KADIN VE BAŞÖRTÜSÜNÜN SOSYO-POLİTİĞİ: İRAN VE TÜRKİYE ÖRNEKLERİ

Yıl 2014, Cilt: 11 Sayı: 41-42, 113 - 140, 15.12.2014

İpek Çoşkun Mehdi Soleımanıeh Çevirmen: Hanife Hilal Şenay

Öz

Dinamik bir sosyolojik dönüşümün yaşandığı Ortadoğu’da Türkiye ve İran, iki önemli aktör olarak bölgenin siyasal ve toplumsal yaşantısında oldukça belirleyicidir. Her iki ülkenin son yüzyılda geçirmiş olduğu modernleşme tecrübeleri kadın politikalarında da belirleyici olmuştur. Özellikle başörtüsü politikaları bağlamında Türkiye’nin uzun yıllar başörtüsünü “antitez” olarak yasaklarken, İran’ın Devrim sonrasında temel “tez”lerinden biri olarak zorunlu kılması ilginç bir sosyo-politik durumdur. Bu durumu anlamak amacıyla, çalışmada her iki ülkenin kadın politikaları başörtüsü özelinde tarihî bir perspektifle sunulmuştur. Ayrıca Türkiye ve İran’dan yirmi kadınla gerçekleştirilen görüşmeler sayesinde, bu ülkelerde başörtüsü politikalarının kadınların yaşamlarında nasıl bir etki bıraktığı tartışılmıştır. Yapılan bu görüşmeler çalışmada birbiriyle ilişkili dört ayrı bölümde; yasaklamanın ve zorlamanın anlamı, başörtüsünün toplumsal pratikleri, başörtüsünün geleceği ve her iki ülke kadınlarının komşu ülkeye bakışı başlıkları altında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Başörtüsü, Kadın Politikaları, İran, Türkiye

Kaynakça

• ABOOZARJMEHRI, M. vd. (2005). Kashf-e-Hejab. Tehran: Political Research and Studies Foundation.
• ABRAHAMIAN, Ervand (2008). A History of Modern Iran. Cambridge: Cambridge University Press.
• AHMAD, Feroz (1993). The Making of Modern Turkey. London: Routledge.
• BAHJAT, M. T. (2001). Resaale-ye-Amalieh, Qom: Ayatullah Bahjat’s Publication Office.
• BECKER, Howard (1940). Constructive Typology in the Social Sciences, American Sociological Review, 5 (1), 40-55.
• BENLİ, Fatma (2006). Legal Evaluation of the Ban Imposed on University Students Who Wear the Headscarf Subsequent to the ECHtR’s Ruling in Leyla Şahin v. Turkey. http://www.osce.org/odihr/21340 adresinden erişildi.
• BERKES, Niyazi (1998). The Development of Secularism in Turkey. London: Hurst &Company.
• BUKHARI, S. (2011). Kitab’ul Salat (Prayer). Darussalam.
• CİNDOĞLU, Dilek (2011). Headscarf Ban and Discrimination: Professional Headscarved Women in the Labor Market. Istanbul: TESEV Publications.
• CRONIN, Stephanie (1997). The Army and Creation of the Pahlavi State in Iran, 1910-1926. (Library of Modern Middle East Studies, 11), London: Tauris Academic Studies.
• DE GROOT, Joanna (1996). “Gender, Discourse and Ideology”. Deniz Kandiyoti (Ed.), Gendering the Middle East içinde. Syracuse, NY: Syracuse University Press.
• DEHKODA, A.A. (1940). Loghat-naame Dehkhoda, Tehran: Dehkhoda Institute.
• ECHR. (2005). Case of Leyla Şahin v. Turkey. Application no. 44774/98. Strasbourg.
• ERKİLET BAŞER, Alev (1999). Ortadoğu’da Modernleşme ve İslami Hareketler. İstanbul: Yöneliş Yayınları.
• GOLKAR, Saeid (2010). “The Ideological-Political Training of Iran’s Basil. http://www.brandeis.edu/crown/publications/meb/MEB44.pdf adresinden erişildi.
• GÖLE, Nilüfer (1996). Forbidden Modern: Civilization and Veiling. Michigan: The University of Michigan Press.
• GÖRMEZ, Mehmet (2001). “İlahi Dinlere Göre Başörtüsü”. İslamiyat IV (2), 19-33. http://www.mehmetgormez.com/dosyalar/1_51572244_1155818.pdf adresinden erişildi.
• HOOPES, Talvikki (2006). “The Leyla Şahin v. Turkey Case Before the European Court of Human Rights”. Chinese Journal of International Law, 5 (3), 719-722.
• IZADI, T. (2013). “Hadis-e-Moshtaaghi, Tavan-e-Mahjoori: Story of Iranian women and Kashf- e-Hijab in Iran, Mehr-khaane”. http://sarsaraa.ir/blog/1391/273/
• KANDİYOTTİ, Deniz (1997). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar. İstanbul: Metis Yayınları.
• KAPLAN, İsmail (2011). Türkiye’de Milli Eğitim İdeolojisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• KARPAT, Kemal (2004). Studies on Turkish Politics and Society. Leiden: Brill.
• (2013). Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Temeller. İstanbul: TİMAŞ Yayınları.
• KAVAKÇI İSLAM, Merve (2007). Headscarf Politics in Turkey. NY: Palgrave Macmillan.
• KHOMEINI, R. (1988). Towzih-ol-Masaael. Ministry of Culture and Islamic Guidance, Publication Office.
• MARDİN, Şerif (1973). “Center-Periphery Relations: A Key to Turkish Politics?” Daedalus: 102 (1), 169-190.
• MARSHAL, Jill (2006). “Freedom of Religious Expression and Gender Equality: Sahin Turkey”. The Modern Law Review, 69 (3), 452-461.
• MENESH, H., M. (2007). “Tahlili-i İctimai Mesele-i Hicab”. Şura-yı Ferhengi İctimai-yi Zenan, 38 (1386), 94.
• NASR, Seyyed Hossein (1994). Traditional Islam in the Modern World. London& NY: Kegan Paul International.
• ÖZDALGA, Elisabeth (2006). İslamcılığın Türkiye Seyri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• SAFİ GOLPAYGANİ, L. (2009). Resaale-ye-Towzih-al-Masaa’el. Qom: Nashr-e- Ma’aref-e- ahl-ol- beyt Islamic Foundation.
• SANCAR, Serpil (2013). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• SEGGIE, Fatma Nevra (2011). Religion and the State in Turkish Universities: The Headscarf Ban. NY: Palgrave Macmillan.
• SİSTANİ, A. (2008). Towzih-ol-Masaael. Qom: Payaam-e-Edaalat Publication.
• ŞİŞMAN, Nazife (2011). Başörtüsü: Sınırsız Dünyanın Yeni Sınırı. İstanbul: Timaş Yayınları.
• TABRİZİ, Javad (2001). Resaale-ye-Amalieh. Qom: Nashr-e- Ma’aref-e- ahl-ol-beyt Islamic Foundation. YILDIRIM, Ali & ŞİMŞEK, Hasan (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi. ZÜRCHER, Erik Jan (2004). Turkey: A Modern History. London: I.B.Tauris.