SEYYİD AHMET HAN’DA ENTELEKTÜALİTE VE SİYASA

Yıl 2016, Cilt: 12 Sayı: 47, 43 - 56, 15.04.2016

Şaban Ali Düzgün

Öz

Bir yandan Kur’an’ı yorumlayarak yeni görüşler geliştirirken diğer yandan bu görüşlerin bilinirlik kazanması için de eğitim kurumları tesis eden Seyyid Ahmed Han çok yönlü bir kişiliğe sahiptir. Eserlerinde İslâm inancını bilimsel görüşlerle uzlaştırma çabası içine girmiş ve doğal teoloji denilen akıl-doğa-kutsal metin arasında uyum bulunduğunu savunan bir doktrin geliştirmeye çalışmıştır. Sünniliğin ülkesinde katı bir formda uygulanmasının getirdiği sorunlardan kurtulmak için rasyonel ve liberal görüşleri toplumda yerleştirmeye odaklanmıştır. Hint Müslümanlarının ekonomik, sosyal, politik ve bilimsel açıdan geliştirilmesi gayretindedir. Hem Kur’an’ı hem de İncil’i tefsiretmiştir. Kur’an temelinde geliştirdiği görüşleriulema tarafından şiddetle eleştirilince kendini eğitim faaliyetlerine vermiştir. Siyaseten sömürgeci İngiliz yönetimini Müslümanların onlara sadık oldukları yönünde ikna etmeye çalışırken, Müslümanları da hedeflerini gerçekleştirmek için İngilizlerle dost olmaya çağırmıştır. Sistemin nasıl çalıştığını bilmeden Müslümanların Batının politik olarak etkin olduğu alanlarda başarılı olmalarının mümkün olmadığını söyleyen Ahmed Han, Müslümanlara modern eğitimin gerektirdiği donanımlara kavuşmadan politikaya girmemelerini önermiştir. Hem dinî düşünce hem eğitim hem de politikada Hint Müslümanları üzerinde derin etki bırakan, Muhammed İkbal, Fazlur Rahman gibi bilginleri etkileyen Ahmed Han aynı zamanda Pakistan’ın kurucu babası sayılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Seyyid Ahmed Han, Aligarh İslam Koleji, Hindistan’da Modernist Hareketler

Kaynakça

• BALJON, J.M.S. Baljon (1949). The Reforms and Religious Ideas of Sir Sayyid Ahmad Khan, Leiden: Brill.
• DAR, Beşir A. (1957). Religious Thought of Sir SAyyid Ahmet Han, Institute of Islamic Culture, Lahore.
• DÜZGÜN, Şaban A. (1997). Seyyid Ahmet Han ve Entelektüel Modernizmi, Akçağ Yayınları: Ankara, s.111.
• GAZALÎ, er-Reddü’l-cemîl (1939). Fransızca çevirisi: Refutation excallente de la Divinite de Jesuschrist d’Apres les Evangilles, (çev.R.Chidiac), Paris.
• HAN, Seyyid A. (1982). Mecmua-ı Lectures.
• HAN, Seyyid A., Tahzibü’l-ahlak, (1870-1876 yılları arasında yayınlan aylık dergi).
• HAN, Seyyid A. (1898). Ahiri Medamin.
• HAN, Seyyid A. (1893). İbtal-ı Gulami.
• HAN, Seyyid A. (1891). et-Tahrîr fî Usûli’t-Tefsîr.
• HAN, Seyyid A. (2006). Tabyīn al-kalām fī tafsīr al-torah wa al-injīl ‘alā millah al-Islām, (Müslümanlara Göre Tevrat ve İncil’in Tefsiri), 1862-65). Tam metin yeni baskısı: Lahore.
• İbn RÜŞD, Kitabu Fasl el-Makâl (Din ve Felsefenin Uyumu Üzerine). Arapça’dan giriş ve notlarla tercüme eden George F. Hourani (Beyrut: Yunan eserlerini tercüme için kurulan uluslararası komisyon, 1961).
• İQBAL, Muhammad (1936). Islam and Ahmadism (Lahore: Encûmen-i Huddâmu’d-Dîn.
• SADIK, Muhammed (1964). A History of Urdu Literature, Oxford Univ. Press.
• SIDDIKİ, M.Sıddıki (1976). Religious Thought of Sir Sayyid Ahmet Han, Islamic Studies, Mart, 289.
• TROLL, Christian, Seyyid Ahmet Han ve 19. Yüzyılda Kelamın Yenilenmesi, İslami Araştırmalar, Terc.