Çakırlı (Karabiga-Çanakkale) deprem kümesi ve kaynağı: Yeni aktif faylar, Güneybatı Marmara Denizi –Türkiye

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 6, 21 - 32, 18.12.2024

Ali Koçyiğit , Doğan Kalafat

Öz

Çalışma alanı, Marmara Denizi’nin güneybatı kıyısında yer alan Karabiga İlçesi ve yakın çevresini içermektedir. 15 Şubat-1 Mart 2019 tarihleri arasında Çakırlı Köyü ve yakın çevresinde, küçük ve sığ odaklı bir seri deprem meydana gelmiştir. Oluşum zamanı ve büyüklükleri baz alındığında, Çakırlı deprem kümesi olarak adlandırılan bu sismik etkinlik farklı büyüklükteki depremlerden oluşmaktadır. Önceki çalışmalarda, bu alanda herhangi bir aktif fayın varlığına ilişkin bir çalışma bulunmamaktadır. Deprem kümesi ve kaynağı, yakın gelecekte oluşacak yıkıcı depremlere ilişkin önemli veriler sunabilme potansiyeline sahiptir. Çünkü, bu tür deprem kümeleri yakın çevredeki sismik boşluklara sahip alanlar için tetikleyici etki oluşturabilmektedirler. Bu nedenle, Karabiga ve çevresinde ayrıntılı saha çalışması yapılmış ve jeolojik haritalama ve sismolojik veriler yardımıyla, bazı aktif ve potansiyel aktif faylar saptanmış, haritalanmış ve adlanmıştır. Bunlardan bazıları Çakırlı-Örtülüce, Şahmelek, Karabiga, Priapolis, Geyikkırı, Bozlar, Çınardere, Karapürçek ve Boranlı faylarıdır. Episantır dağılımı, odak derinliği ve deprem odak mekanizma çözüm diyagramları baz alındığında, Karabiga ve Boranlı faylarının aktif olduğu, Çakırlı deprem kümesinin kaynağının sağ-yanal doğrultu atımlı Boranlı Fayı olduğu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çakırlı-Karabiga, Deprem Kümesi, Sismik Boşluk, Diri Fay, Olası Diri Fay.

Kaynakça

• Barka, A. 1993. Kuzey Anadolu Fayı’nın Sapanca-İzmit ve Geyve-İznik Kolları üzerinde Paleosismik Araştırmalar, TÜBİTAK Proje No: YBAG- 4/7551, İstanbul
• Emre, Ö., Duman, T.Y., Özalp, S., Elmacı, H., Olgun, Ş., Şaroğlu, F. 2013. Açıklamalı Türkiye Diri Fay Haritası. 1:1.250.000 ölçekli, VI+89s.+bir pafta, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Özel Yayın Serisi-30, Ankara.
• ERD, 2009. Mw 0 4.2 büyüklüğündeki Bozlar (Karabiga) depreminin odak mekanizma çözümü.
• Gasperini, L., Polonia, A., Çağatay, M.N., Giovanni Bortoluzzi, G., Valentina Ferrante, V. 2011. Geological slip rates along the North Anatolian Fault in the Marmara region. Tectonics 30, doi:10.1029/2011TC002906.
• Güçtekin, A., Köprübaşı, N., Aldanmaz, E. 2004. Karabiga (Çanakkale) granitoyidinin jeokimyası. Yerbilimleri 29, 29-38.
• Ikeda, Y. 1988. Recent activity of the İznik-Mekece fault at Çorak Stream, east of İznik, in Multidiciplinary Research on Fault Activity in the Western Part of the North Anatolian Fault Zone, Tokyo Institute of Technology, ed. Y. Honkura and A.M. Işıkara, 15-27.
• Koçyiğit, A.2023. Neotectonics of the Sarıköy-İnova and Çan-Bayramiç-Ezine fault zones: basin formation, age and slip rates, NW Anatolia-Türkiye. Bulletin of the Mineral Research and Exploration 172, 121-142.
• Koçyiğit, A., Gürboğa, Ş. 2021. Active tectonics of Gülpınar- Tuzla area (Biga Peninsula, NW Turkey): The source of 6 February-24 March 2017 earthquake cluster. Bulletin of the Mineral Research and Exploration 166, 85-112.
• KOERI, 2019. Çakırlı (Karabiga) deprem Kümesi.
• Okay, A., Siyako, M., Bürkan, K.A. 1990. Geology and tectonic evolution of the Biga Peninsula. TAPG Bulletin 2/1, 83-21.
• Özalp, S., Emre, Ö., Doğan, A. 2013. The segment structure of the Southern Branch of the North Anatolian Fault and paleoseismological behavior of the Gemlik Fault, NW Anatolia. Bulletin of the Mineral Research and Exploration 147, 1-17.
• Polonia, A., Gasperini, L., Amorosi, A., Bonattia, E., Bortoluzzi, G., Çağatay, N., Capotondi, L., Cormier, M.H., Görür, N., McHugh, C., Seeber,L. 2004. Holocene slip rate of the North Anatolian Fault beneath the Sea of Marmara. Earth and Planetary Science Letters 227, 411- 426
• Uçarkuş, G., Barka, A., Akyüz, S. 2000. Gemlik Fay Zonu’nun Paleosismik Aktivitesi, ATAG-4 Makaleler Kitabı, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Wells, D.L., Coppersmith, S. R. 1994. New Empirical Relationships among magnitude Rupture length, Rupture width, Rupture Area and surface Displacement. Bulletin of Seismological Society of America 84, 974-1002.
• Yiğitbaş, E., Mirici, A., Gönlügür, U., Bakar, C., Tunç, İ.O., Şengün, F., Işıkoğlu, Ö. 2015. Dumanlı Köyü’nde (Çanakkale-Türkiye) asbest maruziyetinin Tıbbi Jeoloji açısından değerlendirilmesi: Disiplinlerarası bir çalışma. Bulletin of the Mineral Research and Exploration 151, 251-262.
• Yoshioka, T., Kuşcu, İ. 1994. Late Holocene faulting events on the İznik-Mekece fault in the western part of the North Anatolian fault zone, Turkey. Bulletin of the Geological Survey of Japan 45 (11), 677-685.