TEOLOJİK VE SİYASİ BİR MEYDAN OKUMA OLARAK İSLAM VE YORUMU

Yıl 2018, Cilt: 14 Sayı: 53, 259 - 278, 03.04.2018

Adem Palabıyık

Öz

Batılı düşünürlerin İslam ve Hz. Muhammed
yorumlamaları, batının İslam algısını oluşturacak ve evrensellik iddiasında bulunduğu için
Hıristiyanlık tarafından tehlike olarak kabul edilecek İslam dininin, öteki olarak tanımlanması,
yorumlanması ve konumlandırılmasına sebep
olacaktır. İslam’ın “öteki” olarak yorumlanması batının kendisini “ben” olarak tanımlamasını sağlayacak ve böylece Thomas Aquinas,
Pascal, R. Bacon ve Descartes gibi düşünürler ile birlikte İslam, ötekinin sahip olabileceği
bir hayat felsefesi olarak kötülenecektir. İşte
bu çalışmada, batının İslam ile girdiği ilk tanışma biçimiyle birlikte ortaya çıkan olgusal
problemlerin yeniden tartışılması gerektiğini;
batının ben idraki karşısında ontolojik olarak
İslam’ın mücadelesinin nasıl olacağı; İslam’ın
batı karşısında yeniden yorumlanmasının hangi anlama geldiği; mekanikleşen bir Avrupa
karşısında medeniyet inşa etmede İslam’ın
öncü rolünün ne olacağı ve sekülerleştirilerek
güçlendirilen Hıristiyanlık karşısında sekülerleştirilmeyerek ontolojik varlığını koruyan ve
daha güçlü olarak devam ettirebilen İslam’ın
“ben idrakini” yeniden üretme çabasının nasıl
bir yöntemle olabileceği tartışılacak ve yorumlanacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Ben İdraki, İslam, Hıristiyanlık, Batı, Doğu

Kaynakça

• ADORNO, T. W., HORKHEIMER, M. (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği, çev: N. Ülner-E. Ö. Karadoğan, Kabalcı Yayınları. İstanbul.
• AKARSU, B. (1994). Felsefi Terimler Sözlüğü, İnkılap Kitapevi, İstanbul.
• AKTAY, Y. (2015). Postmodern Kavşakta Din ve Sivil Toplum, Tezkire Yayınları. İstanbul.
• AKTAY, Y. (2016). İslam ve Solun Soykütüğü, Tezkire Yayınları, İstanbul.
• AL AZMEH, A. (2014). İslam ve Moderniteler, çev: Elçin Gen, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ALEXANDER, J., SZTOMPKA, P. (1990). (eds.) Rethinking Progress,: Unwin Hyman, Boston.
• ALTHUSSER, L. (2014). Devletin İdeolojik Aygıtları, çev: Alp Tümertekin, İthaki Yayınları. İstanbul.
• ALTINTAŞ, R. (2003). İslam Düşüncesinde İşlevsel Akıl, Pınar Yayınları. İstanbul.
• AMAN, F. (2012). “Bronislaw Malinowski’nin Kültür Teorisi”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 1, s, 135-151.
• ARENDT, H. (2015). Antisemitizm, çev: Bahadır Sina Şener, İletişim Yayınları. İstanbul.
• ARENDT, H. (2016). Şiddet Üzerine, çev: Bülent Peker, İletişim Yayınları. İstanbul.
• ARSLAN, A.(2012). Modern Dünyada Müslümanlar, İletişim Yayınları. İstanbul.
• BAUMAN, Z. (2010). Sosyolojik Düşünmek, çev: Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yayınları. İstanbul.
• BAYAT, A. (2015). İslam’ı Demokratikleştirmek, çev: Özgür Gökmen, İletişim Yayınları. İstanbul.
• BAYART, J. F. (2015). Cumhuriyetçi İslam, çev: Esra Atuk, İletişim Yayınları. İstanbul.
• BOUDRILLARD, J. (2011). Simülarklar ve Simülasyon, çev: Oğuz Adanır, Doğu Batı Yayınları. Ankara.
• BOUDRILLARD, J. (2015). “Gerçeklik İlkesinin Yitimi: Baudrillard’ın Simülasyon Teorisinin Temel Kavramları”, FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), Bahar, Sayı: 19, s, 65-84.
• BOURDIEU, P., WACQUANT, L. (2003). Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar, çev: N. Ökten, İletişim Yayınları. İstanbul.
• BULTMANN, R. (2006). Tarih ve Eskatoloji, çev: Emir Kuşcu, Elis Yayınları, Ankara.
• CANETTI, E. (2006). Kitle ve İktidar, çev: Gülşat Aygen, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• CORM, G. (2008). 21. Yüzyılda Din Sorunu, çev: Şule Sönmez, İletişim Yayınları. İstanbul.
• CURTIS, M. (2015). Şarkiyatçılık ve İslam, çev: Mehtap Çakır, Matbu Yayınları. İstanbul.
• DAVUTOĞLU, A. (1997). “Medeniyetlerin Ben İdraki”, Divan Dergisi, Sayı: 1, s, 1-53.
• DERRIDA, J.(2008). “Differance”, Toplumbilim, çev: Ö. Sözer, Ağustos, s, 51-65.
• DİKİCİ, E. (2014). “Doğu-Batı Ayrımı Ekseninde Oryantalizm ve Emperyalizm”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Vol: 3, No: 2, s, 45-59.
• EAGLETON, T. (2011). İdeoloji, çev: Muttalip Özcan, Ayrıntı Yayınları. İstanbul.
• EL-CABİRİ MUHAMMED, A. (2001). Arap-İslam Siyasal Aklı, çev: Vecdi Akyüz Kitabevi Yayınları. İstanbul.
• EL-KARADAVİ, Y. (2015). Kuran’ı Anlamada Yöntem, çev: M. N. Aktaş, Nida Yayınları. İstanbul.
• FOUCAULT, M. (1993). Michel Foucault Ders Özetleri 1970-1982, çev: Selahattin Hilav, İstanbul: YKY Yayınları.
• FOUCAULT, M. (2011). “Özne ve İktidar”, Seçme Yazılar 2, çev: Işık ErgüdenOsman Akınhay, ss. 57-82, Ayrıntı Yayınevi. İstanbul.
• FREYER, H. (2013). Din Sosyolojisi, çev: Turgut Kalpsüz, Doğu Batı Yayınları. Ankara.
• GELLNER, E. (2012). Müslüman Toplum, çev: Müit Günay, Kabalcı Yayınları. Ankara.
• GÜNEŞ, D. C. (2013). “Michel Foucault’da Söylem ve İktidar”, Kaygı Uludağ Üniversitesi FenEdebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, Sayı: 21, Güz, s, 55-70.
• HAŞŞAB, S. M. (2010). İslam Sosyolojisi, çev: A. Coşkun-N. Özmen, Çamlıca Yayınları. İstanbul.
• HOURANI, A. (2014). Arap Halkları Tarihi, çev: Yavuz alogan, İletişim Yayınları. İstanbul.
• HUNTINGTON, S. (2015). Medeniyetler Çatışması, çev: Murat Yılmaz, Vadi Yayınları. İstanbul.
• İZZETBEGOVİÇ, A. (2010). İslam Deklarasyonu, çev: Rahman Ademi, Fide Yayınları. İstanbul.
• İZZETBEGOVİÇ, A. (2010). İslami Yeniden Doğuşun Sorunları, çev: Rahman Ademi, Fide Yayınları. İstanbul.
• İZZETBEGOVİÇ, A. (2012). Doğu Batı Arasında İslam, çev: Salih Şaban, Yarın Yayınları. İstanbul.
• JASPERS, K. (2015). Suçluluk Sorunu, çev: A. Emre Zeybekoğlu, İthaki Yayınları, İstanbul.
• KALIN, İ. (2008). İslam ve Batı, İSAM Yayınları, İstanbul.
• KALIN, İ. (2012). İslam and Peace, English Monograph Series, Book No: 11, Kalam Research and Media.
• KALIN, İ. (2012a). Reason and Rationality in the Qur’an, English Monograph Series, Book No: 12, Kalam Research and Media.
• KALIN, İ. (2016). Ben, Öteki ve Ötesi, İnsan Yayınları. İstanbul.
• KARA, İ. (2014). Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi 1: Metinler Kişiler, Dergâh Yayınları. İstanbul.
• KESKİN, F. (1999). “Söylem, Arkeoloji ve İktidar”, Doğu Batı, Sayı: 9, s, 15-22.
• KIRCA, C. (2014). “Kur’ân’ı Anlama Sorunları ve Yöntemleri”, Bilimname, Ciltı: XXVI, Sayı: 1, s, 7-24
• KISHLANSKY, M. A. (2006a). Batının Kaynakları I, çev: M. K. Atalar, Açılım Yayınları. İstanbul.
• KISHLANSKY, M. A. (2006b). Batının Kaynakları II, çev: M. K. Atalar, Açılım Yayınları. İstanbul.
• KOÇYİĞİT, H. (2013). Mekkî Ayetlerde Sosyolojik Unsurlar, Pınar Yayınları. İstanbul. KÖKTAŞ, M. E. (1997). Din ve Siyaset, Vadi Yayınları. Ankara.
• LACLAU, E. (2007). Emancipations, Verso, London and New York.
• LACLAU, E., MOUFFE, C. (2001). Hegemonya and Socialist Strategy: Towards a Radikal Democratic Politics. Verso, Londra.
• LASH, S. (2011). “Modernite mi Modernizm mi? Weber ve Günümüz Toplumsal Teorisi”, çev: Mehmet Küçük, Modernite versus Postmodernite, ed: Mehmet Küçük, ss, 153-186. Say Yayınları. İstanbul.
• LINDHOLM, C. (2004). İslami Ortadoğu, çev: Balkı Şafak, İmge Yayınları. Ankara.
• LUXEMBURG, R. (2015). “Din ve Sosyalizm”, ed: K. Özdoğan-D. A. Akkoç, Sol İlahiyat, ss, 139- 170. Birikim Yayınları. İstanbul.
• MANNHEIM, K. (2008). İdeoloji ve Ütopya, çev: Mehmet Okyayuz, De Ki Yayınları. Ankara.
• MARDIN, Ş. (2010). Din ve İdeoloji, İletişim Yayınları. İstanbul.
• MILL, J. S. (2016). Özgürlük Üzerine, çev: Tuğçe Kanbur, Litera Yayınları. İstanbul.
• NAFİ, M. B. (2012). İslamcılık, çev: Burhanuddin Aldiyai, Yarın Yayınları. İstanbul.
• ÖZEL, İ. (2004). Üç Mesele, Şule Yayınları. İstanbul.
• ÖZKAN, M. (2016). “Türk Muhafazakârlığı: Siyasal Bir Gelenek (Mi)?”, Akademik Hassasiyetler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 5, s, 1-17.
• SAİD, E.(1998). Oryantalizm, çev: Nezih Uzel, İrfan Yayınları, İstanbul.
• SAİD, E.(2004). Entelektüel, çev: Tuncay Birkan, Ayrıntı Yayınları. İstanbul.
• SARUP, M. (2004). Post-yapısalcılık ve Postmodernizm, çev: A. Güçlü, bilim ve Sanat Yayınları. Ankara.
• SAYYİD, S. (2000). Fundamentalizm Korkusu, çev: E. Ceylan-N.Yılmaz, Vadi Yayınları. Ankara.
• SHATTER, J. (1993). Conversational Realities: Constructing Life through Language, Sage Pub. London.
• ŞENTÜRK, R. (2003). “Oryantalizm ve Sosyal Teori”, Oryantalizmi Yeniden Okumak: Batı’da İslam Çalışmaları Sempozyum Kitabı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, s, 43-52. Ankara.
• ŞERİATİ, A. (1998). Muhammed’i Tanıyalım, çev: Ali Seyidoğlu, Fecr Yayınları. İstanbul.
• ŞERİATİ, A. (2009). Öze Dönüş, çev: Ejder Okumuş, Fecr Yayınları. İstanbul.
• ŞERİATİ, A. (2010). Dinler Tarihi I, Ejder Okumuş, Fecr Yayınları. İstanbul.
• ŞERİATİ, A. (2012). Dine Karşı Din, çev: Ejder Okumuş, Fecr Yayınları. İstanbul.
• TAYLOR, C. (2014). Seküler Çağ, çev: Dost Körpe, İş Bankası Yayınları. İstanbul.
• TAYLOR, C. (2012). Benliğin Kaynakları, çev: S. A. Baş-B. Baş), Küre Yayınları. İstanbul.
• TESTAS, G., TESTAS, J. (2003). Engizisyon, çev: Ali Erbaş, İnsan Yayınları. İstanbul.
• ÜLKEN, H. Z. (2015). İslam Düşüncesi, Doğu Batı Yayınları. Ankara.
• WEBER, M. (2005). The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism, Translate: Talcott Parsons, Routledge, London and New York.
• WITTFOGEL, K. A. (1981). Oriental Despotism: A Comparative Stııdy of Total Power, Vintage, New York.
• YAVUZ, H. (1999). Modernleşme, Oryantalizm ve İslam, Boyut Kitapları, İstanbul.
• YÜCEDOĞRU, H. K., BİLGİN, V. (2008) “Onbirinci Yüzyılda Siyasal Gerçeklik ve İslâm Siyaset Düşüncesine Etkisi”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 2, s, 729- 746