SANAT, KARŞILIKLI BİLGİ ve ESTETİK YARGI

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 33-34, 77 - 110, 15.12.2012

Devrim Özkan

Öz

İnsanlar tarih öncesi zamanlardan bugünlere, varoluş tarzlarını çeşitli biçimlerde belirli nesnelere yansıtmışlardır. Bu uzun süreçte insanoğlunun yaratma yeteneğinin yansıdığı nesneler bambaşka biçimlere bürünmüştür. Yine bu süreçte sanat eserlerinin toplumların kültürel gelişimlerine paralel olarak yeniden yapılandırılıyor olmaları, onların belirli bir toplumsal zeminde var olmalarından kaynaklan-maktadır. Bu sebepten dolayı, sanat tarihi bilimi ve sanat sosyolojisi gibi bilimler sanat eserini değerlendirirken, bulunduğu zaman ve mekânın şartlarını göz önüne almak zorundadır. Toplumsal kültür sanatçılar için önemli bir itici güçtür. Sanatçıların eserlerinde ait oldukları kültürü yüceltmeleri ya da yermeleri, onların bu kültürden beslenmekte oldukları gerçeğini açıkça ortaya koymaktadır. İnsanın sanatsal faaliyetlerinin gerçekleştirilebilirliği ‘ortak alan’ın varlığını gerektirmektedir. İnsanlar bu alanda bulunan diğer bireylerle eşgüdümlü eylemde bulundukları sürece dil, karşılıklı bilgi, sanat eserleri ve estetik değerler ortaya çıkabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sanat, estetik yargı, karşılıklı bilgi, eşgüdümlü eylem, insani eşgüdümlü iletişim

Kaynakça

• ADORNO, Theodor (1946), “Jazz”. in Encyclopedia of the Arts, edited by D. Runes and H. Shrikel (New York), pp. 511-13.
• ________, (1980), The Philosophy of Modern Music, New York: Seabury Press.
• ________, (1984). Aesthetic Theory, trans. C. Lenhardt, London & New York: Rout-ledge.
• ________, (1989), "On Jazz", translated by J. Owen Daniel. Discourse. 12:1:45-69.
• AKARSU, Bedia (1998), Wilhelm von Humboldt’da Dil-Kültür Bağlantısı, İstanbul: İnkılap Kitapevi.
• AVINERI, Shlomo (1972), Hegel’s Theory of The Modern State, Cambridge: Camb-ridge University Press.
• BAUDOUIN, Jean (1993), Karl Popper, çev.Bülent Gözkan, İstanbul: İletişim Yayınları.
• BOWIE, Andrew (2009), “Schelling, Friedrich Wilhelm Joseph von”, pp. 514-517 in A Companion to Aesthetics, Second Edition, edited by Stephen Davies, Kath-leen Marie Higgins, Robert Hopkins, Robert Stecker, and David E. Cooper, Oxford: Blackwell Publishing.
• BURNS, Tom (1992), Erving Goffman, London & New York: Routledge.
• CASTORIADIS, Cornelius (2001), Dünyaya, İnsana ve Topluma Dair, çev. Hülya Tu-fan, İstanbul: İletişim Yayınları.
• COLLINGWOOD, R. G. (1965), The Principles of Art, London: Oxford University Press.
• COMTE, Auguste (2001), Pozitif Felsefe Kursları, çev. Erkan Ataçay, İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• COOPER, Harry (Winter, 1996), “On ‘Über Jazz’: Replaying Adorno with the Grain”, October. Vol. 75, pp. 99-133.
• DURKHEIM, Emile (1994), Sosyolojik Metodun Kuralları, çev. Enver Aytekin, İstan-bul: Sosyal Yayınlar.
• FREEMAN, Charles (1999), Mısır, Yunan ve Roma: Antik Akdeniz Uygarlıkları, çev. Suat Kemal Angı, İstanbul: Dost Yayınları.
• FRIEDELL, Egon (1999), Antik Yunan Kültür Tarihi, çev. Necati Aça, İstanbul: Dost Yayınları.
• GARDINER, Patrick (2009), “Burke, Edmund”, Pp. 177-179 in A Companion to Aest-hetics, Second Edition, edited by Stephen Davies, Kathleen Marie Higgins, Robert Hopkins, Robert Stecker, and David E. Cooper, Oxford: Blackwell Publishing.
• GIDDENS, Anthony (2000), Tarihsel Materyalizmin Çağdaş Eleştirisi, çev.Ümit Tat-lıcan, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• ________, (2002), Sağ ve Solun Ötesinde: Radikal Politikaların Geleceği, çev. Müge Sözen & Sabir Yücesoy, İstanbul: Metis Yayınları.
• ________, (2003), Sosyolojik Yöntemin Yeni Kuralları, çev.Ümit Tatlıcan & Bekir Bal-kız, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• ________, (2004), Modernliğin Sonuçları, çev. Ersin Kuşdil, İstanbul: Ayrıntı Yayın-ları.
• GOFFMAN, E. (1959), The Presentation of Self in Everyday Life, New York: Double day, Anchor Books.
• ________, (1963), Behavior in Bublic Places: Notes on the Social Organization of Gatherings, New York: Free Press.
• ________, (1963), Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity, Engle Wood CUffs, NJ: Prentice-Hall.
• ________, (1974), Frame Analysis: An essay on the Organization of Experience, New York: Harper & Row.
• ________, (1979), Gender Advertisements, New York: Harper.
• ________, (Dec., 1964), “The Neglected Situation.” American Anthropologist, New Se-ries, Vol. 66, No. 6, Part 2: The Ethnography of Communication, pp. 133-136.
• ________, (November, 1952), “On Cooling the Mark Out: Some Aspects of Adaptation to Failure”, Psychiatry (15) 4: 451-463.
• GOMBRICH, E.H. (1980), Sanatın Öyküsü, çev.Bedrettin Cömert, Ankara: Remzi Ki-tapevi.
• HABERMAS, Jürgen. (1985), “Questions and Counterquestions”, pp. 192-216 in Ha-bermas and Modernity, edited by Richard J. Bemstein, Cambridge, MA: MIT Press.
• ________, (2001), İletişimsel Eylem Kuramı, çev.Mustafa Tüzel, İstanbul: Kabalcı Ya-yınevi.
• HARTMANN, Nicolai. (1998), Ontolojinin Işığında Bilgi, çev. Harun Tepe, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• HEIDEGGER, M. (1963), Being and Time, translated by J. Macquarrie & E. Robinson, New York: Harper and Row.
• ________, (1975). An Introduction to Metaphysics, translated by R. Mannheim, Con-necticut: Yale University Press.
• KOYRÉ, Alexandre. (2000), Bilim Tarihi Yazıları, çev. Kurtuluş Dinçer, Ankara: Tür-kiye Bilimsel Araştırma Kurumu.
• LYNTON, Norbert. (2004), Modern Sanatın Öyküsü, çev. Cevat Çapan & Sadi Öziş, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• MARCUSE, Herbert. (1997), Estetik Botut, Sanatın Sürekliliği: Marxist Estetiğin Bir Eleştirisine Doğru, çev.Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınevi.
• ÖZKAN, Devrim. (2008), “Metodolojinin İletişimsel İnşası: Kültürel Yaşam Bağlamla-rının İletişim Bilimleri İçin Önemi”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 163-174.
• SHINER, Larry. (2004), Sanatın İcadı: Bir Kültür Tarihi, çev.İsmail Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• TOMASELLO, M. (1988), “The Role of Joint Attentional Process in Early Language Development”, Language Sciences, 10, 69–88.
• ________, (1992a), First Verbs: A Case Study of Early Grammatical Development, Cambridge: Cambridge University Press.
• ________, (1992b), “The Social Bases of Language Acquisition”, Social Development, 1(1), 67–87.
• ________, (1995), “Joint Attention as Social Cognition”, pp. 103-130 in Joint Atten-tion:Its Origin and Role in Development, ed. C. Moore and P. J. Dunham, Hillsdale, N.J.: Lawrence Erlbaum.
• ________, (1996), “Do Apes Ape?”, pp. 319-346 in Social Learning in Animals: The Roots of Culture, ed. C. M. Heyes and B. G. Galef, San Diego: Academic Press.
• ________, (1998), “Reference: Intending That Others Jointly Attend”, Pragmatics and Cognition, 6, 229–244.
• ________, (1999), “The Human Adaptation for Culture”, Annual Review of Anthropo-logy. Vol. 28, pp. 509-529.
• ________, (1999), The Cultural Origins of Human Cognition, Cambridge, Mass.: Har-vard University Press.
• ________, (2001), “Perceiving Intentions and Learning Words in the Second Year of Li-fe”, pp. 132-158 in Language Acquisition and Conceptual Development, ed. M. Bowerman and S. Levinson, Cambridge: Cambridge University Press.
• ________, (2003), Constructing a Language: A Usage-Based Theory of Language Acquisition, Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
• ________, (2004), “What Kind of Evidence Could Refute the UG Hypothesis?”, Studies in Language, 28, 642–644.
• ________, and Farrar, J. (1986), “Object Permanence and Relational Words: A Lexical Training Study”, Journal of Child Language, 13, 495–506.
• ________, and Haberl, K. (2003), “Understanding Attention: 12- and 18-Month-olds Know What Is New for Other Persons”, Developmental Psychology, 39(5), 906–912.
• ________, and Rakoczy, H. (2003), “What Makes Human Cognition Unique? From In-dividual to Shared to Collective İntentionality”, Mind and Language, 18(2), 121–147.
• ________, and Zuberbüler, K. (2002), “Primate Vocal and Gestural Communication”, pp. 293-296 in The Cognitive Animal: Empirical and Theoretical Perspecti-ves on Animal Cognition, ed. M. Bekoff, C. Allen, and G. Burghardt, Camb-ridge, Mass.: MIT Press.
• ________, Carpenter, M., Call, J., Behne, T., and Moll, H. (2005), “Understanding and Sharing Intentions: The Origins of Cultural Cognition”, Behavioral and Brain Sciences, 28, 675–735.
• ________, George, B., Kruger, A., Farrar, J., and Evans, A. (1985), “The Development of Gestural Communication in Young Chimpanzees”, Journal of Human Evo-lution, l4, 175–186.
• ________, Gust, D., and Frost, T. (1989), “A Longitudinal Investigation of Gestural Communication in Young Chimpanzees”, Primates, 30, 35–50.
• ________, Hare, B., and Agnetta, B. (1999), “Chimpanzees, Pan Troglodytes, Follow Ga-ze Direction Geometrically”, Animal Behaviour, 58(4), 769–777.
• ________, Hare, B., Lehmann, H., and Call, J. (2007), “Reliance on Head Versus Eyes in the Gaze Following of Great Apes and Human Infants: The Cooperative Eye Hypothesis”, Journal of Human Evolution, 52, 314–320.
• ________, Kruger, A., and Ratner, H. (1993), “Cultural Learning”, Behavioral and Brain Sciences, 16, 495–552.
• ________, Striano, T., and Rochat, P. (1999), “Do Young Children Use Objects as Sym-bols?”, British Journal of Developmental Psychology, 17, 563–584.
• ________, Strosberg, R., and Akhtar, N. (1996), “Eighteen-monthold Children Learn Words in Non-Ostensive Contexts”, Journal of Child Language, 23, 157–176.
• ________, (2008), Origins of Human Communication, London: The MIT Press.
• TOWNSEND, Dabney. (2009), “Shaftesbury, Lord”, pp. 537-538 in A Companion to Aesthetics, Second Edition, edited by Stephen Davies, Kathleen Marie Hig-gins, Robert Hopkins, Robert Stecker, and David E. Cooper, Oxford: Blackwell Publishing.
• TUNALI, İsmail. (1984), Sanat Ontolojisi, İstanbul: İnkılap Kitapevi.
• TURANI, Adnan. (2003), Çağdaş Sanat Felsefesi, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• ________, (2007), Dünya Sanat Tarihi, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• WALLERSTEIN, Immanuel. (2003), Bildiğimiz Dünyanın Sonu: Yirmi Birinci Yüzyıl İçin Sosyal Bilim, çev.Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yayınları.
• ________, (Sep., 1976), “A World-System Perspective on the Social Sciences”, The Bri-tish Journal of Sociology, Vol. 27, No. 3, Special Issue. History and Socio-logy., pp. 343-352.
• WELLS, Calvin. (1972), Sosyal Antropoloji Açısından İnsan ve Dünyası, çev. Erzen Onur, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• WICKS, Robert. (2009, “Nineteenth and Twentieth-century: Continental Aesthetics”, pp. 56-61 in A Companion to Aesthetics, Second Edition, edited by Stephen Davies,
• Kathleen Marie Higgins, Robert Hopkins, Robert Stecker, and David E. Cooper, Oxford: Blackwell Publishing.
• WITKIN, Robert W. (Mar., 2000), “Why Did Adorno ‘Hate’ Jazz?”, Sociological The-ory, Vol. 18, No. 1 pp. 145-170.
• WITTGENSTEIN, Ludwig. (1953), Philosophical Investigations, New York: Macmil-lan.
• ________, (1958), The Blue and Brown Books, Oxford: Blackwell.
• ________, (1969), On Certainty, Oxford: Basil Blackwell.
• ________, (1980), Culture and Value, edited by GH von Wright, translated by P. Winch, Oxford: Blackwell.
• ________, (2005), The Big Typescript: TS 213, Oxford: Basil Blackwell.