Second Stage in the Accounting Thought of the Republic: The Period of Liberal Economy Policies (1950 – 1980)

Yıl 2018, Sayı: 14, 157 - 201, 01.01.2018

Oktay Güvemli Batuhan Güvemli Muhsin Aslan

Öz

The mixed economy model initiated with the Republic by Atatürk encouraged the establishment of public economic enterprises as well as the private sector. However, this policy concentrated heavily towards the private sector with the liberal economy policies of the Democratic Party as of 1950. This change increased the number of small sized enterprises as well as the
number of businessman and accountants. Economics and commercial sciences academies, and new universities grew rapidly and aimed to serve the purpose.Management accounting and business finance also started to become part of the educational world.

However, it is noteworthy that the integration efforts of the Turkish accounting thought with Western Europe, which was initiated with the Tanzimat Edict of 1839 and the Turkish Commercial Code of 1850, paused during this era and no new initiative has been made in this regard.

Anahtar Kelimeler

Turkish accounting thought, westernization process

Cumhuriyet'in Muhasebe Düşüncesinde İkinci Evre: Liberal İktisat Politikalarını Uygulama Dönemi (1950-1980)

Öz

Atatürk’ün, Cumhuriyet ile birlikte başlattığı karma ekonomi modelinde, bir yandan iktisadi devlet teşekküllerine ve bir yandan da özel kesimin özendirilmesine dönük iktisadi kalkınma modelinin, 1950 yılında iktidara gelen Demokrat Parti tarafından özel kesim ağırlıklı liberal iktisat politikalarına dönüştürüldüğü görülmektedir. Bu değişiklik küçük boyda işletme sayısını artırmış, işletmeci ve muhasebeci sayısını artırmıştır. İktisadi ve ticari ilimler akademileri ve yeni kurulan üniversiteler hızlı bir gelişme
sürecine girerek bu ihtiyacı karşılama çabası içinde olmuşlardır. Yönetim muhasebesi, işletme finansı gibi disiplinlerin de eğitim dünyasına bu dönemde girmeye başladığı gözlenmektedir.

Ancak 1839 yılında açıklanan Tanzimat Fermanı ve 1850 yılında yayınlanan Kanunname-i Ticaret ile başlayan, Türk muhasebe düşüncesinin Batı Avrupa ile entegrasyon çabalarının, bu dönemde durakladığı ve bu konuda yeni bir girişimde bulunulmadığı dikkati çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk muhasebe düşüncesi, batılılaşma süreci

Kaynakça

• Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti. (1963). İktisadi Murakabe Rehberi. Ankara: Başbakanlık Umumi Murakabe Heyeti.
• DPT. (1970a). Muhasebe Usullerinin Islahı ve Yeknesaklaştırılması (Giriş). İstanbul: DPT Yayınları No:867, KD: 100.
• DPT. (1970b). Muhasebenin Temel Kavramları ve Genel Kabul Görmüş Muhasebe Prensipleri. İstanbul: DPT Yayınları No:863, KD:96.
• DPT. (1970c). Rapor Sistemi. Ankara: DPT YDK No: 864, KD:97.
• DPT. (1970d). Terimler ve Açıklamalar. İstanbul: DPT Yayınları No:865, KD:98.
• DPT. (1970e). Mali İşler ve Kontrol Dairelerimin Organizasyonu. İstanbul: DPT Yayınlar No:866, KD:99.
• Güvemli, O. (2000). Türk Devletleri Muhasebe Tarihi, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (Cilt III). İstanbul: İstanbul Y.M.M.Odası.
• Güvemli, O. (2001). Türk Devletleri Muhasebe Tarihi Cumhuriyet Dönemi, XX.Yüzyıl (Cilt IV). İstanbul: Proje Danış A.Ş.
• Güvemli, O. (2003). İktisadi ve Ticari İlimler Akademileri Tarihi. İstanbul.
• Güvemli, O., Gücenme, Ü., Toraman, C., Sipahi, B., & Arsoy, A. P. (2006). World Congresses, Relevant to Accounting and Turkish Accounting Congresses and Symposiums. İstanbul: İSMMMO Yayın No:67.
• İDT Yeniden Düzenleme Komisyonu. (1968a). Tekdüzen Genel Hesap Planı ve Açıklamaları. Ankara.
• İDT Yeniden Düzenleme Konisyonu. (1968). Teşebbüslerin Bilançolarının Yeniden Değerleme Yolu ile Düzeltilmesi. Ankara: İDT Yeniden Düzenleme Konisyonu.
• Kartal, A. (2005). Maliyet Muhasebesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Maliye ve Gümrük Bakanlığı. (1987). Türk Vergi Kanunları Gerekçeleri, Gelir Vergisi Kanunu (Cilt 1). Ankara: Maliye ve Gümrük Bakanlığı.
• Maliye ve Gümrük Bakanlığı. (1988). Türk Vergi Kanunları Gerekçeleri (Cilt 3). Ankara: Maliye ve Gümrük Bakanlığı.
• T.B.M.M. (1950, 05 22). 1. Menderes Hükümeti Programı. 10 13, 2016 tarihinde T.B.M.M.: https://www.tbmm.gov.tr/hükümetlerHP19.htm adresinden alındı.
• Vikipedi. (2016, 08 29). Türkiye’de Genel Nüfus Sayımı. Vikipedi -Özgür Ansiklopedi: https://tr.wikipedia.org wiki/T%C3%BCrkiye%27de_genel_n%C3%BCfussay%C4%B1m%C4%B1 adresinden alındı.
• Yazıcı, M. (2001). Muhasebe Bilim Öğeleri. İstanbul: MÜ-İİBF-Nihad Sayar Eğitim Vakfı Yayınları.
• 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu, 10.1.1961 tarih ve 10703 sayılı Resmi Gazete.
• 5590 Sayılı Ticaret ve sanayi odaları, Ticaret Odaları, Sanayi Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği yasası, 15.3.1950 tarih ve 7457 sayılı Resmi Gazete.
• 6224 Sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu, 25.1.1954 tarih ve 8615 sayılı Resmi Gazete.
• 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, 9.7.1956 tarihli Resmi Gazete. 13.3.1964 tarih ve 440 sayılı İktisadi Devlet Teşekkülleriyle Müesseseleri ve İştirakleri Hakkında Kanun, 21.3.1964 tarih ve 11663 sayılı Resmi Gazete.
• 8.6.1984 tarih ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname.
• 15.6.1959 tarih ve 7334 sayılı İktisadi ve Ticari İlimler Akademileri Kanunu.