BİR BİYOGRAFİNİN İZİNDE: ALİ FUAD BAŞGİL’İN HAYATINDAN VE MÜCADELESİNDEN BAZI KESİTLER

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 52, 27 - 40, 15.12.2017

H. Aliyar Demirci

Öz

Ali Fuad Başgil (1893-1967), Cumhuriyet Dönemi kültürel elitleri içinde istisnaî bir şahsiyettir. Türkiye’de Anayasa Hukuku alanında ilk kuşak bilim adamlarındandır. 1920’lerde Fransa’da hukuk, felsefe, sosyoloji tahsili ve ihtisası yapmıştır. Gençlik yıllarında Müderris Şevketi Efendi’den istifade etmiştir. Şevketi Efendi, klasik medrese kökenlidir ancak bunun yanında Robert Kolej’de de eğitim almış, Avrupa’da tahsilini sürdürmüş, bazı Batı dillerine de vâkıf bir medrese mensubudur. Başgil, Türk Modernleşmesinin Batıcı çizgisini benimsememiştir. Ancak Batı karşıtı da değildir. Pozitivist Batı dışında maneviyatçı bir Batı olduğunu savunur. Türk dil inkılabını, laiklik siyasetinin radikal icraatını, rejimin otoriter tabiatını eleştirir. Sadece bir bilim adamı değildir. Ayrıca günlük gazetelerde yayımlanan makaleleri aracılığıyla kamuoyuna tesir eder. Rejime dönük eleştirileri dolayısıyla özelikle 27 Mayıs Darbesi sonrası önce üniversiteden atılır, bir süre sonra tutuklanır. Modern epistemik cemaatin içinde ama onun hazmetmekte zorlandığı bir üyesidir. Anayasa hukukçusu olarak bir doktrin kurucusudur. Kamusal bir aydın olarak Türkiye’ye mâl olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ali Fuad Başgil, Şevketi Efendi, Türk Modernleşmesi, Batılılaşma, Türk Muhafazakârlığı, , Laiklik, Türk Devrimi

Kaynakça

• ALBAYRAK, S. (1999), Son Devir Osmanlı Uleması, C.3, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Dairesi Başkanlığı Yayınları.
• ALBAYRAK, S., (1973), Son Devrin İslam Akademisi Dar-ül Hikmet-il İslâmiye, Yeni Asya Yayınları, İstanbul.
• ARSLAN, H. (1992), Epistemik Cemaat Bir Bilim Sosyolojisi Denemesi, Paradigma Yayınları, İstanbul.
• AŞÇI ARİF (2000), Ali Fuad Başgil Bibliyografyası, Kubbealtı Neşriyatı, Ankara.
• AYVAZOĞLU, B. (2008), Siretler ve Suretler, Kapı Yayınları, İstanbul.
• BAŞGİL, A. F. (2013), “Türkçe Meselesi”, Ord. Prof. Dr. Ali Fuad Başgil (ed. Cevdet Yılmaz) içinde ss. 189-203 [Sempozyum kitabına ek: yazarın 1948’de Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti yayını olarak çıkardığı broşürü].
• BAŞGİL, A. F. , (2005), Hâtıralar, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul, 3. Baskı.
• BAŞGİL, A. F. , (1998), Din ve Laiklik, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul.
• BAŞGİL, A. F. , (1998a), Gençlerle Başbaşa, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul.
• BAŞGİL, A. F. , (1966), 27 Mayıs İhtilali ve Sebepleri (çev: Ali Sebük- İ. Hakkı Akın), yy , İstanbul.
• BAŞGİL, A. F. , (1961), Demokrasi Yolunda, Yağmur Yayınevi, İstanbul.
• BAŞGİL, A. F. , (1960), İlmin Işığında Günün Meseleleri (haz. A. Hatipoğlu ve İ. Dayı), Yağmur Yayınları, İstanbul.
• BAŞGİL, A. F. , (1960a), Esas Teşkilat Hukuku C.1, İstanbul.
• BAŞGİL, A. F. , (ty) , “Önsöz”, Celâl Hoca Hayatı ve Şahsiyeti içinde, Yağmur Yayınevi, İstanbul, ss. 5-8.
• BORA, T. (1997), “Muhafazakârlığın Değişimi ve Türk Muhafazakârlığının Yol İzleri”, Toplum ve Bilim, sayı: 74, ss.6-31.
• DEMİRCİ, H. A. (2009), Türk Siyasal Hayatında Senato, Düşünce, Tecrübe ve Arayışlar (1876- 2009), Orion Kitabevi, Ankara.
• DEMİRCİ, H. A., (2005), “Ali Fuad Başgil”, Liberalizm-Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce (ed. T. Bora, cilt ed. M. Yılmaz), İletişim Yayınları, İstanbul, ss. 282-307.
• GASSET, O. Y. (2015) Tarihsel Bunalım ve İnsan (çev: N. G. Işık), Metis, İstanbul.
• GÖKALP, M. (1963), Haksızlıklar Karşısında Susmayan Âlim Ord. Prof. Dr. Ali Fuad Başgil HayatıŞahsiyeti Mücadeleleri, Santral Yayınevi, İstanbul.
• GÖZE, E. (1989), Gözümle ve Gönlümle Tanıdıklarım, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
• GÖZLER, K. (1999), Anayasa Hukukunun Metodolojisi, Ekin Yayınları, Bursa.
• KURU, A. (2011), Pasif ve Dışlayıcı Laiklik, ABD, Fransa ve Türkiye, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• MARDİN, Ş. (1990), “Atatürk ve İnkılaplar Münasebetiyle”, Türkiye’de Toplum ve Siyaset (der. M. Türköne. T. Önder), İletişim Yayınları, İstanbul, içinde ss.208-212. , (1991), “Türkiye’de Dinî Sembollerin Dönüşümü Üzerine Bir Not”, Türkiye’de Din ve Siyaset (der. M. Türköne-T. Önder) , İletişim Yayınları, İstanbul, ss. 194-212.
• ORTAYLI, İ. (2002), “Fatih, Hakan, Roma Kayzeri”, Milliyet, 3 Haziran 2002
• ÖNDER, T. “Ali Fuad Başgil”, Muhafazakârlık-Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce (ed. T. Bora, cilt ed. A. Çiğdem), İletişim yayınları, İstanbul, ss. 291-301.
• ÖZEK, Ç. (1962), Türkiye’de Laiklik, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• SAİD, E. (1995), Entelektüel, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• ŞANAL, M. (1999), “Eşrefefendizade Mehmet Şevketi’nin Medreselere İlişkin Islahat Düşünceleri ve Çözüm Önerileri”, OTAM, sayı: 10, ss. 193-218.
• TANPINAR, A. H. (2013), Günlüklerin Işığında Tanpınar’la Başbaşa (haz: İnci Enginün-Zeynep Kerman), Dergâh Yayınları, İstanbul, 5. Baskı.
• TOPÇU, N. (2013), Millet Mistikleri (der: Ezel Erverdi, İsmail Kara), Dergâh Yayınları, İstanbul, ss.132-139.
• YALMAN, A. E. (1997), Yakın Tarihte Görüp Geçirdiklerim, C. 2 (haz: Erol Şadi Erdinç), Pera Yayınları, İstanbul.