ADALET PARTISI’NIN BIRINCI DÖNEMI: 1961-1971

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 57, 123 - 150, 15.12.2019

Cemal Fedayi

Öz

Bu çalışmada Adalet Partisi’nin kuruluşu ve ilk dönemi (1961-71) incelenmiştir. Adalet Partisi, DP’nin devamı niteliğinde bir parti olarak kurulmuştur. İlk yıllarda pasif bir politika takip etmiştir. AP’nin tek başına iktidarda olduğu 1965-69 döneminde, iktisadi alanda ilerlemeler olmuştur. Siyasi ve sosyal alanda ise istikrar yakalanmıştır. Bu dönemde ordu ile ilişkilerde ılımlı bir yol takip edilmiştir. AP, 1969 yılından itibaren hem siyasal hem de sosyal zeminde güç kaybetmiştir. Sosyo-ekonomik yapıdaki değişimlerin de etkisiyle
1970 yılından itibaren her alanda huzursuzluklar ve istikrarsızlıklar yaşanmıştır. Demirel liderliğindeki hükümet, önce sayısal üstünlüğünü, sonra da siyasi ve sosyal üstünlüğünü kaybetmiştir. İçine girilen olumsuz süreç 12 Mart 1971 tarihli darbe ile sonuçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti, Adalet Partisi, Sağ Siyaset, Demokrasi, Darebe

Kaynakça

• ABADAN, N. (1966). 1965 Seçimlerinin Tahlili, Ankara: SBF Yayınları.
• AHMAD, F. (1994). Demokrasi Sürecinde Türkiye, İstanbul: Hil Yayınları.
• AHMAD, F. (1995). Modern Türkiye’nin Oluşumu, İstanbul: Sarmal Yayınları.
• AHMAD, F. (1977). The Turkish Experiment in Democracy, London: C. Hurst.
• ARCAYÜREK, C. (1985). Demirel Dönemi-12 Mart Darbesi, Ankara: Bilgi Yayınları.
• ARMAOĞLU, F. (1988). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Ankara: İş Bankası Yayınları.
• BABAN, C. (1970). Politika Galerisi, İstanbul: Remzi Yayınları.
• BAL, İ. (2002). “Türk Dış Politikası 1960-80”, Türkler, c. 17, Ankara: Yeni Türkiye.
• BİLGİÇ, S. (1998). Hatıralar, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• BULUT, S. (2009). “27 Mayıs 1960’tan Günümüze Paylaşılamayan Demokrat Parti Mirası”, SDÜ
• FEF Sosyal Bilimler Dergisi, ss. 73-90, Mayıs 2009, Sayı: 19.
• CEM, İ. (1982). Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi, İstanbul: Cem Yayınları. Cumhuriyet’in 80 Yılı, (2003). İstanbul: Cumhuriyet Gazetesi Yayını.
• ÇALIK, M. (1995). MHP Hareketi, Ankara: Cedit Yayınları.
• ÇAVDAR, T. (1985). “Adalet Partisi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. 8, ss. 2091- 2093, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ÇAVDAR, T. (2000). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, Ankara: İmge Yayınları.
• DARENDELİOĞLU, İ. (1995), Kanlı Pazar, İstanbul: Kamer Yayınları.
• DEMİREL, T. (2004). Adalet Partisi: İdeoloji ve Politika, İstanbul: İletişim Yayınları.
• DEMİREL, S. (1973). 1971 Buhranı ve Aydınlığa Doğru, Ankara: Doğuş Matbaası.
• DONAT, Y. (1993). Demirel’in Yokluk Yılları, Ankara: Bilgi Yayınları.
• ERDOĞAN, M. (2003). Türkiye’de Anayasalar ve Siyaset, Ankara: Liberte Yayınları.
• ERHAN, Ç., ARAT, T. (2001). “Göreli Özerklik 3”, Türk Dış Politikası, İstanbul: İletişim Yayınları.
• GEVGİLİLİ, A. (1981). Yükseliş ve Düşüş, İstanbul: Altın Yayınları.
• GÜMÜŞTEKİN, U. (1976). Ufuk ve Çizgi, İstanbul: Gümüştekin Yayınları.
• HALE, W. (1996). Türkiye’de Ordu ve Siyaset, İstanbul: Hil Yayınları.
• FİNCANCIOĞLU, Y. (2000). Demirel, İstanbul: Büke Yayınları.
• LEVI, A. (1991). “The Justice Party”, Political Parties and Democracy in Turkey”, (Der. Heper M., Landau J.), N. York: Tauris.
• ÖNGİDER, S. (2001). Lider Biyografilerindeki Türkiye, İstanbul: Aykırı Yayınları.
• ÖZAL, K. (1998). “Türkiye Cumhuriyeti’nin 75 Yılına Bir Kuşbakışı”, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• ÖZDEMİR, H. (1995a). “Siyasal Tarih 1960-1980”, Çağdaş Türkiye, İstanbul: Cem Yayınları.
• ÖZDEMİR, H. (1995b). Türkiye Cumhuriyeti, İstanbul: İz Yayınları.
• ÖZDEMİR, H. (2002). “1960-80 Dönemi”, Türkler, c. 17, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• ÖZSEVER, A. (1998). Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi, C. 2, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• SARIBAY, A.Y. (1985). Türkiye’de Modernleşme, Din ve Parti Politikası, İstanbul: Alan Yayınları.
• SENCER, M. (1974). Türkiye’de Siyasal Partilerin Sosyal Temelleri, İstanbul: May Yayınları.
• TEKİL, F. (1978). Türk Demokrasisi İçinde Demirel, İstanbul: Göktürk Yayınları.
• TEZİÇ, E. (1976). Siyasi Partiler, İstanbul: Gerçek Yayınları.
• TOKATLI, O. (2000). Kaybolan Yıllar, İstanbul: Doğan Yayınları.
• TOKER, M. (1992). İsmet Paşa’nın Son Başbakanlığı, Ankara: Bilgi Yayınları.
• TOSUN, T. (1999). Merkez Sağ ve Solda Parçalanma, İstanbul: Boyut Yayınları.
• TUNÇAY, M. (1985). “Adalet Partisi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ZÜRCHER, E. (1995). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.