Türkiye’deki Muhasebe Uygulamalarının Tarihsel Gelişimi ve Günümüzdeki Durumu

Yıl 2020, Sayı: 18, 180 - 192, 06.01.2020

Murat Yünlü

Öz

Bu çalışmamızda, Türkiye’deki muhasebe uygulamalarının gelişimiyle başlayacağız. Daha sonra, mevcut durumda Türkiye’de uygulanmakta olan ve uygulanacak muhasebe uygulamalarını ele alacağız. Bilindiği üzere, hızla değişmekte olan bir dünyada yaşıyoruz. İş ve finans dünyası on yıl öncesine kıyasla bile çok farklı gözüküyor. Bundaki en büyük etki, son küresel krizin finansal raporlama standartları da dahil olmak üzere tüm dünyayı ve düzenleyici çerçeveleri yeniden şekillendirmesidir. İşletme ve finansın yanı sıra, muhasebe dünyada ve Türkiye'de benzeri görülmemiş bir hızda değişmiştir. Türkiye’deki mevzuata dayalı muhasebe uygulamaları 1850’lere dayanır ve muhasebe uygulamalarına yön veren yasal düzenlemelere ticaret ve vergi kanunlarında yer verilmiştir. Ayrıca, Türkiye'de muhasebe uygulamalarının gelişimi, ekonomik ve politik bağların bir sonucu olarak da batı ülkesinin uygulamalarından büyük ölçüde etkilenmiştir. Muhasebe mesleğinin gelişimi için dönüm noktalarından ilki, Türkiye'nin Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) komitesine üye olduğu 1974 yılıdır. Türkiye'deki UFRS'lerin uygulanmasındaki son önemli gelişmeyse, Kamu Gözetimi Kurumunu (KGK) muhasebe uygulamaları için tek otorite yapan mevcut Türk Ticaret Kanunu'dur. KGK, daha etkin bir bağımsız denetim ve kamu gözetim sistemi sağlamak üzere mevcut Türk Ticaret Kanunuyla birlikte kurulmuştur. Bu nedenle, mevcut muhasebe uygulamaları, Türkiye'deki muhasebe mesleğinin küreselleşmesini hızlandıran mevcut Türk Ticaret Kanunuyla birlikte değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Ticaret Kanunu, Muhasebe, Muhasebe Uygulamaları, Finansal Raporlama Standartları

Historical Development of Accounting Practices and Current Situation in Turkey

Öz

In this study, we start with the development of accounting practices in Turkey. Then, we discuss the current accounting practices which applied and will be applied in Turkey. As it’s known, we live in a rapidly changing world. The world of business and finance looks very different than even a decade ago. The major impact on this is that the last financial crisis has reshaped the whole world and regulatory landscape including financial reporting standards. Along with business and finance, accounting has developed at an unprecedented pace in the world and in Turkey. Accounting legislation practices date back to 1850’s and the main legal regulations that direct the accounting practices in Turkey set out in commercial codes and tax laws. Besides, the development of accounting practices in Turkey is heavily influenced by the practices of a number of Western countries as a result of the economic and political ties in a specific period. One of the milestones for professional accounting development was in 1974, when Turkey became a member of the International Financial Reporting Standards (IFRS) committee. The last important development about implementation IFRSs in Turkey is the current Turkish Commercial Code, which made Turkish Public Oversight Authority (KGK) the only authority for accounting
implementations. The KGK was established to ensure more effective auditing and public oversight system with the current Turkish Commercial Code. Therefore, the current accounting practices, which accelerated the globalization of the accounting profession in Turkey, should be evaluated together with the current Turkish trade laws.

Anahtar Kelimeler

Commercial Law, Accounting, Accounting Practices, Financial Reporting Standarts

Kaynakça

• Akdoğan, N. ve Aydın H., (1987), Muhasebe Teorileri, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, No:44, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Aldemir, C. & Atağan, G. (2018). Bir Entelektüel Göçün Anatomisi: Fritz Neumark, Türk Kamu Mali Yönetiminin ve Devlet Muhasebe Sisteminin İnşası. MODAV International Conferences on Accounting (MODAVICA), Sayı: 2 / December 2018.
• Dinç, E., Atasel, O. Y. (2016). Türkiye’deki Muhasebe Anlayışının Gelişim Süreci ve Mevcut Durumun İncelenmesi, K.T.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:12, pp.267-283, Aralık 2016.
• Doğan, A. (2017). Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standardı ile TMS/TFRS Karşılaştırması. İşletme Araştırmaları Dergisi. Cilt: 9 Sayı: 4, pp. 770- 786.
• Erol, M. & Aslan, M. (2017), Uluslararası Muhasebe ve Denetim Standartlarının Gelişmesi, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı:12, pp.55-86.
• Faizsiz Finans Kuruluşlarının Bağımsız Denetimini Yürüten Denetçiler İçin Etik Kurallar (Taslak)
• Gücenme, Ü. ve Poroy Arsoy A., (2006), Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Muhasebe Eğitimi, Mali Çözüm Dergisi, Sayı:76 (Özel Sayı), Kasım 2006.
• Güvemli, O., (2012), Türk Muhasebe Düşüncesinde Muhasebe Düzeni, Belgeler ve Defterlerin Adlarında ve Kavramlarında Son İki Yüzyıldaki Değişimler, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı: 3, pp. 122-149.
• Güvemli, O., Aytulun, A. & Şişman, B., (2013), Türkiye’de Muhasebe Mesleğinin Gelişmesi ve İlk Meslek Örgütlenmesi: Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı: 4, pp. 19-49.
• Güvemli, O., Özbirecikli M. (2011). Türkiye’de Bağımsız Muhasebe Denetiminin Gelişim Süreci 1990-2011, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı: 1, pp. 146-180.
• Hiçşaşmaz, M., (1970), Tarihsel Gelişimi İçerisinde Muhasebenin Teorisi ve Teknik Yapısı, TİSA Matbaacılık Sanayi, Ankara.
• Sipahi B., Küçük İ. (2011). Türk Ticaret Kanunları ve Muhasebenin Gelişimine Etkilerinin 160. Yıllık Öyküsü, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı:1, pp.181-193.
• Şen , İ.K. (2013), Maddi Duran Varlıklar (TMS 16) Standardının Üretim İşletmelerinde Satışların Maliyetine Etkileri. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:3, Sayı:1, ss. 21 - 36.
• Uçma, T. (2012). Türkiye’deki Muhasebe Sisteminin Gelişiminin Kurumsal Teori Çerçevesinde Açıklanması, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı:2, pp.145-178.
• Utku, M. & Kurtcebe, E. (2019). Muhasebe Meslek Örgütlenmesinin Türkiye’deki Tarihi ve TÜRMOB’un Mesleki Eğitimdeki Yeri. XXXVIII. Türkiye Muhasebe Eğitimi Sempozyumu (19-23 Nisan 2019 Pamukkale/Denizli) Bildiri Kitabı, ss. 7-25, Muhasebe Enstitüsü Yayın No:80, İstanbul.
• Uzay, Ş., Tanç A. & Erciyes, M., (2008), Türkiye’de Muhasebe Denetimi: Geçmişten Geleceğe, 12. Dünya Muhasebe Tarihçileri Kongresi, İstanbul.
• Yazıcı, M., (1986), Bağımsız Muhasebe ve Denetleme Mesleği Üzerine Araştırma, Yüksek Ticaret Mezunları Derneği Yayını, İstanbul.