TÜRKİYE SİYASİ KÜLTÜRÜNDE LAİKLİK MESELESİ VE 15 TEMMUZ SONRASI LAİKLİK TARTIŞMALARI VE FETÖ

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 49, 37 - 56, 15.12.2016

Mahmut Hakkı Akın

Öz

Laiklik, cumhuriyet tarihinin en çok tartışılan kavramlarından birisidir. O sadece bir ilke olmanın ötesinde Türkiye’de kültürel bölünmeyi yansıtan ve sürdüren resmi bir ideoloji olmuştur. Bu ideoloji, geleneksel din anlayışının ve bu anlayışın temsilcilerinin karşısında konumlanmıştır. Katı laiklik politikaları, dini cemaatlerin ve grupların önemli bir dönüşüm yaşamasına sebep olmuştur. Çoğu kamusal alandaki görünürlüklerini kaybettiler, yer altına çekildiler. Bu toplum mühendisliği projesi, Türkiye’de çok partili hayatın yeniden başlamasıyla birlikte değişmeye başladı. Bundan sonra dini cemaatler, gruplar ve bunların liderleri önemsenen figürler haline gelmişlerdir. Siyasiler ile dini cemaatler arasında karşılıklı fayda alışverişine dayanan bir ilişki biçimi gelişmiştir. Türkiye’de askeri darbeler, resmi ideolojiye ve özellikle de laiklik konusundaki hassasiyete vurgu yapmışlardır. 28 Şubat 1997 postmodern darbesi, doğrudan dini cemaatleri hedef alan bir harekettir. 15 Temmuz darbe girişimi, daha önceki darbelerden tamamen farklı bir grup tarafından gerçekleştirilmiştir. Dini cemaat olarak kendisini sunan Fethullah Gülen örgütü, 1980’lerden 2010’lara kadar sivil ve askeri bürokraside büyük bir güç elde etmiştir. Bu dini cemaatin ya da terörist örgütün asker üyeleri, silahsız sivil insanları öldürmüşler ve meclisi ve diğer önemli resmi kurum binalarını bombalamışlardır. Ancak halkın direnişini hesap edememişlerdir. Türkiye’de 15 Temmuz sonrasında pek çok tartışma başlamıştır. Bu makalede bu tartışmalardan en çok dikkat çekenlerinden birisi olan laiklik, Türkiye siyasi kültürü ve dini cemaatler ve gruplar konuları bağlamında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Laiklik, Askeri Darbeler, Dini Cemaatler, 15 Temmuz, Fethullahçılık

Kaynakça

• AKIN, Mahmut Hakkı (2012). “Laiklik Sözleşmesi Temelinde Güdümlü Muhalefet: Serbest Cumhuriyet Fırkası”, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, Adapazarı, s. 49-62.
• ARSLAN, Hüsamettin (2007). Epistemik Cemaat, 2. Baskı, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• ÇAKIR, Ruşen (2014). Ayet ve Slogan: Türkiye’de İslami Oluşumlar, 11. Baskı, İstanbul: Metis Yayınları.
• FERGAN, Eşref Edib (2005). CHP ve Din (1948-1960), (Haz. Fahrettin Gün), İstanbul: Beyan Yayınları.
• FERGAN, Eşref Edib (2013). Kara Kitap, (Haz. Fahrettin Gün), İstanbul: Beyan Yayınları.
• KARA, İsmail (2014). Cumhuriyet Türkiyesi’nde Bir Mesele Olarak İslam 1, 6. Baskı, İstanbul: Dergah Yayınları.
• KARPAT, Kemal (2010). Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal, Kültürel, Ekonomik Temeller, İstanbul: Timaş Yayınları.
• KÖKER, Levent (2010). Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, 12. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• MARDİN, Şerif (2011). Türkiye’de Din ve Siyaset, 16. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• MERT, Nuray (1994). Laiklik Tartışmalarına Kavramsal Bir Bakış: Cumhuriyet Kurulurken Laik Düşünce, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• ÖZCAN, Zeynep (2015). İnönü Dönemi Dini Hayat, İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• ŞAN, Mustafa Kemal (2012). “Baskıcı Bir Laiklik Modeli Olarak Türk Laikliğinin Anatomisi”, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, Adapazarı, s. 1-25.
• YAVUZ, Hakan (2004). “Neo-Nurcular: Gülen Hareketi”, İslamcılık (Der. Yasin Aktay), İstanbul: İletişim Yayınları.
• YILDIRIM, Ergün (2011). Yeni Türkiye’nin Yeni Aktörleri AK Parti ve Cemaat¸ 7. Baskı, İstanbul: Hayat Yayınları.
• http://www.mynet.com/haber/guncel/tsk-darbe-bildirisi-trt-1de-okundu-iste-trt-darbeaciklamasi- 2541325-1 (Erişim tarihi: 3.11.16)