BRICS-T ÜLKELERINDEKI HISSE SENEDI VE DÖVIZ PIYASALARI ILE BITCOIN VE ETHEREUM ARASINDAKI NEDENSEL İLIŞKILER

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 406 - 421, 01.10.2025

Kezban Hitay Sarp , Adem Anbar

https://doi.org/10.32951/mufider.1750800

Öz

Bu çalışma, 2016–2024 dönemi için BRICS-T ülkelerinde kripto varlıklar (Bitcoin ve Ethereum) ile geleneksel finansal varlıklar (hisse senedi endeksleri ve döviz kurları) arasındaki Granger nedensellik ilişkilerini incelemektedir. Elde edilen bulgular, önemli düzeyde karşılıklı bağlantılar olduğunu ortaya koymaktadır: Bitcoin ile Rusya hisse senedi piyasası arasında ve Ethereum ile hem Brezilya hisse senedi piyasası hem de USD/INR döviz kuru arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Tek yönlü nedensellik ise Bitcoin’den Brezilya, Hindistan ve Çin’in hisse senedi piyasalarına doğru gözlemlenmiş; öte yandan USD/TRY döviz kurunun Bitcoin’i etkilediği bulunmuştur. Benzer şekilde, Ethereum’un Rusya, Hindistan ve Güney Afrika’nın hisse senedi piyasalarını etkilediği, ayrıca USD/TRY döviz kurunun Ethereum üzerinde Granger nedenselliğe sahip olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlar, kripto varlıklar ile geleneksel finansal piyasalar arasında giderek artan bir senkronizasyon olduğunu göstermektedir. Hem tek yönlü hem de çift yönlü nedensellik ilişkilerinin varlığı, küresel finansal sistemlerin artan entegrasyonuna işaret etmekte ve yatırımcıların karar alma süreçlerinde piyasa türleri arasındaki etkileşimleri dikkate almalarının önemini vurgulamaktadır. Kripto varlıklar artık izole yapılar olmaktan çıkmış, daha geniş finansal dinamiklerin bir parçası haline gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bitcoin , Ethereum , BRICS-T Ülkeleri , Granger Nedensellik Testi

CAUSAL RELATIONSHIPS AMONG BITCOIN, ETHEREUM, AND THE STOCK AND FOREIGN EXCHANGE MARKETS OF BRICS-T COUNTRIES

Öz

This study investigates Granger-causality relationships between crypto-assets (Bitcoin and Ethereum) and traditional financial assets (stock indices and exchange rates) in BRICS-T countries over the 2016–2024 period. The findings highlight significant interlinkages: bidirectional causality exists between Bitcoin and Russia's stock market, and between Ethereum and both Brazil's stock market and the USD/INR exchange rate. Unidirectional causality is observed from Bitcoin to the stock markets of Brazil, India, and China, while the USD/TRY exchange rate influences Bitcoin. Similarly, Ethereum affects the stock markets of Russia, India, and South Africa, while the USD/TRY exchange rate also Granger-causes Ethereum. These results indicate a growing synchronization between crypto-assets and conventional financial markets. The presence of both unidirectional and bidirectional causalities emphasizes the increasing integration of global financial systems and highlights the importance for investors to consider cross-market interactions when making decisions. Crypto-assets are no longer isolated but are embedded in broader financial dynamics.

Anahtar Kelimeler

Bitcoin , Ethereum , BRICS-T Countries , Granger Causality Test , Granger Causality Test

Kaynakça

• Abramowicz, M. (2016). Cryptocurrency-Based Law. Arizona Law Review, 58(359), 359-420.
• Ağan, B., & Aydın, Ü. (2018). Kripto Para Birimlerinin Küresel Etkileri: Asimetrik Nedensellik Analizi. (C. P. 2018, Dü.) https://www.researchgate.net/publication/328278747, 1-20.
• Ahmed, M. Y., Sarkodie, S. A., & Leirvik, T. (2023). Mutual coupling between stock market and cryptocurrencies. Heliyon, 9, 1-11.
• Aldı, F., Küçükkaplan, İ., & Şahin, E. E. (2025). Kripto paralar ve Batı Teksas ham petrol getirisi ilişkisi: Granger ve Toda Yamamoto nedensellik analizleri ile incelenmesi. Afyon Kocatepe University Journal of Economics and Administrative Sciences, 27(1), 30-43.
• Baur, D. G., Hong, K., & Lee, A. D. (2018). Bitcoin: Medium of Exchange or Speculative Assets? Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 54, 177-189.
• Blau, B. M. (2017). Price Dynamics and Speculative Trading in Bitcoin. Research in International Business and Finance, 41, 493-499.
• Bouri, E., Gupta, R., Lahiani, A., & Shahbaz, M. (2018). Testing for Asymmetric Nonlinear Short- and Long-run Relationships between Bitcoin, Aggregate Commodity and Gold Prices. Resources Policy, 57, 224-235.
• Bouri, E., Gupta, R., Tiwari, A. K., & Roubaud, D. (2017). Does Bitcoin Hedge Global Uncertainty? Evidence from Wavelet-based Quantile-in-quantile Regressions. Finance Research Letters, 23, 87-95.
• Bouri, E., Molnar, P., Azzi, G., Roubaud, D., & Hagfors, L. I. (2017). On the hedge and safe haven properties of Bitcoin: Is it really more than a diversifier? Finance Research Letters, 20(1), 20, 192-198.
• Brand, A. W. (2016). Bitcoin for Dummies. United States of America: John Wiley & Sons.
• Corbet, S., Lucey, B., Urquhart, A., & Yarovaya, L. (2019). Cryptocurrencies as a Financial Asset: A Systematic Analysis. International Review of Financial Analysis, 62, 182-199.
• Corbet, S., Meegan, A., Larkin, C., Lucey, B., & Yarovaya, L. (2017). Exploring the Dynamic Relationships between Cryptocurrencies and Other Financial Assets. Preprint submitted to Elsevier, 1-37.
• Corelli, A. (2018). Cryptocurrencies and Exchange Rates: A Relationship and Causality Analysis. Risks, 6(4), 111.
• Demir, A. (2021). Küresel Finans Piyasalarına Genel Bakış. Mali Çözüm Dergisi, 31, 275-292.
• Elsayed, A. H., Gözgör, G., & Lau, C. K. (2020). Causality and dynamic spillovers among cryptocurrencies and currency markets. International Journal of Finance & Economics, 27(2), 2026-2040.
• Erdaş, M. L., & Çağlar, A. E. (2018). Analysis of the relationships between Bitcoin and Exchange Rate, Commodities and Global Indexes by Asymmetric Causality Test. Eastern Journal of European Studies, 9(2), 27-45.
• Estrada, J. C. (2017). Analyzing Bitcoin Price Volatility. University of California, Berkeley, 1-49.
• Gkillas, K., Bouri, E., Gupta, R., & Roubaud, D. (2020). Spillovers in Higher-Order Moments of Crude Oil, Gold, and Bitcoin. The Quarterly Review of Economics and Finance, 84, 398-406.
• Glaser, F., Zimmermann, K., Haferkorn, M., Weber, M. C., & Siering, M. (2014). Bitcoin - Asset Or Currency? Revealing Users' Hidden Intentions. Twenty Second European Conference on Information Systems, 1-14.
• Gökalp, B. T. (2022). Kripto Para Piyasasının Borsa İstanbul Endeksleri Üzerindeki Etkileri . Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 481-499.
• Granger, C. W. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-spectral Methods. Econometrica, 424-438.
• Guesmi, K., Saadi, S., Abid, I., & Ftiti, Z. (2019). Portfolio Diversification with Virtual Currency: Evidence from Bitcoin. International Review of Financial Analysis, 63, 431-437.
• Güleç, Ö. F., Çevik, E., & Bahadır, N. (2018). Bitcoin ile Finansal Göstergeler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 18-37.
• Gümüş, A., & Erkuş, H. (2019). Blockchain ve Kripto Paraların Kullanımı Üzerine Bir Değerlendirme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 41-49.
• Hafner, C. M., & Herwartz, H. (2006). A Lagrange Multiplier Test for Causality in Variance. Economics Letters, 93(2006), 137-141.
• Hitay Sarp, K. (2025). Kripto varlıklar ile hisse senedi, döviz ve altın piyasaları arasındaki getiri ve volatilite yayılımı: BRICS-T ülkeleri üzerine bir uygulama. Bursa: Bursa Uludağ Univesity (Ph. D. Thesis).
• Huang, L. (2024). The relationship between cryptocurrencies and convention financial market: Dynamic causality test and time-varying influence. International Review of Economics & Finance, 91, 811-826.
• İçellioğlu, C. Ş., & Öztürk, M. B. (2018). Bitcoin ile Seçili Döviz Kurları Arasındaki İlişkinin Araştırılması: 2013-2017 Dönemi için Johansen Testi ve Granger Nedensellik Testi. Maliye ve Finans Yazıları(109), 51-70.
• Ilgın, K. S. (2025). Yatırımcı Duyarlılığı Kripto Para Piyasalarını Nasıl Etkiler? Bitcoin İncelemesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi(105), 121- 134.
• Ji, Q., Bouri, E., Roubaud, D., & Kristoufek, L. (2019). Information Interdependence Among Energy, Cryptocurrency and Major Commodity Markets. Energy Economics, 89, 1042-1055.
• Jiang, W., Xu, Q., & Zhang, R. (2022). Tail-event Driven Network of Cryptocurrencies and Conventional Assets. Finance Research Letters, 46, 1-7.
• Karyağdı, N. G., & Yolci, M. (2023). Kripto Para Kavramı ve Denetimi. Turkish Business Journal, 4(7), 1-13.
• Kaymak, O., & Koç, S. (2022). Borsa İstanbul işlem hacimleri ile Bitcoin işlem hacimleri arasındaki ilişkinin Toda Yamamoto yaklaşımı ile incelenmesi 2017:01 – 2021:12. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 8(3), 488-500.
• Klashorst, B. v. (2018). Volatility spillovers and other market dynamics between cryptocurrencies and the equity market. Rotterdam: Erasmus Universiteit Rotterdam Erasmus School of Economics.
• Klein, T., Thu, H. P., & Walther, T. (2018). Bitcoin is not the New Gold – A comparison of volatility, correlation, and portfolio performance. International Review of Financial Analysis, 105-116.
• Kurka, J. (2019). Do Cryptocurrencies and Traditional Asset Classes Influence Each Other? Finance Research Letters, 31, 38-46.
• Malhotra, N., & Gupta, S. (2019). Volatility Spillovers and Correlation Between Cryptocurrencies and Asian Equity Market. International Journal of Economics and Financial Issues, 9(6), 208-215.
• Mallick, S. K., & Mallik, D. A. (2023). A Study on the Relationship Between Crypto-currencies and Official Indian Foreign Exchange Rates. Materials Today: Proceedings, 80(3), 3786-3793.
• Mensi, W., Gubareva, M., Ko, H. U., Vo, X. V., & Kang, S. H. (2023). Tail spillover efects between cryptocurrencies and uncertainty in the gold, oil, and stock markets. Financial Innovation, 9(92), 1-27.
• Norman, A. T. (2017). Cryptocurrency Investing Bible: The Ultimate Guide About Blockchain, Mining, Trading, ICO, Ethereum Platform, Exchanges, Top Cryptocurrencies for Investing and Perfect Strategies to Make Money. United States: CreateSpace Independent Publishing Platform.
• Öztürk, M. B., Arslan, H., Kayhan, T., & Uysal, M. (2018). Yeni Bir Hedge Enstrümanı Olarak Bitcoin: Bitconomi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 217-232.
• Rehman, M. U., & Apergis, N. (2019). Determining the Predictive Power between Cryptocurrencies and Real Time Commodity Futures: Evidence from Quantile Causality Tests. Resources Policy, 61, 603-616.
• Topaloğlu, E. E. (2018). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Bankaların Yönetim Kurulu Yapısının. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9-33.
• Toplu, E. (2021). Bitcoin'in Kullanım Sebepleri ve Rezerv Para Birimleriyle Karşılaştırılması. Edirne, Türkiye.
• Ustaoğlu, E. (2022). Return and Volatility Spillover Between Cryptocurrency and Stock Markets: Evidence from Turkey. Muhasebe ve Finansman Dergisi,(93), 117-126.
• Wijk, D. v. (2013, 07 18). What can be Expected from the Bitcoin? Rotterdam: Erasmus Universiteit Rotterdam. file:///C:/Users/Kezban/Downloads/Final-version-Thesis-Dennis-van-Wijk%20(1).pdf adresinden alındı
• Yanar, H. İ., Çetin, M. Ş., & Kılıç, V. (2021). Devletsiz Yönetişimin Yeni Ekonomik Enstrümanı: Kripto Para ve Geleceği. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), 12(1), 23-48.