, İstanbul 1989, s. 29-31.
- Karpuz, Haşim, “Konya Köy Odalarının Kültür ve Sanat Değeri”, Emin Bilgiç Hatıra Kitabı, Ircıca Yayınları, İstanbul 2000, s. 319-362.
- Kekeçoğlu, Halil, 2004, (Kişisel Görüşme), Sivas.
- Kuban, Doğan, Türk Hayatlı Evi, Eren Yayıncılık, İstanbul 1995.
- Küçükerman, Önder, Anadolu’daki Geleneksel Türk Evinde Odalar, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayınları, İstanbul 1973.
- Pürlü, Kadir, Sivas’ta İlbeyli Türkmenleri, Sivas Belediyesi Kültür Yayınları, Sivas 2002.
- Şenol, Seda, Anadolu Türk Konut Mimarisinde Divriği Evleri, Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Sivas 2007.
Öz
Village chambers are examples of civil architecture in which the villagers come together for different
purposes such as weddings, festivals, funerals, soldier ceremonies and some other educational or sociocultural
purposes. These chambers are also used to meet needs of the villages’ visitors. The village chambers
were built by wealthy people in the village and they have played an important role in the continuation of
social and cultural life in villages. In this article, village chambers of the villages Koyuncu, Çallı, Söğütçük
and Gözmen in Ilbeyli, Sivas that are parts of our cultural heritage are examined within the discipline of art
history.
The chambers are usually made from stones with single floor and they consist of a main room and
auxiliary units. Chambers are built independently from houses and also the auxiliary units of the chambers
are next to the main rooms. These rooms which have striking traditional features and mostly wooden,
hand carved and plaster work ornaments are very rich in terms of ceiling ornaments. The chambers are
widespread in especially Middle Anatolian and also it is possible to see the examples of these chambers with their traditional features in Ilbeyli sub-district. In the past, each village had a few chambers, however,
some of them are destroyed and some are in danger of extinction in our day. Having been used for their real
purposes until the first half of 20th century, the chambers continues to partially serve their basic purposes
although they lose their accommodation purposes because of advanced technology and transportation
nowadays.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Altıner, Ahmet Turhan - Cüneyt Budak, Konak Kitabı, Tepe Yayınları, İstanbul 1997.
- Bulut, Mustafa, Sivas İlbeyli Köy Odaları, (Yayınlanmamış Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, Konya 2004.
- Canozan, Ali Şahin, “Sivas Köyleri’nde Misafir Odaları Üstüne Bir Sohbet”, Revak Dergisi 92, Sivas Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Sivas 1992, s. 45-48.
- Kalfazade, S. - Ö. Ertuğrul, ”Kandil ve Kandilin Motif Olarak Anadolu Türk Sanatındaki Kullanımı Üzerine”, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, C 2, S 5, İstanbul 1989, s. 29-31.
- Karpuz, Haşim, “Konya Köy Odalarının Kültür ve Sanat Değeri”, Emin Bilgiç Hatıra Kitabı, Ircıca Yayınları, İstanbul 2000, s. 319-362.
- Kekeçoğlu, Halil, 2004, (Kişisel Görüşme), Sivas.
- Kuban, Doğan, Türk Hayatlı Evi, Eren Yayıncılık, İstanbul 1995.
- Küçükerman, Önder, Anadolu’daki Geleneksel Türk Evinde Odalar, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayınları, İstanbul 1973.
- Pürlü, Kadir, Sivas’ta İlbeyli Türkmenleri, Sivas Belediyesi Kültür Yayınları, Sivas 2002.
- Şenol, Seda, Anadolu Türk Konut Mimarisinde Divriği Evleri, Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Sivas 2007.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 18 Ağustos 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 4 Sayı: 1 |