Türk İşletme Tarihi Üzerine

Yıl 2018, İşletme Tarihi Özel Sayısı, 5 - 46, 01.09.2018

Oktay Güvemli Batuhan Güvemli

Öz

Her ülkenin işletmeciliği, o ülkenin koşulları içinde oluşur ve faaliyette bulunur. Bu koşulları, gelenek ve görenekler, işletmeyi çevreleyen hukuk oluşturur. İşletme tarihi de bu çerçevede ele alınır ve incelenir.
Bir de işletmenin genel fonksiyonları vardır. Bunlar yönetim, satın alma, üretim, pazarlama, finans, çalışanlar (iş gücü) - girişimci, muhasebe, Ar-ge, halkla ilişkiler olarak sıralanır. Bunlar, işletme tarihi çalışmalarının araçlarıdır. Bu araçların fonksiyonları her yerde aynıdır. Ne var ki bunlar, ülkenin gelenekleri, işletmeyi çevreleyen hukuki koşullara (ticaret hukuku, vergi hukuku, sosyal güvenlik hukuku, bankacılık hukuku, sermaye piyasası hukuku...) göre oluşur.
Türk işletme tarihinin gelişme çizgisi de, bu mantık çerçevesinde oluşmuştur. Anadolu’nun bir geleneği vardır, işletme anlayışı vardır. Bin yıl içinde Türk – İslam sentezi çerçevesinde oluşmuştur. Tanzimat (1839) sonrası ise, batılılaşma süreci söz konusu olmuştur. Yani son yüz elli yılı Türk işletmeciliği, batılılaşma süreci içinde yaşamış ve gelişmiştir. Ve bu süreç içinde çeşitli işletmecilik anlayışına sahip, farklı kültürlerden gelen girişimciler Türk işletmelerini kurmuşlar ve faaliyete geçirmişlerdir.
XXI. Yüzyılın ilk yarısı ise, Türk girişimcisinin küreselleşme koşullarına uyum sağlama süreci olacağa benzemektedir.

Anahtar Kelimeler

İşletmecilik, Türk işletme tarihi

About Turkish Business History

Öz

Managerialism comes into existence and operates within the conditions of that country. Traditions, customs, and law are the conditions that surround the business. Business history is examined and embraced within this framework.
There are also general functions of the business. These are administration, purchase, production, marketing, finance, personnel, accounting, research and development, and public relations. These are the tools for business history studies. These tools do not change in different environments. However, these are formed within the framework of legal conditions like commercial law, tax law, social security law, banking law, and capital market law.
The development of Turkish business history is formed within this logic. Anatolia has a tradition, a business understanding. It is created within the framework of Turkish - Islam synthesis. Westernization period occurs after the Tanzimat (Imperial Edict of 1839). Turkish business history is developed and progressed during the last 150 years. Entrepreneurs from different cultures established and operated Turkish businesses.
The first half of the 21st century will be the adaptation period of Turkish entrepreneurship to the conditions of globalization.

Anahtar Kelimeler

Business management, Turkish business history

Kaynakça

• Aytemur, Ö. J. (2010). Türkiye‘de Yönetim Düşüncesinin Erken Dönemleri, Sümerbank (1930-1945). İstanbul: Libra Yayınevi.
• Balcı, R., Sırma, İ. (2012). Memaliki Osmaniyede Osmanlı Anonim Şirketleri. İstanbul: İTO Yayınları.
• Bozdemir, M. (2011). Osmanlıdan Cumhuriyete Endüstriyel Mirasımız. İstanbul: İTO Yayınları, Yayın No: 2010-79.
• Bülbül, Y. (2010). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Özel Girişimciliğe Yönelik Devlet Politikaları. İstanbul: İTO Yayınları, Yayın No:2010-11.
• Can, H., Tuncer, D., Ayhan, D.Y. (1991). Genel İşletmecilik Bilgileri. 3.Baskı. Ankara: Adım Yayıncılık.
• Dirlik, S, Leblebici, H. (2017). Türkiye’deki İşletmelerin Tarihini Anlamada İktisadi, Politik, Sosyal ve Yasal Bağlamın Önemi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 45 (0), 140-153. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/iuisletme/issue/30531/330290.
• Dölen, E. (1992). Tekstil Tarihi: Dünyada ve Türkiye‘de Tekstil Teknolojisinin ve Sanayinin Tarihsel Gelişimi. Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Eldem, E. (2000). Osmanlı Bankası Tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Emmioğlu, K. (2010). Türkiye‘nin Sanayileşme Serüveni. Ankara: Elips Kitap.
• Erol, M., Aslan, M. (2017). Türkiye’de Finansal Tabloların Kamu İktisadi Teşebbüslerindeki (KİT) Gelişimi. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi. S: 51, s. 41-72.
• Erserim, A. (2017). Türkiye’de Muhasebe Disiplininin Gelişimi: İlk İşletme Dergileri Üzerine Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 45 (0), 70-80. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/iuisletme/issue/30531/330284
• İstanbul Ticaret Odası. (2013). Türkiye’nin ve İstanbul’un Asırlık Şirketleri. İstanbul: İTO Yayınları.
• Kazgan, H. (1991). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Şirketleşme. İstanbul: TÖBANK.
• Keskin, H. (2017). İşletmenin Fonksiyonları. 18.01.2018 tarihinde http://avesis.yildiz.edu.tr/ImageOfByteaspx?Resim=8&SSNO =8&USER=5177 adresinden alınmıştır.
• Koçel, T. (2007). İşletme Yöneticiliği. 11. Baskı. İstanbul: Arıkan Basım Yayın Dağıtım Ltd.Şti.
• Pazarcık, Y. (2017). Türkiye’de İşletme Yüksek Lisans Eğitiminde İlk Adım: İşletme İdaresi Kurslarına İlişkin Bir Sözlü Tarih Çalışması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 45 (0), 9-25. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/iuisletme/issue/30531/330280.
• Satış, İ. (2012). Islah-ı Sanayi Komisyonu ve Şirketlerin Teşekkülü:Debbağ Şirketi Örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. C: 9 S: 18, s. 417-429.
• Tatar, T., Üner, M.M. (1992). İşletmecilik İlkeleri. Ankara: Gazi Büro Yayınları.
• Tuna, S. (2009). Türkiye’de Devlet İşletmeciliği ve Sümerbank. İstanbul: Derlem Yayınları.
• Yatar, R. (2015). İşletmenin Genel Fonksiyonları. 18.01.2018 tarihinde https://recepyatar.wordpress.com/2015/12/02/isletmeninfonksiyonlari/ adresinden alınmıştır.
• Yılmaz, C. (2011). Osmanlı Anonim Şirketleri. İstanbul: Scala Yayıncılık.