DEVLET-SİVİL TOPLUM DİYADINA KARŞI BİR SİVİL TOPLUM ÖRGÜTÜ OLARAK DEVLET

Yıl 2011, Cilt: 7 Sayı: 28, 65 - 83, 15.06.2011

Hayrettin Özler

Öz

Günümüzde devlet ve sivil toplum birbirinden ayrışmış iki alan olarak algılan-makta ve bu iki alan arasındaki dengeli, kurumsallaşmış ancak dinamik etkileşime ise demokrasi denmektedir. Bu etkileşimlerde politik (yasa, hüküm, hiyerarşi), ekonomik (rekabet ve mübadele) ve sosyal (çatışma, paylaşım, kimlik, iş-birliği, güven ve sadakat gibi) alanların ahlâkî ilkeleri ve pratik işleyişleri açısından farklılaşmış -aralarında organik bir bağdan ziyade işlevsel bir ilişkiselliğin- olduğu varsayılmakta ve onaylanmaktadır. Bugün siyaset sürecini, sivil toplumdan gelen talepleri girdi olarak alıp onu yasa olarak dokuyan bir yasama, yasayı politikaya dönüştürüp uygulayan bir yürütme ve tüm bunları bağımsız bir yargının denetlediği mekanik bir sistem olarak tasavvur ediyoruz. Sivil toplum ve devlet arasındaki yukarıda bahsi geçen tarzda bir ayrımın totaliter ve despotik hükümete karşı vazgeçilmez bir gereklilik olduğu inancı neredeyse tüm sivil toplum söylemleri için evrensel bir kabuldür. Devlet ve kilise ayrımı adeta yerini devlet ve sivil toplum ayrımına bırakmıştır. Bu makale bu kabulü sorgulamayı ve eleştirmeyi amaçlamaktadır. Bu eleştirilerden birincisi, devlet ve sivil toplum ayrımına dayalı bir toplum tasavvurunun hiçbir siyasal düşüncenin asli öğesi olmadığıdır. İkinci olarak bu ayrımın merkezî-egemen ulus devlet ide-ali içerisinde gerçekleştirilmeye çalışıldığı fakat bir ayrılmadan çok totaliter, otoriter veya müdahaleci devlet ile sonuçlandığıdır. Bu müdahaleler bireyin siyasa içinde yerini ve katkısını oldukça “silik” hale getirmiştir. Son olarak, devlet ve sivil toplumun iki ayrı tür ve değerler dizisi olarak görülmesinin devleti ciddi bir meşruiyet problemi ile karşı karşıya getirebileceği ve toplumun bir parçası olan idareyi anlaşılmaz kılabileceğidir.

Anahtar Kelimeler

Devlet, sivil toplum, siyasal düşünceler, devlet-sivil toplum ayrımı

Kaynakça

• Bobbio, Norberto (1993), “Gramsci ve Sivil Toplum Kavramı”, Sivil Toplum ve Devlet Avrupa’da Yeni Yaklaşımlar (çev.: Mehmet Küçük), John Keane (Ed.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, ss. 91-116.
• Cangızbay, Kadir (2000–01), “Bir Kavram Olarak İnsan Hakkı”, Doğu Batı, 4(13), ss. 117–136.
• Caygill, Howard (1996), “Kant and Hegel on the State, Social and Political Theory”, A Textual Introduction to Social and Political Theory, Richard Bellamy ve Anguss Ross (Ed.), Glasgow: Bell & Bain Ltd., ss.155-178.
• Çaha, Ömer (2005), “Sivil Toplum Üstüne”, Sivil Toplum ve Demokrasi (Edis-yon), İstanbul: Kaktüs, ss. 9-22.
• Dryzek, John. S. (1996), “Political Inclusion and the Dynamics of Democratization”, the American Political Science Review, 90(3), ss. 475-487.
• Duverger, Maurice (2007), Siyaset Sosyolojisi (çev.: Şirin Tekeli), İstanbul: Varlık Yayınları
• Ebenstein, William (1996), Siyasî Felsefenin Büyük Düşünürleri (çev.: İsmet Özel), İstanbul: Şule.
• Erdoğan Tosun, Gülgün (2005), “Birleştirici Demokrasi Devlet-Sivil Toplum İlişkisinin Yapılandırılması için Bir Analiz Aracı Olabilir mi?”, Sivil Toplum ve Demokrasi (Edisyon), İstanbul: Kaktüs, ss. 23-54.
• Habermas, Jürgen (1989), Structural Transformation of the Public Sphere: an Inquiry into a Category of Bourgeois Society, Cambridge: MIT press
• Habermas, Jürgen (2005), Öteki Olmak, Ötekiyle Yaşamak: Siyaset Kuramı Yazıları (çev.: İlknur Aka), İstanbul: YKY.
• Held, David (1991), “Between State and Civil Society”, Citizenship, Geoff Andrews (Ed.) London: Lawrence and Wishart, ss. 19-25.
• İnsel, Ahmet (2000-01), “Kimlikler ve Devletin Hukuku”, Doğu Batı, 4(13), ss. 59-64.
• Jessop, Bob (1990), State Theory: Putting Capitalist States in Their Place, Cambridge: Polity Press.
• Keane, John (Ed.) (1993), Sivil Toplum ve Devlet Avrupa’da Yeni Yaklaşımlar, (çev.: Erkan Akın vd.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Köker, Levent (2005), “Devlet mi, Sivil Toplum mu? (1) Sivil Toplum Modern Devletle Belirgin Bir Karşıtlık Oluşturmaktadır ”, Sivil Toplum Dergisi, 3(10), ss.(http://www.siviltoplum.com.tr)
• Melucci, Alberto (1988), “Toplumsal Hareketler ve Günlük hayatın Demokra-tikleşmesi”, Sivil Toplum ve Devlet Avrupa’da Yeni Yaklaşımlar, John Keane (Ed.), İstanbul: Ayrıntı yayınları, ss. 267–286.
• Öğün, Süleyman Seyfi (2004), Türk Politik Kültürü, İstanbul: Alfa.
• Riley, Denise (1992), “Citizenship and Welfare State”, Political and Economic Forms of Modernity John Allen, P. Braham ve Lewis, P. (Ed.), Cambridge, Oxford: Polity Press, ss. 179-210.
• Sabine, George H. (1961), A History of Political Theory (Third Edition), London: George G. Harap&Co. Ltd.
• Sarıbay, A. Yaşar (1994), Siyasal Sosyoloji, Der Yayınları: İstanbul.
• Touraine, Alain. (2005), Eşitliklerimiz ve Farklılıklarımızla Birlikte Yaşayabilecek miyiz? (çev.: Olcay Kunal), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Vergin, Nur (2007), Siyasetin Sosyolojisi, Bağlam: İstanbul.