LİBERAL MUHAFAZAKÂRLIK ve DÜŞÜNSEL TUTARLILIK EKSENİNDE FARKLI BİR TÜRKİYE ENTELEKTÜELİ : ALİ FUAT BAŞGİL

Yıl 2014, Cilt: 10 Sayı: 39, 61 - 70, 15.03.2014

Fahri Yetim

Öz

Türk modernleşmesi, Osmanlı Devleti’nin 19 yüzyılda Batı karşısında geldiği yeni konum dolayısıyla aydın duyarlılığı ekseninde geliştirilen ‚yeni‛ fikirler manzumesinden oluşan düşünsel temelden hareketle ortaya çıkmıştır. Zaman içinde kendine özgü nitelikleri beliren bu hareket, imparatorluk dönemindeki sentez evresini tamamladıktan sonra Cumhuriyet’le birlikte yeni boyutlar kazanarak ana kaynağı olan Batı modeline yaslanmıştır. Kültürün tarihsel sürece etkisi şeklinde açıklanabilecek süreklilik olgusunun kendisini yeniden hissettirmesiyle bu modele çeşitli açılardan eleştiri ve itirazlar ortaya çıkmıştır. Modern Türk muhafazakâr düşüncesi bunlardan biridir. Adından da anlaşılacağı gibi ‚modernlik‛ içinden hareket eden Türk muhafazakârlığı değişimi reddetmemekle birlikte sınırlı/kontrollü bir yenileşme düşüncesini esas alır. Bu modele içerden yapılan eleştiriler ise Türk muhafazakârlığının liberal versiyonunu oluşturmuştur. Bu ekolün tipik örneklerinden biri de Ali Fuat Başgil’dir. Başgil, Cumhuriyet Devrimiyle yeni açılımlara yönelen Türk modernleşmesini tabii seyri içinde kültürel duyarlılık ve düşünsel tutarlılıkla değerlendirerek Türk toplumunun bu süreçte karşı karşıya kaldığı sorunlara sağlıklı çözüm önerileri sunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk muhafazakârlığı, Liberalizm, Modernleşme, Din, Laiklik

Kaynakça

• AKINCI, Mehmet, ‚Türk Muhafazakâr Düşüncesinde Cumhuriyet Dönemi Hakim Modernleşme Anlayışı Eleştirisinin Bir Boyutu Olarak Anti-Pozitivist Tutum ve Bu Tutumun Kaynağı‛, Muhafazakâr Düşünce, S. 18 (Güz 2008).
• AKYOL, Taha, Bilim ve Yanılgı, Milliyet Yayınları, İstanbul 1997.
• BAŞGİL, Ali Fuat, İlmin Işığında Günün Meseleleri, Yağmur Yayınları, İstanbul 1960.
• BAŞGİL, Ali Fuat, , Din ve Laiklik, Yağmur Yayınları, İstanbul 1996.
• BAŞGİL, Ali Fuat, , Demokrasi Yolunda, Yağmur Yayınları, İstanbul 2006.
• BAŞGİL, Ali Fuat, , 27 Mayıs İhtilali ve Sebepleri, Yağmur yayınları, İstanbul 2006.
• BORA, Tanıl, Türk Sağının Üç Hâli, İletişim Yayınları, İstanbul 2007.
• BAŞGİL, Ali Fuat, ‚Muhafazakârlığın Değişimi ve Türk Muhafazakârlığında Bazı Yol İzleri‛, Toplum ve Bilim, Birikim Yayıncılık, Ankara 1997.
• ÇİĞDEM, Ahmet, ‚Muhafazakârlık Üzerine‛, Toplum ve Bilim, Birikim Yayıncılık, Ankara 1997.
• GENCER, Bedri, Hikmet Kavşağında Edmund Burke ve Ahmed Cevdet, Kapı Yayınları, İstanbul 2011.
• MARDİN, Şerif, Siyasal ve Sosyal Bilimler, İletişim Yayınları, İstanbul 1990.
• ÖNDER, Tuncay, ‚Ali Fuat Başgil‛, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Muhafazakârlık , C.5. İletişim Yayınları, İstanbul 2003.
• PARLA, Taha, Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm, İletişim Yayınları, İstanbul 1993.
• TOPÇU, Nurettin, Yarınki Türkiye, Dergâh Yayınları, İstanbul 2007.