KATILIM BANKACILIĞI FAALİYETLERİNİN REEL İKTİSADİ FAALİYETLERE KATKI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 95 - 114, 01.10.2023

Erdal Harunoğulları

https://doi.org/10.32951/mufider.1270034

Cited By: 1

Öz

İktisadi çalışmalarda bankacılık faaliyetlerinin önemli bir yeri bulunmaktadır. 20. yy. sonu itibariyle başlayan finansal krizler konvansiyonel finans sistemine olan güveni küresel ölçekte azaltmış ve finansal paradigma ile ilgili yeni arayışları başlatmıştır. 1950’lerden itibaren gelişen İslami finansal kuruluşların küresel krizlerde gösterdiği nispeten daha istikrarlı tablo İslami finansa olan ilgiyi artırmıştır. Türkiye’de katılım bankacılığı olarak bilinen bu tür finansal kuruluşlar gün geçtikçe bankacılık sektöründeki yerlerini pekiştirmektedir. Bu makalede İslami prensiplere göre çalışan katılım bankalarının bankacılık sektöründeki performansları analiz edilecek ve bankacılık faaliyetleri reel ekonomiye katkıları açısından değerlendirilecektir. Çalışmada, BDDK, TKBB ve IFSB kurumlarından elde edilen veriler karşılaştırılarak değerlendirilmiş ve finansal analiz yapılmıştır. Katılım bankaları reel iktisadi faaliyetlerde aracı olma konusunda önemli tecrübe ve birikime sahip kurumsal yapılardır. Ancak katılım bankalarının İslami prensiplere uyarak bankacılık faaliyetlerini yürütme konusunda başarılı bir tablo ortaya koydukları, bununla birlikte reel iktisadi faaliyetleri destekleme konusundaki potansiyeline ulaşamadığı ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Kâr- Zarar Ortaklığı, İslam Ekonomisi ve Finansı, Katılım Bankacılığı, Faizsiz Finans, Ortaklık Finansman Yöntemi

Kaynakça

• Ahmed, A. (2010). Global financial crisis: an Islamic finance perspective. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, 3(4), 306–320.
• Ahmed, Z. (1994). Islamic Banking: State of the Art. Islamic Economic Studies, 2(1), pp.1-34. Akdoğan N. ve Tenker N. (2001). Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri. Gazi Kitabevi, Ankara
• Akın, C. (1986). Faizsiz Bankacılık ve Kalkınma (1st ed.). Kayıhan Yayınevi, İstanbul
• Akın, F. (2018). Bankacılığa Giriş. Ekin Yayınevi, Bursa
• Aktepe, İ. E., (2010). İslâm Hukuku Çerçevesinde Finansman ve Bankacılık. Yedirenk Yayınları, İstanbul
• Alada, V. (2018). 2008 Küresel Finansal Krizinin Geleneksel ve Faizsiz Bankacılık Kârlılığına Etkisi: Körfez Ülkeleri Üzerinden Karşılaştırmalı Bir Analiz. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 21–45.
• Albaraka Türk. (2015). Katılım Bankacılığı: Sistemi, Çalışma Esasları ve Uygulaması. Albaraka Yayınları.
• Alfarisi, M. F., Agestayani, A., & Delfiani, S. (2020). The Impact of Islamic Economics and Finance Courses on Islamic Financial Literacy. IQTISHADIA, 13(2), 197.
• Anggraeni, A., & Berniz, Y. M. (2022). The effect of asset quality, profit and loss sharing on Sharia Banking Liquidity in Indonesia. Technium Social Sciences Journal, 27, 423–436.
• Armağan, S. (1996). Ana Hatlarıyla İslam Ekonomisi. Timaş Yayınları, İstanbul
• Asset & Wealth Management Revolution: Embracing Exponential Change. (2017). Nigeria.
• Aysan, A. F., Dolgun, M. H., ve Turhan, M. I. (2014). Assessment of the Participation Banks and Their Role in Financial Inclusion in Turkey. Emerging Markets Finance and Trade, 49(5), 99–111. https://doi.org/10.2753/REE1540-496X4905S506
• Aziz, T., Marwat, J., Mustafa, S., & Kumar, V. (2020). Impact of Economic Policy Uncertainty and Macroeconomic Factors on Stock Market Volatility: Evidence from Islamic Indices. The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 7(12), 683–692.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK). (2023). Aylık/Yıllık Bankacılık Sektörü Verileri (Temel Gösterim). https://www.bddk.org.tr/BultenAylik/. (Erişim Tarihi 10.03.2023).
• Bayındır, S. (2015). Fıkhi ve İktisadi Açıdan İslami Finans (Para ve Sermaye Piyasaları). İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yayınları.
• Beck, T., Demirgüç-Kunt, A., ve Levine, R. (2000). A New Database on Financial Development and Structure. World Bank Economic Review, 14(3), 597-605.
• Bektaş, S. ve Seki, İ. (2018). Türk Bankacılık Sistemindeki Katılım Bankaları ile Mevduat Bankalarının Rekabet Gücü Bakımından Karşılaştırılması. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16 (4), 197–215.
• Berger, A. N. ve Bouwman, C. H. S. (2013). How Does Capital Affect Bank Performance During Financial Crises? Journal of Financial Economics, 109(1), 146-176.
• Berger, A. N., & DeYoung, R. (1997). Problem loans and cost efficiency in commercial banks. Journal of Banking & Finance, 21(6), 849-870.
• Bozkurt, M. İ. (2018). Faizsiz Bankacılıkta Finansal Sistem. İLSAM İlahiyat İlimleri Araştırma Merkezi (Faizsiz Bankacılık Özel Sayı), 12-14, Bursa: İhlas Gazetecilik A.Ş.
• Bragues, G. (2006). Seek the Good Life, not Money: The Aristotelian Approach to Business Ethics. Journal of Business Ethics, 67(4), 341–357.
• Chapman, C. S., ve Gajewski, J. F. (2006). Essentials of financial management. Prentice Hall.
• Claus, E., & Claus, I. (2015). Savings and Wealth Accumulation: Measurement, Influences and Institutions. Journal of Economic Surveys, 29(4), 587–593.
• Demirgüç-Kunt, A. ve Huizinga, H. (2010). Bank Activity and Funding Strategies: The Impact on Risk and Returns. Journal of Financial Economics, 98(3), 626-650.
• Demirgüç-Kunt, A. ve Levine, R. (2001). Financial Structure and Economic Growth: A Review and Analysis of the Evidence. Journal of Economic Literature, 39(3), 688-726.
• Dinç, Y. (2017). Katılım Bankalarında Performansın Bileşenleri; Özel Cari Hesapların Rolü. Türkiye İslam İktisadı Dergisi, 4(1), 67-84.
• Döndüren, H. (2014). İslami Ölçülerle Ticaret Rehberi. Kampanya Kitapları Altınoluk Yayın, İstanbul.
• Elgadi, E. M., & Yu, E. P. Y. (2018). The profitability of Islamic banking in Sudan. International Journal of Management Practice, 11(3), 233.
• Emek, Ö. F. (2020). Alternatif Bir Finans Kuruluşu Olan Katılım Bankaları ve Etkinlik Analizi. İksad Publishing House, Ankara.
• Emiroğlu, K., Bülent D. ve Binnur B. (2006). Ekonomi Sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• Fraser, L. M. ve Ormiston, A. (2010). Understanding Financial Statements. Pearson Canada.
• Graham, M. (2011). Islamic Finance and the United States Bankruptcy Courts: The Future of Sukuk Certificate Holders’ Rights and the Importance of Considering Shari’ah Precepts in the Bankruptcy Process. Tulane Journal of International and Comperative Law, Vol 20, pp.327- 349.
• Grassa, R. (2012). Islamic banks’ income structure and risk: evidence from GCC countries. Accounting Research Journal, 25(3), 227–241.
• Gündoğdu, A. (2018). Türki̇ye’de Katılım Bankalarının Fi̇nansal Performansının Gri İli̇şki Anali̇zi̇ İle Ölçülmesi̇. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 201–214. https://doi.org/10.18092/ulikidince.434619
• Harunoğulları, E. (2022). Faizsiz Ekonomi Modeli (DSGD Modeli Çerçevesinde Bir Analiz). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Hartini, S., Fasa, M. I., & Suharto, S. (2022). Digital Marketing dalam Perspektif Ekonomi Islam. Jurnal Ekonomika Dan Bisnis Islam, 5(1), 197–206.
• Hasan, I., Wachtel, P. ve Zhou, M. (2009). Institutional Development, Financial Deepening and Economic Growth: Evidence from China. Journal of Banking & Finance, 33(1), 157-170.
• Hassan, M. K., & N. Kayed, R. (2009). The Global Financial Crisis, Risk Management and Social Justice in Islamic Finance. ISRA International Journal of Islamic Finance, 1(1), 33–58.
• Hill, C. (2019). International Business: Competing In The Global Marketplace. McGraw-Hill Education.
• International Monetary Fund (IMF). (2017). Islamic Finance and the Role of the IMF, https://www.imf.org/external/themes/ islamicfinance/, Şubat 2017, (Erişim Tarihi: 21 Mart 2023).
• Islamic Financial Services Board (IFSB). (2022). Islamic Financial Services Industry Stability Report. Kuala Lumpur.
• Karahan, H. ve Ersoy, H. (2016). Faizsiz Finansın Temel Prensipleri ile Türkiye’de Reel Kesimde Kullanılması. Maliye Finans Yazıları, (105), 93–114. https://doi.org/10.33203/mfy.312137
• Kasim, N., Sanusi, Z. M., Mutamimah, T., & Handoyo, S. (2013). Assessing the current practice of Auditing in Islamic Financial Institutions in Malaysia and Indonesia. International Journal of Trade, Economics and Finance, 414–418.
• Kettell, B. (2011). The Islamic Banking and Finance Workbook: Step-by-Step Exercises to Help You Master the Fundamentals of Islamic Banking and Finance. John Wiley Publisher.
• Kordvani, A. (2009). A Legal Analysis of the Islamic Bonds (Sukuk) in Iran. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, Vol.2, Iss:4, pp.323- 337.
• Kuanova, L. A., Sagiyeva, R., & Shirazi, N. S. (2021). Islamic social finance: a literature review and future research directions. Journal of Islamic Accounting and Business Research, 12(5), 707–728.
• Kuşat, N. (2014). Modern İslami̇ Fi̇nans Sektörünü İnovati̇f Gücü: Sukuk. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 41.
• Levine, R. (1997). Financial Development and Economic Growth: Views and Agenda. Journal of Economic Literature, 35(2), 688-726.
• Lodhi, S. A., & Kalim, R. (2005). Strategic Directions for Developing an Islamic Banking System. The Pakistan Development Review, 44(4II), 1003–1020.
• Malik, M., Malik, A., & Mustafa, W. (2011). Controversies that make Islamic banking controversial: An analysis of issues and challenges. American Journal of Social and Management Sciences, 41–46.
• Miller, Neil D. Morris Mark and Rose Norton. (2008). İslamic Finance A Practi- cal Guide. London: Globe Law and Business.
• Molina, C. A., and Garcı́a, J. A. (2001). Efficiency In Banking Firms: A Comparison of Frontier Methods With DEA, Journal of Global Optimization, 20(1), 23-38.
• Mutluçağ, R. E. (2016). Katılım Bankalarının Gelişimi ve Kar Payı Oranlarının Faiz Oranları ile Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ni’mah, A., Laila, N., Rusmita, S. A., & Cahyono, E. F. (2020). Determınants Of Corporate Bond And Sukuk Ratıngs In Indonesıa. Journal of Islamic Monetary Economics and Finance, 6(3).
• Özulucan, A. ve Deran, A. (2009). Katılım Bankacılığı ile Geleneksel Bankaların Bankacılık Hizmetleri ve Muhasebe Uygulamaları Açısından Karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 85-108.
• Radzali, N. E., Muhammad Noor Habibi, N. A., Mohd Sabri, N. A., & Ismail, S. A. (2019). Examining Contracts used in Islamic Trade Financing: Issues in Bai Al-Dayn and Murabahah. International Journal of Management and Applied Research, 6(4), 366–374.
• Rose, P. S., Hudgins, S. C., Marquis, M. H. (2010). Bank Management & Financial Services. McGraw-Hill Education.
• Selçuk, B. (2016). Banka Türleri (Türkiye’de ve Dünyada Durum). Bankacılığın Temelleri. Ed: Aysel Gündoğdu, Nobel Yayıncılık, Ankara
• Siddigi, M. N. (2000). Evolution of Islamic Banking and Insurance as System Roted in Ethics. Proceedings of the Takaful Forum (April), NY.
• Soylu, M. (2021). İktisat İzleme Raporu 2021 Çerçevesinde Türkiye Ekonomisinin Mevcut Durumu. İstanbul. Sundararajan, V., Martson, D., Ghiath, S. (1998). Monetary Operations and Goverment Dept Management Under Islamic Banking, IMF Working Paper, WP/98/144.
• Syibly, M. R., & Purwanto, M. R. (2021). Morality and Justice in the Islamic Economics. Proceedings of the 2nd Southeast Asian Academic Forum on Sustainable Development (SEA-AFSID 2018).
• Şireci, Y. (2022). Geleneksel Bankacılık ve Katılım Bankacılığı Uygulamaları: Karşılaştırmalı Performans Analizi. Karabük Üniversitesi.
• Terzi, H., Apan, M., Atar, A., ve Şahin, H. (2019). Bireysel Müşterilerin Katılım Bankalarını Tercih Etme Tutumlarını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi Üzerine Kültürlerarası Karşılaştırmalı Bir Araştırma: Türkiye ve Avrupa Örneği. Türkiye Katılım Bankaları Birliği TKBB (Ed.), TKBB Yayınları, Yayın No:11. Katılım Finansmanında Yeni Yaklaşımlar -II- (pp. 165–200). TKBB Yayınları.
• Tunç, H. (2010). Katılım Bankacılığı Felsefesi, Teorisi ve Türkiye Uygulaması. Nesil Yayınları, İstanbul. Wan Ismail, W. M., Mahat, I. R., & Mazlan, N. A. (2020). Awareness on Prohibited Elements in Muamalat: Common Practice in Life. Journal of Contemporary Islamic Studies, 6(1), 95–110.
• Widarjono, A., Anto, M. H., & Fakhrunnas, F. (2020). Financing Risk in Indonesian Islamic Rural Banks: Do Financing Products Matter? The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 7(9), 305–314.
• Widyastuti, U., Febrian, E., Sutisna, S., & Fitrijanti, T. (2021). Market discipline in the behavioral finance perspective: a case of Sharia mutual funds in Indonesia. Journal of Islamic Accounting and Business Research, 13(1), 114–140.
• Yahya, M., & Agunggunanto, E. Y. (2012). Teori Bagi Hasil (Profit and Loss Sharing) Dan Perbbankan Syariah Dalam Ekonomi Syariyah. Jurnal Dinamika Ekonomi Pembangunan, 1(1), 65.
• Yozgat, F. (2010). Faizsiz Ekonomi Sosyo-Ekonomik Yaklaşım. Araştırma Yayınları, Ankara. Yusfiarto, R., Sunarsih, S., & Darmawan, D. (2021). Understanding Muslim’s switching from cash to m-payments: based on push-pull-mooring framework. Journal of Islamic Marketing, 14(2), 342–365.