MANEVİYATÇILIK VE DİN VE VİCDAN HÜRRİYETİ BAĞLAMINDA ALİ FUAD BAŞGİL’DE LAİKLİK ANLAYIŞI

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 52, 101 - 117, 15.12.2017

Yunus Şahbaz

Öz

Laiklik, Türkiye Cumhuriyeti’nde anayasal bir prensip olmanın ötesinde bir anlama sahiptir. Modernleşme/Batılılaşma sürecinin en çetrefilli alanına, din devlet ilişkilerinin düzenlenmesine ilişkin bir ilke olarak laiklik, Türkiye’de dinin kontrol edilmesinde bir vasıta olarak kullanılmıştır. Tek parti dönemi laiklik uygulamaları, laikliğin en sert uygulandığı bir dönemi ifade etmektedir ve tek parti iktidarının sona ermesinden sonra da ilk eleştirilen konuların başında laiklik meselesi ve laikliğin uygulanma problemleri gelmiştir. 1947 yılında görece esnekleştirilme yönünde adım atılan laiklik anlayışı için asıl eleştiriler Demokrat Parti iktidarından sonra başlamış ve günümüzde de hâlâ devam etmektedir. Ali Fuad Başgil, Demokrat Parti’yi iktidara getiren seçimlerin hemen akabinde laiklik üzerine bir dizi köşe yazısı yazmış ve laiklik konusundaki görüşlerini açıklamıştır. Laikliğin temel toplumsal anlaşmazlık noktalarının başında geldiğinin farkında olan Başgil, din devlet ilişkilerinin yeniden düzenlenmesine ve toplum için yararlı bir çözüm bulunmasına katkı sağlamak amacındandır. Başgil’in laiklik konusundaki hassasiyeti ve görüşleri onun din ve vicdan hürriyeti hakkındaki görüşleri ile maneviyatçı kimliği bağlamında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Laiklik, Ali Fuad Başgil, Din ve Vicdan Hürriyeti, Maneviyatçılık

Kaynakça

• BAŞGİL, A. F. (2011a). Din ve Laiklik, İstanbul: Yağmur Yayınları.
• BAŞGİL, A. F. (2011b). 27 Mayıs İhtilali ve Sebepleri, İstanbul: Yağmur Yayınları.
• BAŞGİL, A. F. (1990). Ord. Prof. Dr. Ali Fuad Başgil’in Hatıraları, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• BAŞGİL, A. F. (1960). İlmin Işığında Günün Meseleleri, İstanbul: Yağmur Yayınları.
• BAŞGİL, A. F. (1951). “Maneviyat Buhranı”, Sebilürreşad, Sayı. 113 s. 203-204.
• BAŞGİL, A. F. (1950). “Çeyrek Asır Devam Eden Zulüm Devri”, Sebilürreşad, Sayı: 85, s. 146.
• BERKES, N. (2016). Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• BERKES, N. (1984). Teokrasi ve Laiklik, İstanbul: Adam Yayıncılık.
• BORA, T. (1997). Muhafazakârlığın Değişimi ve Türk Muhafazakârlığında Bazı Yol İzleri, Toplum ve Bilim, Sayı: 74, s. 6-30.
• MARDİN, Ş. (1991). Türkiye’de Din ve Siyaset, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ÖNDER, T. (2004). Ali Fuad Başgil, (içinde)Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık, (Ed.) Ahmet Çiğdem, İstanbul: İletişim Yayınları.
• TİMUR, T. (2013). Laiklik, (içinde) Siyaset Bilimi, (Haz.) Gökhan Atılgan – E. Atilla Aytekin, İstanbul: Yordam Kitap.