MİMARLIKTA “İNSAN‐ÖZNE” ÖLÇÜTÜNDEN SAPMA; TİCARÎLEŞEN İNSAN ve MEKÂN

Yıl 2010, Cilt: 6 Sayı: 23, 17 - 27, 15.03.2010

Bedrettin Kesgin

Öz

Mimarlık, insan mutluluğuna adanan uğraşı ifade eder. Mimarlıkta, nesneözne ilişkisinden hareketle mekânı insan mutluluğu için düzenleme hedefi vardır. Bunun için mimarlık olanı tanımaya çalışırken, olması gereken üzerinde de kafa yormayı içererek, nesnenin nasıllığı ile beraber neden ve niçinliğini de sorgular. Mimarlık, hem insanla‐nesne arasında hem de geçmişle‐gelecek arasında köprü kurar. Mimari bir obje kültürel yönü olan, bir tarihselliğe sahip olan, sosyolojik ifadesinin yanında bireysel değeri içeren, belli amaçlar gözetilerek yapılmış estetik, ekonomik ve pragmatik bir boyuta sahip, teknoloji ile yakından ilgili fizik nesnesidir (Şafak; 2002, 24). Böyle içerimleri ifade eden mimari objenin, son dönemlerdeki algısı ve mekana yansıması da çağın hâkim eğilim ve ideolojisinden vareste olamaz. Bu çalışmada daha çok geçmişi insanlık tarihi kadar eski olan mimarlığın son dönemlere ait algılanmasını ve yansımasını inceleyeceğiz. İçinde yaşadığımız çağı çalışmanın kolaylıkları ve zorlukları içinde barındıran süreç olması yanında bu sürecin iç içe –modernizm/postmodernizm‐yaşanan süreci ifade etmesinin yarattığı zorluklar da vardır. Çünkü modern ve sonrası dönemi tek kalıba sığdırmak ve bu dönemin çerçevesini belirlemek çok kolay bir uğraş değildir. Ayrıca içinde yaşadığımız zamanı barındırması dolayısıyla gözlemlediğimiz, hissettiğimiz ve iletişim içerinde olduğumuz durumları kapsaması açısından da bu süreç “öznelliği” içinde barındırır. Çalışmada modern mimari ve onun kültürel izdüşümü kavramsallaştırılmaya çalışılacak, özellikle sanayi sonrası gelinen noktadan hareketle kentteki toplumsal ilişkilerin, sanayileşmenin ve modern düşüncenin mimariye etkisi “çağın hâkim düşünce tarzı” bağlamında ifade edilecektir. Ayrıca modern süreçte sosyal ve kültürel yaşamın mimariye ve insan davranışlarına etkisine de değinilecektir. Mimarlığın statik bir durum yerine dinamik bir süreci ifade ettiği gerçeğinden hareket edilerek çağın akımlarından/yönelimlerinden etkilendiği ön kabulünden yola çıkılacaktı

Anahtar Kelimeler

Şehir, İnsan, Mekân, Modern Mimari, Tüketim Mimarisi

Kaynakça

• Baudrillard, Jean (1997) Tüketim Toplumu, (Çev: H. Deliceçaylı ve F. Keskin), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Harvey, David (1999) Postmodernliğin Durumu, (Çev: Surgun Savran), Metis Yayınları, 2.Basım, İstanbul.
• Harvey, David (2008) Umut Mekanları, (Çev: Zeynep Gambetti), Metis Yayınları, 1.Basım, İstanbul.
• Keleş, Ruşen, (1996) Kentleşme Politikası, İmge Yayınları, 3.Basım, İstanbul.
• Kesgin, Bedrettin ve Aynur Can, “Kent Estetiği ve Kent Kimliğinin Oluşumunda Belediyeler ve Reform Rol, Kapasite ve Anlayış Değişimi”, S.Ü. Sosyal Bilimler Sempozyumu, 23‐24 Ekim 2008.
• Roth, Leland M. (2002) Mimarlığın Öyküsü, (Çeviren, Ergün Akça), İkinci Basım, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
• Sargın, Güven Arif (2002) “Aklın Bir Anlık Durgunluğu Sanallık ve Mekânı Üzerine Tezler”, Mimarlık ve Sanallık, İstanbul.
• Sennett, Richard (1999) Gözün Vicdanı, (Çev: Süha Sertabiboğlu ve Can Kurultay), Ayrıntı, İstanbul.
• Sennett, Richard (2002) Ten ve Taş Batı Uygarlığında Beden ve Şehir, (Çeviren: Tuncay Birkan), İmge Yayınları, İstanbul.
• Tümertekin, Erol (1994) İstanbul İnsan ve Mekân, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1997.
• Uğur, Aydın, “Alışveriş Merkezleri Sosyolojisi”, İstanbul, S.10.
• Ural, Şafak (2002) “Mimari Bir Objenin Felsefi Açıdan Yorumu”, Mimarlık ve Felsefe, YEM Yayınları, İstanbul.
• Urry, John, (1999) Mekanları Tüketmek, Ayrıntı, İstanbul.
• Yırtıcı, Hakkı (2002) “Tüketimin Mekânsal Örgütlenmesinin İdeolojisi, Mimarlık ve Tüketim‐Çağdaş Mimarlık Sorunları, Boyut Yayın Grubu, İstanbul.