SÜMERCE YAZILAN KANUNLARDA İKTİSADİ VE MUHASEBE BULGULARI

Yıl 2023, Sayı: 25, 69 - 84, 29.07.2023

Ali Apalı , Tuğba Çulcu

Öz

Toplumun yazılı kuralarının toplu gösterildiği metinlere kanunname olarak ifade etmek mümkündür. Kanunnameler sadece toplumsal konularda değil aynı zamanda iktisadi konularda da düzenlemeler içermektedir. Mali veya iktisadi konular muhasebe olaylarını doğuran konulardır. Bu noktadan hareketle kanunnamelerde iktisadi ve muhasebe bulgularını tespit ederek muhasebe tarihi literatürüne kazandırmak amaçlanmıştır. İlk kanunlar yazının icadı sonrasında Mezopotamya’da ortaya çıktığı için çalışmanın yer sınırı Mezopotamya bölgesi olmuştur. Mezopotamya’da ortaya çıkan kanunların tamamını incelemek çalışmanın kapsamını aşacağı için sadece Sümer dilinde yazılan ilk dört kanunname çalışmanın konu sınırı ve bu kanunların yazıldığı dönem de zaman sınırı olarak belirlenmiştir. Mezopotamya’da literatürün genel olarak kabul ettiği Sümerce olarak yazılan Urukagina, Ur-Nammu, Ana İttişu, Lipit İştar kanunnameleri olmak üzere dört adet hukuki metin bulunmaktadır. Bu kanunnameler incelenmesi sonucunda vergi, ceza, tazminat, kiralama ücret ödemeleri gibi birçok mali olayla ilgili ödeme hükümlerine ulaşılmıştır. Bunun yanında muhasebe olayını doğuran sözleşme ve kiralama gibi iktisadi anlaşma ifadelerine de rastlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Urukagina, Ur-Nammu, Ana İttişu, Lipit İştar, Muhasebe.

THE FINANCIAL AND ACCOUNTING FINDINGS IN LAWS IN SUMERIAN LANGUAGE

Öz

The texts in which the written rules of the society are presented all together may be referred as law codes. Law codes contain regulations not only on social issues but also on financial issues. The economic or financial issues give rise to the accounting occasions. From this point of view, it is aimed to identify the financial and accounting findings in the law codes and to add them to the literature of accounting history. The study is limited to the Mesopotamia region as the first laws were made in Mesopotamia, following the invention of writing. Since attempting to analyze all the laws that were made in Mesopotamia would be beyond the scope of the study to, only the first four law codes prepared in Sumerian Language were taken as the subject limit and the period in which these laws were made was taken as the time limit of the study. In Mesopotamia, there are four legal texts which are generally accepted by the literature, written in Sumerian Language; Urukagina, Ur-Nammu, Ana Ittishu and Lipit Ishtar law codes. As a result of the analysis of these law codes, payment provisions related to many financial occasions such as taxes, penalties, compensations, rental wage payments were reached as well as economic agreements such as contracts and leases that give rise to the accounting occasion.

Anahtar Kelimeler

Urukagina, Ur-Nammu, Ana İttişu, Lipit İştar

Kaynakça

• Bilgiç, E., (1963). Eski Mezopotamya Kavimlerinde Kanun Anlayışı ve An’anesi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 21(3-4), 103-119.
• Dinçkol, B., (2003). Eski Önasya Toplumlarında Suç Kavramı ve Ceza. Türk Eski Çağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları: 22, İstanbul.
• Driver G.R. ve Miles, J. C., (1952). The Bablonan Laws I. Oxford Press.
• Kılıç, Y., ve Eser, E., (2016). Eski Mezopotamya Hukukunda Dini Normlar. Belgi, 11 (1), 133-150.
• Kınal, F., (1983). Eski Mezopotamya Tarihi. Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Basımevi, Ankara.
• Kramer, S., N., (2002). Sümerler. Tarihleri, Kültürleri ve Karakterleri, (Çev. Özcan Buze) Kabalcı Yayınları: 146, İstanbul.
• Kramer, N. ve Falkenstein, A., (1954). Ur-Nammu Law Code, Orientalia. 23(1), 40-51, www.jstor.org/stable/43073169. (Erişim: 21.01.2023).
• Memiş, E., (2021). Eski Yakın Doğu’da Adalet Anlayışı ve Kanun Koyucular. Uluslararası Eskiçağ Araştırmaları Dergisi, 3(1), 1-37.
• Öz, E., (2015). Eski Mezopotamya’da Hukuk Kurallarının Oluşumu Sürecinde Adalet Anlayışı ve Bazı Hukuki Sorunların Çözümünde Nehir/Su Ordali Uygulaması. Ankara Üniversitesi Yayınları No: 476, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Provasi, F., ve Farag, A., P., (2013). Accounting in Ancient Times: A Review of Classic Reference. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5, 68-87.
• Roth, M., T., (1995). Law Collections from Mesopolamia and Asia Minor, Scholors of Press, Atlanta.
• Sivas, H., (2019). Genel Uygarlık Tarihi. (Ed. Taciser Sivas) Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Eskişehir.
• Tosun, M., (1963). Hammurabi’nin Toprak Kanunları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, DTCF Dergisi, 21, 127-141.
• Tosun. M., ve Yalvaç, K., (1989). Sumer, Babil, Assur Kanunları ve Ammi-Şaduqa Fermanı. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2. Baskı, Ankara.
• Tosun, M., (1973). Sümer, Babil ve Assur’lularda Hukuk, Kanun ve Adalet Kavramları ve Bunlarla İlgili Terimler. Belleten, 37(148), 557-582.
• Weidner, E., (1965). Dünyanın En Eski Kanunnameleri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (çev. Hasan Sevimcan), 7(1), 379-383.