Öz
Merdiven yöntemi Abbasilerde (750-1258) doğmuş, İlhanlılarda (1256-1353) gelişmiş, Osmanlılarda (1299-1922) mükemmelleşmiş bir devlet muhasebesi yöntemidir. Orta doğuda 770-1879 tarihleri arasında, 1100 yıl boyunca kullanılmıştır. 1879, Osmanlıların merdiven yöntemini bırakarak çift yanlı kayıt yöntemine geçtikleri yıldır. Anadolu muhasebe kayıt kültürünün, merdiven yöntemi çerçevesinde doğmuş ve gelişmiş olduğunu belirtmek gerekmektedir.XIII. yılın sonlarında ve XIV. yüzyılın başlarında önce Selçuklular (1092- 1308) ve sonra da Osmanlılar (1299-1922), bir Moğol devleti olarak bugünkü İran’da hüküm süren İlhanlılara (1256-1353) vergi ödemişlerdir. Bu ilişkiler sırasında bu iki Türk devleti Anadolu’da mali yönetimlerini ve devlet muhasebesi sistemini İlhanlılardan almışlardır. Bu etkileşimde İlhanlıların Anadolu’da görevlendirdikleri İranlı yöneticilerin de payı vardır. Bu etkileşim dolayısı ile mali yönetim ve devlet muhasebe düzeni Fars kültürü çerçevesinde Anadolu’ya gelmiştir.1350- 1450 Yılları arasında Osmanlı devletinde mali yönetimin oluşumunun tamamlandığı ve merdiven yöntemi uygulamalarının başladığı anlaşılmaktadır. Ama bu dönemden bugünlere belge gelememiştir. Devlet muhasebesi ile ilgili ilk arşiv kaynakları İstanbul’un fethinden sonraya aittir. Bu nedenle başvuru yapılabilen 1450’li yıllara ait yasalar ve belgelerin düzeni, merdiven yönteminin kullanımının önceki dönemde başladığını ortaya koymaktadır.XV. Yüzyılın ikinci yarısındaki devlet muhasebesi belgeleri, Anadolu muhasebe kayıt kültürünün kendisini kabul ettirme sürecinin, sözü edilen yüzyılın sonlarına ve XVI. yüzyılın başlarına kadar devam ettiğini göstermektedir. Ve XVI. yüzyıla ait devlet muhasebesine ait belgelerden, değişen ve gelişen ihtiyaçlara göre Anadolu muhasebe kayıt kültürünün simgesi olan merdiven yönteminin, olgunlaşma ve mükemmelleşme evresine ulaştığı anlaşılmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Öz
Anatolian accounting culture was born and developed within the framework of this method. At the end of the 13th century and beginning of 14th century, first the Seljuk Empire then the Ottomans paid tributes to the Ilkhanate. These two Turkish States got their fiscal practices and state accounting practices from the Ilkhanate during that period. Based on this interaction, fiscal management and state accounting practices were developed in Anatolia within the framework of the Persian culture. The Ottoman Empire completed the nativity of fiscal management and practices of the Merdiban method between the years of 1350 and 1450. However, the first archival sources related with state accountancy begin with the conquest of Istanbul in the year 1453. This paper analyses documents and codes of laws in order to show the usage of the merdiban method before the 1450s in Anatolia. Documents belonging to 15th century indicate that the establishment and recognition period of the Merdiban method was through the beginning of the 16th century. Thus, this method saw its maturation and perfection phases in the 16th century
Anahtar Kelimeler
Ayrıntılar
| Diğer ID | JA35JE47YZ |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Temmuz 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Sayı: 13 - Sayı: 13 |