Yerli linyitlere uygun nem, kül, uçucu madde analizleri için standart metot geliştirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 7, 1 - 17, 27.06.2025

Abdullah Ulaş Veysi Kamar

Öz

Türkiye linyitlerinin düşük kalorili ve yüksek kükürt içerikli olmasından dolayı yerli linyitlere uygun olabilecek bir metot geliştirme ihtiyacı doğmuştur. Kömür Analizleri için tüm analizler belirli standart metotlar kullanılarak yapılmaktadır. Yerli linyitlerimize uygun olabilecek standart yöntem geliştirilmesi amacıyla “Afyonkarahisar-Antalya Bölgesi-Trakya Bölgesi ve Orta Anadolu Bölgesi Kömür Aramaları” projelerinden gelen linyitlerden yirmi adet örnek alınmıştır. Bu örneklerden ön çalışma amaçlı nem, kül ve uçucu madde analizleri yapılmış ve yapılan bu analizler çerçevesin de en yüksek ve en düşük ve ara değerlerdeki uçucu ve kül değerlerine sahip beş örnek seçilmiştir. Daha sonra bu örneklerin homojenite testleri yapılmıştır. Numunelerin ideal sıcaklık analiz süreleri belirlenmek amacıyla düşük sıcaklıklardan başlayarak yüksek sıcaklıklara doğru Uçucu madde ve kül analizleri yapılmıştır. Bu analizler, mevcut ASTM ve ISO standartlarında gerçekleştirilerek gerekli karşılaştırmalar yapılmıştır. Yapılan bu çalışmalar sonucunda analizlerde kullanılacak cihazlara göre farklı iki metot geliştirilmiştir. Bu metotlar geliştirilirken aynı yöntemle Türkiye’deki beş farklı laboratuvarlarda analizleri yapılmıştır. Bu laboratuvarlardaki sonuçlar ile bizim sonuçlarımızın z skor değerleri, f-testi, t-testi yapılmıştır. Tüm veriler kullanılarak geliştirilen bu iki metotların tekrarlanabilirlik ve uyarlılık limitleri hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yerli kömür , nem , uçucu , kül , yeni standart metot

Etik Beyan

Bu çalışma Yerli Linyitlere Uygun Nem, Kül ve Uçucu Madde Analizleri İçin Standart Metot Geliştirilmesi” adlı bu çalışma Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Maden Analizleri ve Teknolojisi (MAT) Dairesi Başkanlığı bünyesindeki proje kapsamında gerçekleştirilmiştir. Bu makalenin geliştirilmesinde katkı koyan Agah KÖKER, Dr. Berna Ozansoy Kasap ve Kömür Birimi personeline teşekkür ederiz.

Teşekkür

Bu çalışma Yerli Linyitlere Uygun Nem, Kül ve Uçucu Madde Analizleri İçin Standart Metot Geliştirilmesi” adlı bu çalışma Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Maden Analizleri ve Teknolojisi (MAT) Dairesi Başkanlığı bünyesindeki proje kapsamında gerçekleştirilmiştir. Bu makalenin geliştirilmesinde katkı koyan Agah KÖKER, Dr. Berna Ozansoy Kasap ve Kömür Birimi personeline teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Aygün, A., Yenisoy-Karakaş, S., Duman, I. 2003. Production of granular activated carbon from fruit stones and nutshell and evaluation of their physical, chemical and adsorption properties, Microporous and Mesoporous Materials 66, 189-195.
• Beker, Ü.G. 1998. Kömür: Özellikleri, Teknolojisi ve Çevre İlişkileri. İTÜ, 785 s.
• Bolat, E., Sağlam, S., Pişkin, S. 1998. Chemical Demineralization of a Turkish High Ash Bituminous Coal, Fuel Proc. Techn. 57, 93-99.
• Hower, J.C., Finkelman, R.B., Eble, C.F., Arnold,B.J. 2022. Understanding coal quality and the critical importance of comprehensive coal analyses. International Journal of Coal Geology 263, 104120. https://doi.org/10.1016/j. coal.2022.104120
• Ma, S., Hill, J.O., Heng, S. 1992. A Thermal Analysis Study of the Influence of Exchangeable Cotions on the Pyrolysis of Victorian Brown Coal. Thermochimica Acta 197, 79-89.
• Medium 2023. https://medium.com/@ilkerbayri2000/ homojenlik-testi-c1d071fd398f, 7.10.2024
• Önay, Ö. 2021. The Effect of Pyrolysis Temperature on Copyrolysis of Lignite and Pistachio Seed in a Fixed-bed Reactor. International Journal of Geology 15, 49-52.
• Seçer, A., Hasanoğlu, A. 2020 Tunçbilek Linyitinin Sorgum Biyokütlesi ve Biyokütle Hidrolizatı ile Birlikte Gazlaştırılması Süleyman Demirel University Journal of Natural and Applied Sciences Volume 24, Issue 1, 57-63, 2020
• Şentorun, Ç., Küçükbayrak, S. 1996. Effect of Mineral Matter on the Burning Profile of Lignites, Thermochemica Acta, Vol. 285, pp.35-46.
• TTK.2023 https://www.taskomuru.gov.tr › ttk › 2023/05 2022 yılı taşkömürü sektör raporu Türkiye Taşkömürü Kurumu
• Üçışık Erbilen, S., Şahin, G. 2015. Enerji coğrafyası kapsamında Türkiye’de linyit. Eastern Geographical Review 20 (33), 135-160. https:// doi.org/10.17295/dcd.07598.
• Vorres, K.S. 1984. Mineral Matter and Ash in Coal, American Chemical Society.