PROF. DR. EMIL MUNDORF'UN 1935 YILI YÖNETİM MUHASEBESİ RAPORUNUN KEŞFİ

Yıl 2025, Sayı: 29, 51 - 68, 22.07.2025

Levent Polat , Sezin Açık Taşar

Öz

Bu araştırmanın amacı, Prof. Emil Mundorf'un raporunun ortaya koyduğu 1935 yılındaki İstanbul Çuha Fabrikası'nın yönetim muhasebesi yöntemlerini eleştirmektir. Araştırma, bu tarihi raporu Türkiye'nin 1930'ların ortasındaki ekonomik durumu bağlamında değerlendirerek ve bunu dünya çapındaki daha geniş yönetim muhasebesi eğilimleriyle karşılaştırarak, o dönemdeki yönetim muhasebesi teknikleri ve metodolojileri hakkındaki bilgileri geliştirmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, bu araştırma, modern iş bağlamlarında yönetim muhasebesinin geliştirilmesine özel bir vurgu yaparak, tarihsel analizlerden elde edilen içgörülerin muhasebe yöntemlerinin geliştirilmesine ve uyarlanmasına nasıl yardımcı olabileceğini göstermeye çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İstanbul Çuha Fabrikası , Yönetim Muhasebesi , Muhasebe Tarihi

EXPLORING PROF. EMIL MUNDORF'S 1935 MANAGERIAL ACCOUNTING REPORT ON ISTANBUL FELT FACTORY

Öz

The goal of this research is to critique the managerial accounting methods of the Istanbul Felt Factory in 1935, as revealed by Prof. Emil Mundorf's report. By evaluating this historical report in the context of Turkey's economic situation in the mid-1930s and comparing it to broader worldwide managerial accounting trends, the research aims to improve knowledge of managerial accounting techniques and methodologies at the time. Furthermore, this research attempts to show how insights gained from historical analyses can help to evolve and adapt accounting methods, with a particular emphasis on improving managerial accounting in modern business contexts.

Anahtar Kelimeler

Istanbul Felt Factory , Managerial Accounting , Accounting History

Kaynakça

• Ağaoğlu, S. (1941). Teşvik-i Sanayi Kanunundan İstifade Eden Müesseselerin Vaziyeti, Ankara.
• Akgöz, G. (2020). Experts, exiles, and textiles: German “Rationalisierung” on the 1930s Turkish shop floor. International Review of Social History, 66(2), 179-216. doi:10.1017/S0020859020000589
• Arslantürk, Y. (2022). İDT ve KİK statü farklılıkları ve statü belirlemeye yardımcı bir analiz: TMO örneği. Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(2), 92-113.
• Asllanaj, R. (2010). Kontabiliteti Financiar/Financial Accounting. Prishtinë: Këshilli botues i Universitetit të Prishtinës.
• Berisha, V., & Asllanaj, R. (2017). Literature review on historical development of accounting. Acta Universitatis Danubius, 13(6), 156-173.
• Chandler, A. D. (1977). The Visible Hand: The Managerial Revolution in American Business. Cambridge: Harvard University Press.
• Chatfield, M. (1977). A History of Accounting Thought. Robert E. Krieger Publishing Company: New York.
• Doğan, M. (2013). Geçmişten günümüze İstanbul’da sanayileşme süreci ve son 10 yıllık gelişimi. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 511-550.
• Doğan, M. (2013). Türkiye sanayileşme sürecine genel bir bakış. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 211-231.
• Durmuş, S., & Aydemir, N. K. (2016). Atatürk dönemi Türkiye ekonomisi (1923-1938). Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(12), 155-167.
• Erdoğan, S. (1992). Türkiye’de sanayileşmenin tarihi gelişimi. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5, 375-384.
• Erim, N. (1998). Atatürk Dönemi Türkiye Ekonomisi: Ekonomi Politikası ve Uygulamaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fleischman, R. K., & Tyson, T. N. (1993). Cost accounting during the industrial revolution: The present state of historical knowledge. Economic History Review, 46(3), 503-517.
• Genç, M. (1991). 18. Yüzyılda Osmanlı Sanayi. Toplum ve Ekonomi, 2, 99-124.
• Guthrie, J. & Parker, L. (2006), “Editorial: The coming out of accounting research specialisms”, Accounting, Auditing & Accountability Journal, 19(1), 5-16.
• Gürsoy, C. (2019). İşlevini yitirmiş bir sanayi devrimi dönemi fabrikası Feshane yapısının endüstri mirası olarak değerlendirilmesi için öneriler. Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Güvemli, O., Aytulun, A., & Şişman, B. (2013). Türkiye’de muhasebe mesleğinin gelişmesi ve ilk meslek örgütlenmesi: Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği-1942. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, 4, 19-49.
• Hashimoto, J. (1984). Daikyokoki no Nihon Shihon Shugi Japan’s Capitalisim during the Great Depression Period. Tokyo: University of Tokyo Press.
• Irmak, H. (2013). Tekstil sanayinin temeli Feshane-i Amire’de atıldı. https://www.sanayicidergisi.com.tr/sanayii-tarihi/tekstil-sanayiinin-temeli-feshane-i-amirede-atildi-h634.html; Erişim Tarihi: 11.03.2024.
• İlkin, A. (2012). Türkiye’de sanayi politikası. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 30(1-4).
• Johnson, H. T. (1980). Toward a new understanding of nineteenth-century cost accounting. The Accounting Review, 53(3), 510-518.
• Kahraman, S. (2005). (1929-1939) İktisadi Devletçilik ve Sanayileşme Politikaları. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kepenek, D. (1990). Türkiye Ekonomisi (Gelişimi, Üretim Yapısı ve Sorunlarıyla). Verso Yayıncılık:Ankara.
• Keyder, Ç. (1987). State and Class in Turkey: A Study in Capitalist Development, Verso, First Edition:London
• Koçtürk, O. M., & Gölanan, M. (2010). 1923-1950 Türkiye ekonomisinin yapısal analizi. Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, 45(2), 48-65.
• Köse, İ., & Abdioğlu, H. (2021). Osmanlı devletinde Feshane-i Amire ve muhasebe işlemleri. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı, 65-88.
• Liberman, Е. (1931). Normative accounting methods in the standard-weight engineering, Enterprise, 11, 7-11. Либерман Е.Г. Методы нормативного учета в серийно-массовом машиностроении. Предприятие
• Loft, A. (1986). Towards a critical understanding of accounting: The case of accounting in the U.K., 1914-1925. Accounting, Organizations and Society, 11(2), 137-169.
• Loveday, A. J. (1980). Technology, cost accounting, and management in the cut nail industry of the Upper Ohio Valley 1865-1890. Business and Economic History, 41-50.
• Marina, S., Dmitry, N., & Ekatarina, L. (2019). Standard costing: First steps in The USSR (1930-1934). Advances in Economics, Business and Management Research, 104, 383-393.
• Masayoshi, N., Kitaura, T., Sumi, Y., & Shimizu, Y. (2021). Corporate governance in Japan in the 1930s and its impact on financial reporting practice. Accounting History Review, 31(2), 193-214.
• Matsumoto, M. (1953). The development of managerial accounting in Japan. The Annals of the Hitotsubashi Academy, 4(1), 40-54.
• Mundorf, E. (1935). İstanbul Feshane Çuha Fabrikası Anonim Şirketine Dair Rapor. IDT.
• Okamoto, K. (1966). Evolotion of cost accounting in The United States of America. Hitotsubashi Journal of Commerce and Management, 4(1), 32-58.
• Peng, L., & Brown, A. M. (2017). The Chinese accounting reformation of the 1930s. Accounting History Review, 27(2), 177-199.
• Sadıklar, T. (1977). Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Ekonomi Politikası. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 25, 129-156.
• Sevgi, C. (1994). Sanayileşme Sürecinde Türkiye ve Sanayi Kuruluşlarının Alansal Dağılımı. Beta Basım Yayım Dağıtım:İstanbul.
• Shotter, M. (1999). The origin and development of management accounting. Meditari Accountancy Research, 7, 209-235.
• Song, L. Z. (2009). Minguo Kuaiji Sixiang Yanjiu (Research on the Republic of China Accounting Thoughts). Wuhan: Wuhan Daxue Chubanshe (Wuhan University Press).
• Stone, W. E. (1973). An early English cotton mill cost accounting system: Charlton mills, 1810-89. Accounting & Business Research, 4, 71-78.
• Şahin, H. (2002). Türkiye Ekonomisi (Tarihsel Gelişimi- Bugünkü Durumu). Ezgi Kitabevi:Bursa.
• Tezel, S.Y. (1994). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi 1923-1950. Tarih Vakfı Yurt Yayınları:İstanbul.
• Wildman, J. R. (1911). Cost Accounting. The Accountancy Publishing Company: New York.
• Yaşa, M. (1980). Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi. Akbank Kültür Yayını, Apa Ofset Basımevi:İstanbul.
• Yükçü, S., & Atağan, G. (2012). 20.Yüzyılın İlk Yarısında Maliyet Muhasebesinin Gelişimi. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2, 39-67.
• Zhebrak, М. (1931). The main elements of industrial accounting in the USSR and abroad. Moscow: Management techniques. Жебрак М.Х. Основные элементы промышленного учета в СССР и за границей. Москва. Техника управления