15 TEMMUZ ASKERİ DARBE GİRİŞİMİNİN SOSYOLOJİK OKUMASI

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 49, 103 - 118, 15.12.2016

M. Zeki Duman

Öz

Askeri darbeler, 20. yüzyılın sonlarına doğru özellikle gelişmekte olan üçüncü dünya ülkelerinde görülmeye başlanmıştır. Latin Amerika’dan Afrika’ya, Güney Avrupa’dan Asya’ya kadar dünyanın birçok bölgesinde karşımıza çıkan darbelerin en önemli gerekçesi, mevcut hükümetlerin ülke yönetiminde başarısız olmalarıdır. Bir yanda silah zoruyla sivil yönetimi iktidardan uzaklaştıran, diğer yandan demokrasiyi ve insan haklarını askıya alan darbeler, dünya siyaset sahnesinin en önemli olgularından biri olarak değerlendirilmektedir. Demokrasinin kurumsallaşamadığı toplumlarda iktidarı paylaşma noktasında kimi zaman asker ve sivil ilişkilerinde yaşanan çatışma ve gerginlik, ülkelerde yönetimsel sorunlara yol açmış ve askeri cuntalar, mevcut rejimi alaşağı ederek uzun yıllar ülkeyi tek başına yönetmeyi ve zamanla da otoriter rejimler kurmayı başarmışlardır. Ülkemiz de, 1950’lerle beraber çok partili hayata geçmesine rağmen neredeyse her on yılda bir askeri darbe girişimine maruz kalmış ve yaşanan her darbe, adeta bir gelenek haline gelerek sivil hükümetlerin korkulu rüyası olmuştur. Bu makalede, en son örneğini 15 Temmuz’da gördüğümüz, gerek nedenleri ve oluşumu, gerekse sonuçları itibariyle önceki darbelerin tümünden farklılaşan askeri darbe girişiminin sosyolojik bir okuması yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Darbe, Askeri Cunta, Sivil Hükümet, TSK, FETÖ

Kaynakça

• ALPAN, Ahmet (2016). Amerika Birleşik Darbesi ve Fethullah, Bizim Kitaplar, İstanbul.
• ÇİĞDEM, Ahmet (2009). D’nin Halleri, Din, Darbe, Demokrasi, İletişim Yayınları, İstanbul.
• YETKİN, Çetin (2010). Türkiye’de Askeri Darbeler ve Amerika, Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları, Antalya.
• AFYONCU, Erhan. ÖNAL, Ahmet. DEMİR, Uğur (2016). Osmanlı İmparatorluğu’nda Askeri İsyanlar ve Darbeler, Yeditepe Yayınları, İstanbul.
• YILMAZ, Hakan (2014). Tarh Boyunca İhtilaller ve Darbeler, Timaş Yayınları, İstanbul.
• OFLAZ, Lütfü (2016). “Ordu Elden Gidiyor diyor Yobaz Militaristler”, Star Gazetesi, 21.08.2016.
• MİŞ, Nebi vd. (2016). 15 Temmuz Darbe Girişimi Toplumsal Algı Araştırması, Seta Yayınları, İstanbul.
• YENİÇERİ, Özcan (2015). Genç Osman’dan Menderes’e Darbe ve Demokrasi, Kripto Yayınları, Ankara.
• DEMİR, Sertaç T. (2016). 15 Temmuz Darbe Girişiminde Medya, Seta Yayınları, İstanbul.
• TAYYAR, Şamil (1999). Beşinci Darbe, Timaş Yayınları, İstanbul, 2013.
• CİZRE, Ümit. Muktedirlerin Siyaseti (Çev.C.Ekiz), İletişim Yayınları, İstanbul.
• TOPALOĞLU, Yasin (2016). ABD, İsrail ve FETÖ’nün Türkiye’yle Asimetrik Savaşı Son Darbe, Elips Kitap, Ankara.