OSMANLI DEVLETİNDEKİ İLK BANKACILIK UYGULAMALARINDAN BİRİSİ OLARAK SMYRNA BANKASI (BANK OF SMYRNA)

Yıl 2021, Sayı: 2021 Özel Sayı, 177 - 188, 30.12.2021

Cengiz Toraman , Elif Ulucenk

Öz

Bu çalışmanın amacı Osmanlı İmparatorluğu’nda kurulmuş ilk batı tarzı banka işletmesi, “Smyrna Bank’ın” tanıtılmasıdır. Smyrna Bank; İzmir’de 2 Mayıs 1842 tarihinde ve çoğunluğunu İngiliz sermayesinin oluşturduğu kuruluş izni alamamış bankacılık teşebbüsüdür. Kuruluşundan itibaren Bâb-ı Âli’nin tepkisiyle karşılaşan banka, 460 gün faaliyet göstermiş ve nihayetinde Osmanlı hükümeti tarafından 6 Ağustos 1843 tarihinde kapatılmıştır. Ancak Smyrna Bank tecrübesi, Osmanlı İmparatorluğu için modern bankacılık uygulamalarına duyulan ihtiyaca yönelik önemli bir farkındalık oluşturmuştur. Başta İngilizler olmak üzere diğer yabancı sermayedarlarda imparatorluğun egemenliğini ihlal edecek finansal bir teşkilatlanmaya gidemeyeceğini anlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Smyrna Bankası, İzmir, Osmanlı, Bankacılık

Kaynakça

• Akgün, G. (2020). İzmir Levantenleri, Apikam: İzmir.
• Akurgal, E. ( 2000). Anadolu Uygarlıkları.
• Akurgal, M. (bt). Bayraklı Höyüğü – Smyrna http://www.izmirkul turturizm.gov.tr/E klenti/ 9470,bayrakli-hoyugupdf.pdf.
• Al, H. (1998). “Osmanlı Devletinde İlk Banka: İzmir Bankası(Smyrna Bank)”, Active Bankacılık ve Finans Dergisi, İstanbul’dan aktaran: Narin, S. (2012). İzmir Levantenleri ve Kültürel Etkileri, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Dinler Tarihi Bilim Dalı, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır, (Türkiye).
• Alparslan, H. (2012). Osmanlı Dönemi İzmir’inde Milletlerin Sosyo-Ekonomik Konumların daki Değişimlerin Yerleşim Dokusuna Etkileri, Aegean Geographical Journal, 21 (2), ss. 25-35.
• Ana Britannica , (2004). Levant, Levanten, Genel Kültür Ansiklopedisi, Cilt:14, s: 435, Ana Yayınları, İstanbul.’dan aktaran: Oban Çakıcıoğlu, R . (2007). Levanten Kavramı ve Levantenler Üzerine Bir İnceleme . Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi , (22) , 337-356.
• Atay, Ç. (1978). Tarih İçinde İzmir, Tifset Basım ve Yayın Sanayii A.Ş,: İzmir.
• Ay, H. (2001). Osmanlı Devleti’nde Mali Bunalım ve Sebepleri, 9 Eyül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 6 (2).
• Baykara, T. (2013). İzmir Şehri ve Tarihi, Akademi Kitabevi, İzmir, 2001’ den aktaran: Ünal, N. (2013). İzmir ve Selanik Liman Kentlerinin Gelişim Süreçlerinin Karşılaştırmalı Analizi (1650-1750) (Yayınlanmamış doktora tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi, Tarih Anabilim Dalı, Karşılaştırmalı Tarih Programı, İzmir, (Türkiye).
• Doğer, E. (2006). İzmir’in Smyrna’sı Paleolitik Çağ’dan Türk Fethine Kadar, İletişim Yay., İstanbul’dan aktaran: Ünal, N. (2013). İzmir ve Selanik Liman Kentlerinin Gelişim Süreçlerinin Karşılaştırmalı Analizi (1650-1750) (Yayınlanmamış doktora tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi, Tarih Anabilim Dalı, Karşılaştırmalı Tarih Programı, İzmir, (Türkiye).
• Dumrul, C. & Dumrul, Y. (2014). Osmanlı İmparatorluğu’nun Kapitalist Paternde Sanayileşmesinin Önündeki Engeller Üzerine Bir İnceleme, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi – Sayı:23 (2014) - Doi: http://dx.doi.org/10.11611/JMER248
• Ekşioğlu Çetintahra, G, & Karataş Ünverdi, N. (2018). Osmanlı'dan Günümüze İzmir Mahallelerinin Sosyo-Ekonomik Yapısının Mekana Yansımaları. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), ss. 39-55. DOI: 10.33905/bseusbed.392612.
• Eylemer, S., & Memişoğlu, D. (2015). The borderland city of Turkey: Izmir from past to the present. Eurolimes, 19, 159-184.
• Gençer, C. (2017). "19. Yüzyılda İzmir ve Selanik’te Kentsel Dönüşüm: Rıhtım ve Limanların İnşası". Meltem İzmir Akdeniz Akademisi Dergisi ss. 33-51, DOI 10.32325/iaad.2017.18
• İnal, O. (2015). A Port and Its Hinterland: An Environmental History of Izmir in the Late-Ottoman Period, (Doctoral dissertation)The University of Arizona. Kültür ve Turizm Bakanlığı, https://izmir.ktb.gov.tr/TR-91057/tarihcesi.html (04.05.2021).
• Sönmezdağ, U. (2017). İzmir’in İlk Bankaları. Teoman, A. (Ed). Kent Konak Kış 2017/30, Anadolu Matbaacılık: İzmir.
• Syrett- Frangakis, E, Credit and Early Banking Practices in the Ottoman Empire: the Bank of Smyrna, 1842-43”, seminar given at the Economic History Workshop, Leitner Political Economy Seminar Series, Yale University, New Haven, CT, Nov. 28 2011.
• Syrett - Frangakis, E. (2006). Trade and Money, pp. 69-70, 78-83
• Th. Veremis & K. Kostis, (1984), ΗΕθνική Τράπεζα στη Μικρά Ασία (1919-1922) [The National Bank of Greece in Asia Minor (1919-1922)], pp. 153, 156. ‘den aktaran: Syrett- Frangakis, E, Credit and Early Banking Practices in the Ottoman Empire: the Bank of Smyrna, 1842-43”, seminar given at the Economic History Workshop, Leitner Political Economy Seminar Series, Yale University, New Haven, CT, Nov. 28 2011.
• Tokgöz, E. (2000). 19. Yüzyılda Osmanlı Ekonomisi, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18 (2), 365 – 376.
• Topuz, H. (2009). ''XIX. Yüzyılda Osmanlı Limanlarından Gerçekleşen Ticaret Hacmi ve Dış Ticaretine Yönelik Bir Analiz (1878-1913), Vizyoner Dergisi, (1), ss.114-128.
• Yetkin, S. & Yılmaz, F. (bt). İzmir’in Tarihi. https://www.izmir.bel.tr/CKYuklenen/ice rik_sayfalari/%C4%B0zmirinTarihi.pdf (03.05.2021).
• Yıldırım, İ. (2010). “19. Yüzyıl Osmanlı Ekonomisi Üzerine Bir Değerlendirme (1838 – 1918)”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2), ss 11 – 19.
• Yılmaz, F. & Yetkin, S. (2002). İzmir Kent Tarihi, Apikam: İzmir.