Development of Banking in the Ottoman Empire during the 19th Century

Yıl 2019, Sayı: 16, 19 - 40, 01.01.2019

Osman Uluyol

Öz

In this study, the development of banking in the 19th century in Ottoman Empire was researched. In the Ottoman Empire, there has been no modern banking until the 19th century. However, there has always been a need for financing in every period, and this financing requirement has been met with its own institutions and methods, before the establishment of the banks in the Ottoman period. The study first includes the methods, institutions and applications that meet the need for financing, and then the formation of the conditions required for the establishment of the banks and the samples from the first banks established are explained and detailed explanations are given about them. Literature search method was used in the study. As a result, banking in the Ottoman Empire in the 19th century has emerged in the lead of the Galata bankers in order to meet the increasing need for external financing for a variety of reasons, and it has been turned into domestic banking over time.

Anahtar Kelimeler

Development of Banking, Banking in 19th Century, Ottoman Empire

19. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Bankacılığın Gelişimi

Öz

Bu çalışmada 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde bankacılığın gelişimi ele alınmıştır. Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyıla kadar modern anlamda bankacılık söz konusu değildir. Ancak her dönemde bir şekilde finansman ihtiyacı olmuş ve bu finansman ihtiyacı dönemin kendine özgü kurumları ve yöntemleri ile karşılanmıştır. Çalışmada öncelikle Osmanlı Döneminde bankaların kurulmasından önce finansman ihtiyacını karşılayan yöntem, kurum ve uygulamalara yer verilmekte ve daha sonra da bankaların kurulmasını gerektiren şartların oluşumu ve kurulan ilk bankalardan örnekler ele alınmakta ve bunlardan önemli görülenler hakkında detaylı açıklama yapılmaktadır. Çalışmada literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. Sonuç olarak Osmanlılarda bankacılığın 19. yüzyılda da devletin çeşitli nedenlerle artan dış finansman ihtiyacının karşılanması amacıyla öncelikli olarak Galata bankerlerinin öncülüğünde kurulduğu ve zaman içerisinde yerli bankacılığa geçildiği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bankacılığın Gelişimi, 19. Yüzyılda Bankacılık, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• Akbaş, H.E., Bozkurt, S. Ve Yazıcı, K. (2018). “Osmanlı Devleti’nde Lonca Teşkilatı Yapısı Ve Yönetim Düşüncesi İle Karşılaştırılması”, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, Eylül, Özel Sayı, 165-202.
• Alper, D. ve Erdoğan, C. (2009). “16. Ve 18. yüzyıl arasında Bursa Para Vakıfları ve Bursa Ekonomisine Etkileri, U.Ü., İİBF Dergisi: Cilt 28, Sayı 1, 85-99.
• Apak, Sudi ve Arzu Tay (2012). “Osmanlı Devleti’nin 19. Yüzyıldaki Finansal Sisteminde Osmanlı Bankası’nın Yeri ve Faaliyetleri”, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, Temmuz, 63-103.
• Bayraktar, Kaya (2002). “Osmanlı Bankası’nın Kuruluşu”, C.U. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 3, Sayı 2.
• Bayraktar, Kaya (2011). “Osmanlı Bankası’nın Merkez Bankası Fonksiyonu (1863-1875)”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt 3, No. 1.
• Biliotti, Adrien Pierre Marie. (1996). La Banque İmperiale Ottomane, Paris.
• Biltekin Özdemir (2010). Osmanlı Devleti Dış Borçları: 1854-1954 Döneminde Yüzyıl Süren Boyunduruk, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No: 2010/403, 2. Baskı, Şubat, Ankara.
• Bulut, Mehmet (2017). “Modern İktisat-Finans Geleneği ve Osmanlılar”, İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, 1: 33-58.
• Clay, Christopher (1994). “The Origins of Modern Banking in the Levant: The Branch Network of the Imperial Ottoman Bank, 1890-1914”, International Journal of Middle East Studies, Vol. 26, No. 4 (November), 590-610.
• Çağatay, Neşet (1989). Bir Türk Kurumu Olan Ahilik, TTK Basımevi, Ankara.
• Döndüren, H. (2008). “Osmanlı Tarihinde Bazı Faizsiz Kredi Uygulamaları ve Modern Türkiye’de Faizsiz Bankacılık Tecrübesi”, Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17/1: 1-24.
• Eldem, Edhem (1999). Osmanlı Bankası Tarihi, Çev.: Ayşe Berktay, Osmanlı Bankası Tarihi Araştırma Merkezi, İstanbul.
• Güneş, Mehmet (2014). “Osmanlı Köy ve Mahalli İdarelerinde Yeni Bir Dönem: ihtiyar Meclislerinin Teşekkülü”. Journal of History Studies. 6/3: 163-177.
• Gürata, M. (1975). Unutulan Adetlerimiz ve Loncalar. Ankara.
• http://www.ekodialog.com/osmanli_ekonomisi/osmanli_devletinde_bankalar.html (01.06.2018).
• https://www.eritela.com/osmanli-doneminde-bankacilik/ (Erişim Tarihi: 10.06.2018).
• http://www.ekodialog.com/Makaleler/turkiyede-bankacilik-sektorunun-gelisimi-1847-2001-donemi.html (Erişim Tarihi: 10.06.2018).
• http://www.iktisatsozlugu.com/nedir-2125-ziraat-bankasi-#.W2rWTdUzbIU (Erişim Tarihi: 07.07.2018).
• https://www.paranomist.com/osmanli-imparatorlugu-doneminde-bankaciligin-gelisimi.html (07.07.2018).
• İloğlu, Asım Süreyya (1994). Türkiye’de Zirai Kredi ve T. C. Ziraat Bankası. Sosyal Siyaset Konferansları 15. Kitap, İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Kurt, İ. (2015). Para Vakıfları, Nazariyet ve Tatbikat, İstanbul.
• Kaan, Enver Osman (2018). “Finansman Kaynağı Olarak Bey’ Bi’l-Vefa, Bey’Bi’l-İstiğlal ve Bey’u’l-Îne”, Dil ve Edebi Araştırmaları, 17, 223-251.
• Kazgan, Haydar (1997). Osmanlı’dan Cumhuriyete Türk Bankacılık Tarihi, Türkiye Bankalar Birliği Yayını, İstanbul.
• Kazgan, Haydar (2006). Galata Bankerleri, II. Cilt, Orion Yayınevi, No. 09, Ankara.
• Kazgan, Haydar (2005a). Galata Bankerleri, I. Cilt, Orion Yayınevi, No. 01, Ankara.
• Kazgan, Haydar (2005b). Osmanlı’da Avrupa Finans Kapitali I. Cilt, Roma Yayınları, No. 22, Ankara.
• Keleş, H. (2001). “Osmanlılarda 19. Yüzyıldaki Para Vakıflarının İşleyiş Tarzı ve İktisadi Sonuçları Üzerine Bir Çalışma – Karacabey (Mihaliç) Kazası Örneği”, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, Sayı 1, 189-207.
• Korkut ve Bulut (2017). “XV. Ve XIX. Yüzyıllar Arasında Osmanlı Para Vakıfları ve Modern Finans Kurumlarının Karşılaştırılması”, Adam Akademi, 7/2, 167-194.
• Oktar, Suat ve Arzu Varlı (2009). İttihat ve Terakki Dönemi’nin Ulusal Bankası: Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt XXVII, Sayı II.
• Özcan, T. (2003). Osmanlı Para Vakıfları, Kanuni Dönemi Üsküdar Örneği, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.
• Özdemir, Biltekin (2010). Osmanlı Devleti Dış Borçları: 1854-1954 Döneminde Yüzyıl Süren Boyunduruk, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No: 403, 2. Baskı, Şubat, Ankara.
• Pamuk, Şevket (2016). Osmanlı İmparatorluğu ve Kurumlar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 4. Baskı, İstanbul.
• Pamuk, Şevket (2017). Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1. Basım, İstanbul.
• Quataert, Donald (1975). “Dilemma of Development: The Agricultural Bank and Agricultural Reform in Ottoman Turkey, 1888-1908”, International Journal of Middle East Studies, Vol. 6, No. 2, Cambridge, 210-227. “Gelişim Açmazı: 1888-1908 Osmanlı Türkiye’sinde Ziraat Bankası ve Ziraat Reformu”, Çev. Salih Kış, Türkiyat Araştırmaları Dergisi.
• Sümer, Gökhan (2016). “Türk Bankacılık Sektörünün Tarihsel Gelişimi ve AB Bankacılık Sektörü İle Karşılaştırılması”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 18/2, 485-508.
• Tabakoğlu, A. (1994). Türk İktisat Tarihi, Dergah Yayınları, İstanbul.
• Ülker, Yakup ve Cengiz Toraman (2012). “Osmanlı Devletinin Sosyal ve Ekonomik Hayatında Para Vakıflarının Rolü ve Muhasebe Uygulamaları”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1/2, 55-84.
• Yazan, Ömer (2017). “Ziraat Bankasının İlk Yirmi Yılına Ait Bazı Kayıtlarının İncelenmesi”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 4/17, 221-237.
• Yetiz, Filiz (2016). “Bankacılığın Doğuşu ve Türk Bankacılık Sistemi”, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Nisan, 107-117.