MESLEKİ HAREKETLİLİK ve GENİŞ AİLE BİRLİĞİ

Yıl 2012, Cilt: 8 Sayı: 31, 77 - 100, 15.03.2012

Eugene Lıtwak Çevirmen: Zehni Özmen

Öz

Parsons’ın yapmış olduğu; geniş aileler, sanayileşmiş demokratik toplum yapısıyla çatışır çünkü geniş aileler mesleki hareketliliği engeller önermeli hipotezinin geçerliliği tartışılmaktadır. İddiaya göre, Parsons’ın hipotezi “klasik” geniş aile tipine ve yeni doğmakta olan sanayileşmiş toplum yapısına göre oluşturulmuştur. Tersini iddia edenlere göre ise olgunlaşmış sanayi ekonomilerinde, “değişikliğe uğramış” bir geniş aile yapısı mesleki hareketlilik olgusuyla uyumludur. Bu tip geniş aile, sınıflar arasında gerçekleşebilecek yardımlaşmaya açık olmasından dolayı, çekirdek ailelerin bağlı oldukları geniş ailelerle olan ilişkilerini her iki aile sınıfsal açıdan farklı bile olsa korumasına izin vermektedir. Bahsekonu yardımlaşma olanağı mesleki sistemden izole olmuştur ve liyakate dayalı hareketliliği geciktirmemektedir. İddiayı desteklemek adına elde edilen verilerden oluşturulan ampirik bir çalışma burada raporlanmıştır.
Talcott Parsons tarafından ileri sürülen görüşe göre; sanayileşmiş modern demokratik toplum ile geniş aile yapısının ilişkileri arasında çok temel bir uyumsuzluk mevcuttur. Önerme kısmen doğrudur; Parsons’a göre mesleki hareketlilik olgusu doğrudan geniş aile ilişkileriyle çatışmaktadır (Parsons, 1953; 116) ve bu nedenle izole olmuş çekirdek aileler daha işlevseldir.
Bu makalede savunulacak görüş, Parsons’ın tezinin uyarlanmış hali ola-caktır. Tez, Parsons’la, “klasik”1 geniş aile yapısının mesleki hareketlilik olgu-suyla çatıştığı noktasında hem fikirdir. Ancak Parsons’tan farklı olarak değişikliğe uğramış geniş ailenin mesleki hareketlilik olgusuyla uyumlu ve izole olmuş çekirdek aileden ilgili bağlamda daha işlevsel olduğunu iddia etmektedir. Parsons’ın tezi sanayileşmenin erken dönemlerinde kendisine geçerlilik zemini bulmuş bir tezdir. Çünkü Parsons, tezini spesifik olarak daha genel bir toplumsal sınıf ve kurumsal etkinlik teorisiyle ilişkilendirerek ortaya koy-muştur. Tez uğradığı değişimler neticesinde çok daha genel bir sanayi toplumu teorisine hizmet edecek sonuçlar da doğurmuştur (Parsons, 1953 ve 1949).
Makale iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm her iki tezin de varsayımlarını açık seçik ortaya koymaya çalışacak, ikinci bölüm ise mesleki hareketlilik olgusu ile geniş aile ilişkileri arasındaki bağlantıyı ele alan ampirik bir çalışmanın verilerini sunacaktır.

Anahtar Kelimeler

Değişikliğe Uğramış Geniş Aile, Klasik Geniş Aile, Çekirdek Aile, Talcott Parsons, Mesleki Hareketlilik

Kaynakça

• American Sociology Review, Vol.25, No.1 (Şubat-1960), pp.9-21. Makale, geniş aile ilişkilerinin mesleki ya da coğrafik hareketliliğe rağmen varlığını sürdürdüğünü iddia eden iki makaleden il-kidir. İkinci makale “Geographical Mobility and Extended Family Cohesion” American Sociolo-gical Review’un gelecek sayısında yayınlanacaktır.