TÜRKİYE KAMU BANKALARI MENKUL DEĞERLER VE KÂRLILIK İLİŞKİSİ ANALİZİ (2017-2022)

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 20 - 45, 01.04.2024

Sultan Sarı

https://doi.org/10.32951/mufider.1404162

Öz

Tüm dünyayı etkileyen COVID-19 salgın krizi Türk bankacılık sektöründe de bazı değişikliklere yol açmıştır. Sektörün toplam aktiflerinin %45’inden fazlasına sahip kamu bankalarının 2017 - 2022 döneminde hem menkul değerler oranı hem de aktif karlılıkları artmıştır. Ancak kamu bankalarının menkul değerler oranı, diğer banka grupları ve sektörün üzerinde, aktif karlılıkları ise genel olarak diğer banka grupları ve sektörün altındadır. Bu çalışmada, COVID-19 salgını öncesi ve sonrasında Türk bankacılık sistemindeki kamu bankalarının aktif karlılık oranı ile menkul değerler oranı arasındaki ilişki grafiklerle ve Robust En Küçük Kareler yöntemi ile incelenmiştir. Buna göre, aktif karlılık oranı ile menkul değerler oranı arasında negatif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardır. Yani menkul değerler oranı arttıkça kamu bankalarının aktif karlılığı düşmektedir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 salgın krizi, kamu bankaları, banka karlılığı (ROA), menkul değerler, Robust EKK

THE ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN SECURITIES AND RETURN IN PUBLIC BANKS BEFORE AND AFTER THE COVID-19 PANDEMIC CRISIS (2017-2022)

Öz

COVID-19 pandemic crisis affected Turkish banking system as it did all in the world. Both securities rate and returns of Turkish public banks, having 45% of all banking sector total assets, increased in the period between 2017 - 2022. However, while the securities rate of public bank is above the other banking groups and banking sector rate; the returns of public banks are generally under the other banking groups and sector. In this paper, the relationship between securities rate and profitability rate in the public banks in Turkish banking system before and after COVID-19 pandemic is considered by graphs and Robust OLS method. According to analyse, there is a negative and statistically significant relationship between ROA (Return on Assets) and securities rate. It means that the more securities rate increase, return on assets decrease.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 pandemic crisis, public banks, bank return (ROA), securities, Robust OLS

Kaynakça

• Acaravcı, S. K., ve Çalım, A. E. (2013) Turkish banking sector’s profitability factors. International Journal of Economics and Financial Issues, 3(1), 27-41.
• Alexiou, C., ve Sofoklis, V. (2009) Determinants of bank profitability: Evidence from the Greek banking sector. Economic annals, 54(182), 93-118.
• Akbaş, H. E. (2012) Banka Kârlılığının Belirleyici Etkenleri: Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Bir İnceleme-Determinants Of Bank Profitability: An Investigation On Turkish Banking Sector. Öneri Dergisi, 10(37), 103-110.
• Albulescu, C. T. (2015) Banks’ profitability and financial soundness indicators: A macro-level investigation in emerging countries. Procedia economics and finance, 23(2015), 203-209.
• Alper, D. ve Anbar, A. (2011) Bank specific and macroeconomic determinants of commercial bank profitability: Empirical evidence from Turkey. Business and economics research journal, 2(2), 139-152.
• Armağan, İ. Ü., Özdağoğlu, A. ve Keleş, M. K. (2021) Covid-19 Salgınının Banka Performanslarına Etkisinin SECA Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Oğuzhan Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 114-124.
• Ata, H. A. (2009) Kriz Sonrası Türkiye’de Mevduat Bankaları Kârlılığına Etki Eden Faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 10(2), 137-151.
• Aydın, Y. (2019) Türk Bankacılık Sektöründe Karlılığı Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Analizi ile İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(1), 181-189.
• BDDK (2022) Türk Bankacılık Sektörü Temel Göstergeleri, Web: https://www.bddk.org.tr/Veri/Detay/162.
• BDDK (2023), Aylık Bülten.Web: https://www.bddk.org.tr/Veriler/Aylik-Bulten/12 (Erişim Tarihi,14Aralık 2022).
• Bekçi, İ., Köse E., ve Aksoy, E.(2020) Covid-19'un Türkiye’de Bankalar Üzerindeki Ekonomik Etkisine Dair Bir Tahmin. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 5(Özel Sayı), 185-205.
• Bektaş, S. (2022) Türkiye’deki Kamu Sermayeli Bankaların Sürdürülebilirlik Performanslarının Hibrit Çkkv Model İle Değerlendirilmesi: 2014-2021 Dönemi Merec-Aras Modeli Örneği. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(4), 426-442.
• Berkman, A. N. (2022) Bankaların Uyguladıkları Risk Yönetim Tekniklerinin Banka Performansı Üzerindeki Etkisi: Türkiye’de Faaliyet Gösteren Bankalar Üzerine Bir İnceleme. Politik Ekonomik Kuram, 6(2), 229-252.
• Beybur, M. (2021). Covid-19'un Türk Bankacılık Sektöründeki Mevduat ve Katılım Bankalarının Kârlılık Düzeyleri üzerindeki Etkisi. Third Sector Social Economic Review, 56(4), 2627-2646.
• Bora, A. ve Arslan, E. (2017) Türk Kamu Bankalarının Karşılaştırmalı Analizi: 2003–2015 Dönemi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 27-47.
• Căpraru, B., ve Ihnatov, I. (2014) Banks’ profitability in selected Central and Eastern European countries. Procedia Economics and Finance, 16(0), 587-591.
• Dağıdır, C. (2010) Türk Bankacılık Sektöründe Karlılık Ve Makro Ekonomik Değişkenlerle İlişkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 25-33.
• Demirguc-Kunt, A., ve Huizinga, H. (2000) Financial structure and bank profitability. World Bank Policy Research Working Paper No. 2430. The World Bank.
• Doğru, C. (2011) Karlılığın Belirleyicileri Analizi: Teori Ve Orta Ölçekli Bir Banka Uygulaması. Maliye ve Finans Yazıları, 1(91), 47-75.
• Erdoğan, B.(2022) COVID-19 Kamu Sermayeli Mevduat Bankalarının Performansını Nasıl Etkiledi? SV-EDAS Modeli Uygulaması. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 5(7), 897-912.
• Erdoğan, A., ve Acar, E. (2020) Bankacılık Sektöründe Kârlılığı Etkileyen Bankaya Özgü Faktörler: Türkiye'de Faaliyet Gösteren Özel Sermayeli Mevduat Bankaları Üzerine Bir Çalışma. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 57(654), 77-98.
• Eviews(2023) http://www.eviews.com/help/helpintro.html#page/content/robustreg-Robust_Least_Squares.html. (Erişim Tarihi, 16 Nisan 2023)
• Ganioğlu, A.,ve Us, V. (2014). The Structure of the Turkish Banking Sector Before and After the Global Crisis. CBRT Working Paper No. 14/29.
• Gökmen, B. ( 2007 ). Bankalarda Finansal Tablolar Analizi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi.
• Gülcemal, T., ve Doğan, M. (2022). Covid 19 Pandemisinin Bankaların Finansal Performansı Üzerindeki Etkisi: Karşılaştırmalı Bir Analiz. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 25(2), 727-735.
• Ho, T. H., Nguyen, D. T., Luu, T. B., Le, T. D., & Ngo, T. D. (2023). Bank performance during the COVID-19 pandemic: does income diversification help?. Journal of Applied Economics, 26(1), 2222964.
• Huber, P. J. (1973). Robust regression: asymptotics, conjectures and Monte Carlo. The annals of statistics, 799-821.
• Işık, A., ve Akdoğan, N. (2021). COVID-19'un Türk Bankacılık Sektöründeki Mevduat Bankalarına Etkileri. Muhasebe ve Denetime Bakis= Accounting & Auditing Review, 21(63), 111-138.
• Kocaman, B. E. (2021). COVID-19 Sürecinde Türk Bankacılık Sektörü ve Piyasa Yoğunlaşmasının Analizi. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 384-407.
• Koç, P., Şahpaz, K. İ., Kalayci, R. & İnce, T. (2021). COVID-19 Salgınının Türk Bankacılık Sektörü Üzerindeki Etkilerinin Analizi. İksad Yayınevi, Ankara.
• Koç, Y. S., and Akdeniz, F. (2008). “Robust Tahmin Edicileri ve Özellikleri”, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt 17-5.
• Lelissa, T. B. (2014). The impact of policy measures on Ethiopian private banks performance: The case of government bill purchase. European Journal of Business and Management, 6(27), 118-126.
• Lin, J. R., Chung, H., Hsieh, M. H., ve Wu, S. (2012). The determinants of interest margins and their effect on bank diversification: Evidence from Asian banks. Journal of Financial Stability, 8(2), 96-106.
• Mert, M. ve Çağlar, A.E.( 2019). Eviews ve Gauss Uygulamalı Zaman Serileri Analizi. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Mishkin, F.S. (2007/2011). Para, Bankacılık ve Finansal Piyasalar İktisadı (çev.N.Engin, S.Şahin, S.Çiçek ve Ç.Boz).Akademi Yayıncılık,203,205-214,236,599-605.
• Okuyan, H. A., ve Karataş, Y. (2017)Türk Bankacılık Sektörünün Kârlılık Analizi. Ege Academic Review, 17(3).
• Olweny, T., & Shipho, T. M. (2011). Effects of banking sectoral factors on the profitability of commercial banks in Kenya. Economics and Finance Review, 1(5), 1-30.
• Özbek, Ö. E., Hazar, A., ve Babuşcu, Ş. (2021) Covid-19 Öncesi ve Sonrası Türk Bankacılık Sektörünün Bankometer Yöntemi ile Analizi.Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(20), 7-26.
• Pan, Q., ve Pan, M. (2014) The impact of macro factors on the profitability of China’s commercial banks in the decade after WTO Accession. Open Journal of Social Sciences, 2(9), 64-69.
• Petria, N., Capraru, B., ve Ihnatov, I. (2015) Determinants of banks’ profitability: evidence from EU 27 banking systems. Procedia economics and finance, 20, 518-524.
• Reis, Ş. G., Kılıç, Y., ve Buğan, M. F. (2016) Banka Karlılığını Etkileyen Faktörler: Türkiye Örneği. Journal of Accounting & Finance, (72).
• Rousseeuw, P., ve Yohai, V. (1984) Robust regression by means of S-estimators. In Robust and nonlinear time series analysis (pp. 256-272), Springer, New York, NY.
• Saeed, M. S. (2014) Bank-related, industry-related and macroeconomic factors affecting bank profitability: A case of the United Kingdom. Research journal of finance and accounting, 5(2), 42-50.
• Sarı, S. (2020) Banka Kredilerinde Sektörel Yoğunlaşma Ve Karlılık İlişkisi. Euroasia Journal Of Socıal Sciences & Humanities, 7(3), 1-19.
• Sarı, S. (2021) COVID-19 salgınının Türk bankacılık sektörüne etkileri. New Era International Journal of Interdisciplinary Social Researches, 6(8), 89-106.
• Sarıkovanlık, V., Koy A., Akkaya M., Yıldırım H.H. ve Kantar L.(2019). Finans Biliminde Ekonometri Uygulamaları: Kavram, Uygulama, Analiz. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Sayılgan, G., ve Yıldırım, O. (2009) Determinants of profitability in Turkish banking sector: 2002-2007. International Research Journal of Finance and Economics, 28, 207-214.
• Taşkın, F. D. (2011) Türkiye’de ticari bankaların performansını etkileyen faktörler, Ege Akademik Bakış, 11(2), 289-298.
• TCMB(2023), Faiz İstatistikleri, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Faiz+Istatistikleri/Bankalarca+Acilan+Kredi/ (Erişim Tarihi, 11 Mayıs 2023)
• Türkdönmez, C. S., ve Babuşcu, Ş.(2019) Bankaların kârlılık performansını etkileyen faktörler. Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 37-54.
• Yohai, V. J. (1987) High breakdown-point and high efficiency robust estimates for regression, The Annals of statistics, 642 - 656.