İLK İSLAM FİLOZOFU KİNDÎ’NİN HAYATI VE FELSEFİ DÜŞÜNCELERİ

Yıl 2015, Cilt: 11 Sayı: 44, 59 - 83, 15.06.2015

Cevher Şulul

Öz

İslâm düşünce tarihinin önemli şahsiyetlerinden biri olan Kindî, Bağdat Akademisi’nde yetişen ilk filozoftur. Kindî, filozof olduğu kadar bir fizikçi, bir mühendis, bir matematik bilginidir. O, bu niteliğiyle -S. H. Nasr’ın dediği gibi- filozof bilimciler okulunun ilk kurucuları arasında yer alır. Tabiat ilimlerindeki geniş bilgisine rağmen, felsefi yönü daha baskın olduğu için filozof olarak anılmıştır. İslâm dünyasında ilk defa felsefeye dair eser yazan Kindî, bu alanda kendinden sonra gelen filozoflara öncülük yapmış ve Meşşâi felsefenin temellerini atmıştır. Bir Müslüman filozof olarak Kindî’nin şöhreti, felsefi ve bilimsel yazıları nedeniyle Latin Batı’ya kadar yayılmıştır. Ortaçağ’da öylesine ünlüydü ki, bu ünü Rönesans’a taştı ve bu dönemin Cardanus (ö. 1576) gibi çok tanınmış bir yazarı, Kindî’yi “insanlık tarihinin en etkili ve en önemli on iki entelektüel şahsiyetten biri” olarak değerlendirdi. Bu makalemizde Kindî’nin hayatı ve şahsiyetine ilaveten felsefesinin temel meseleleri olan metafizik ilminde yönteme ilişkin düşünceleri, ilimleri sınıflandırması ile Tanrı ve âlem anlayışına dair konuları ele aldık.

Anahtar Kelimeler

Kindî, İslam Felsefesi, Meşşâilik, İlimlerin Sınıflandırılması

Kaynakça

• ADJUKİEWİCZ, Kazimiers (1994). “Temel Kavramlar ve Kuramlar Felsefeye Giriş” çev. Ahmet Cevizci, Ankara.
• el-ÂLÛSÎ, Husâm Muhyiddin (1985). “Felsefetu’l-Kindî ve Ârâu’l-Kudemâ ve’1- Muhdesîne Fîhi” Beyrut.
• ARİSTOTELES. “Metafizik” çev. Ahmet Aslan, İzmir 1985;
• ATİYEH, George N. (1966). “Al-Kindî, The Ppilosopher of The Arabs” Rawalpindi.
• AYDIN, Mehmet (1987). “Din Felsefesi” İzmir.
• BARTHOLD, W. (1973). “İslâm Medeniyeti Tarihi” çev. M. Fuad Köprülü, Ankara.
• BAYRAKTAR, Mehmet (1988). “İslâm Felsefesine Giriş” Ankara.
• el-BEHİY, Muhammed (1992). “İslâm Düşüncesinin İlahi Yönü” çev. Sabri Hizmetli, Ankara.
• BİRAND, Kamuran (1987). “İlk Çağ Felsefesi Tarihi” Ankara.
• de BOER T. J. (1960). “İslâm Felsefe Tarihi” çev. Yaşar Kutluay, Ankara.
• DESCARTES (1995) “Felsefenin İlkeleri” çev. Mesut Akın, İstanbul.
• BOLAY, Süleyman Hayri (1993). “Aristo Metafiziği ile Gazzâli Metafiziğinin Karşılaştırılması” İstanbul.
• BROCKELMANN, Carl. “Tarihu’l-Edebi’l-Arabi” Kahire ts.
• CEVİZCİ, Ahmet (1996). “Felsefe Sözlüğü” Ankara.
• COPLESTEN, Frederick (1986) “Felsefe Tarihi – Aristoteles”. çev. Aziz Yardımlı, İstanbul; - Ön Sokratikler ve Sokrates, çev. Aziz Yardımlı, İstanbul 1990.
• CORBİN, Henry (1986). “İslâm Felsefesi Tarihi, Başlangıçtan İbn Rüşd’ün Ölümüne Kadar (1198), çev. Hüseyin Hatemi, İstanbul.
• CUMA, Muhammed Lutfi. “Felâsifetu’l-İslâm” byb. ts.
• ÇOTUKSÖKEN, Betül, Saffet Babür (1989). “Ortaçağda Felsefe” İstanbul.
• DESCARTES (1995). “Felsefenin İlkeleri” çev. Mesut Akın, İstanbul.
• el-EHVÂNÎ (1990).“Kindî”, çev. Osman Bilen, “İslâm Düşüncesi Tarihi” M. M. Şerif (ed.), İstanbul.
• el-EŞ’ARİ, Ebü’l-Hasan Ali bin İsmail (1980). “Kitâb Makâlâti’l-İslâmiyyin ve İhtilâf el- Musallin” nşr. Helmut Ritter, Wiesbaden.
• FAHRİ, Macit (1987). “İslâm Felsefesi Tarihi” çev. Kasım Turhan, İstanbul.
• el-FÂRÂBÎ (1990). “el-Medinetü’l-Fâzıla” çev. Ahmet Arslan, Ankara.
• FERRUH, Ömer (1983). “Tarihu’l-Fikri’l-Arabi ile Eyyâm İbn Haldun” Beyrut.
• GİLSON, Etienne (1986). “Tanrı ve Felsefe” çev. Mehmet Aydın, İzmir.
• HUART, Clement. “Arab ve İslâm Edebiyat” çev. Cemal Sezgin, Ankara ts.
• IZUTSU, Toshihiko (1995). “İslâm’da Varlık Düşüncesi” çev. İbrahim Kalın, İstanbul 1995.
• el-IRÂKİ, Muhammed A’tıf (1973). “Mezâhib Felâsifeti’l-Meşrik” Kahire.
• İBN CÜLCÜL, Ebû Davud Süleyman b. Hasan (1985). “Tabakâtu’l-Etibba ve’l-Hukemâ” Beyrut.
• KADİR, C. A. (1990). “İskenderiye ve Süryani Düşüncesi”, çev. Kasım Turhan, İslâm Düşüncesi
• Tarihi, M. M. Şerif (ed.), İstanbul.
• KAYA, Mahmut (1983). “İslâm Kaynakları Işığında Aristoteles ve Felsefesi” İstanbul.
• KENNY, Anthony (1998). “A Brief History Of Western Philosophy” Oxford.
• el-KİFTÎ, Cemaluddin Ebü’l-Hasan Ali el-Kâdi (1326). “Kitâbu İhbâri’l-Ulemâ bi Ahbâri’l-Hukemâ” Kahire.
• KİNDÎ, Ebû Yusuf Ya’kub b. İshak (c. 1, 1950, c. 2, 1953). “Resâilu’l-Kindî el-Felsefiyye” nşr. Ebû Rîde, Kahire.
• KAYA, Mahmut (1994). “Felsefi Risâleler” çeviri ve inceleme, İstanbul.
• MAHMUD, Abdulhalim. “et-Tefkiru’l-Felsefı fi’İ-İslâm” Kahire ts.
• NASR, Seyyid Hüseyin (1985). “İslâm Kozmoloji Öğretilerine Giriş” çev. Nazife Şişman, İstanbul.
• ÜNAL, Ali (1985). “Üç Müslüman Bilge” çev. İstanbul.
• TURHAN, Kasım (1991). “İslâm’da Bilim ve Medeniyet” çev. v.dğr İstanbul.
• en-NEŞŞAR, Ali Sami (1977). “Neş’etu’l-Fikri’l-Felsefi fi’l-İslâm” Kahire.
• PLATON (1989). “Timaios”, çev. Erol Güney, Lütfi Ay, İstanbul.
• ROSS, W. D. (1993). “Aristoteles” çev. Ahmet Arslan v.dğr., İzmir.
• RUSSEL, Bertrand. “Batı Felsefesi Tarihi: Antikçağ” çev. Muammer Sencer, İstanbul ts.
• eş-ŞEHREZÛRİ, Şemseddin Muhammed (1988). “Nuzhetu’l-Ervâh ve Ravdatu’l-Efrâh min Tarihi’l-Hukemâ ve’l-Felâsife” Trablus.
• eş-ŞEHRİSTANİ, Muhammed b. Abdülkerim (1975). “el-Milel ve’n-Nihal”, Beyrut.
• THILLY, Frank (1995). “Felsefe Tarihi” çev. İbrahim Şener, c. 1, İstanbul.
• ÜLKEN, Hilmi Ziya (1993). “Eski Yunan’dan Çağdaş Düşünceye Doğru İslâm Felsefesi Kaynakları ve Etkileri (İslâm Düşüncesi II)” İstanbul. WATT, Montgomery (1968). “İslâmî Tetkikler, İslâm Felsefesi ve Kelâmı” çev. Süleyman Ateş, Ankara. WEBER, Alfred (1991). “Felsefe Tarihi” çev. H. Vehbi Eralp, İstanbul.