MAX WEBER’İN BATI‐BAĞIMLI ‘EVRENSEL’ ŞEHİR ANLAYIŞI VE İSLAM ŞEHİRLERİYLE İLGİLİ DEĞERLENDİRMELERİNİN KRİTİĞİ

Yıl 2010, Cilt: 6 Sayı: 23, 51 - 71, 15.03.2010

M. Yavuz Alptekin

Öz

Bütün bilimlerin bir toplum bağlamı vardır. Dünyanın her yerinde geçerli evrensel bir bilim söylemi, gerçekte bir dayatmadan ibarettir. Pozitivist bilim paradigmasının ileri sürdüğü evrensel bilim iddiası da aslında böyle bir dayatmadır. Böyle olduğu için post‐pozitivist düşünürler teori geliştirmeye, kanun koymaya ve benzeri faaliyetlere karşı çıkmaktadırlar. Özünde şehir ve şehir sosyolojisi bilim dalı da toplumların kendine özgüdür. Aksi bir yaklaşım toplumların çeşitliliğini ve şartlarının farklı oluşunu göz ardı eden yaklaşımlar olmaktadır. Genelde bütün Batılı bilim adamlarında görülebildiği üzere, Max Weber’in çalışmalarında da bu durum bütün vurgusuyla mevcuttur. Weber’in modern Batı şehrini bile ne kadar eksiksiz tanımladığı tartışmalı iken; bu tanımı bütün dünyaya model olarak sunması, gerçekte bir dayatmadan, diğer toplumları ilkelliğe mahkûm etmeden ibarettir. Bu makalede, Weber’in söz konusu yaklaşımı İslam Şehirleri kapsamında incelenmekte ve eleştirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilimlerin toplum bağlamı, Şehir, Şehir sosyolojisi, Max Weber, İslam Şehirleri

Kaynakça

• ALPTEKİN, M. Y., Kapitalizmin Doğuşunda Din ve Siyaset, Yeni Zamanlar Yayınevi, İstanbul (Baskıda).
• ALPTEKİN, M. Y., Medeniyet Havzalarından Küresel Trendlere ŞEHİR ve TOPLUM Şehirlerin Toplum Biçimlendirme İşlevleri, Beta Basım Yayın, İstanbul 2007.
• DAVUTOĞLU, A., Stratejik Derinlik, Küre Yayınları, İstanbul 2001.
• HOLTON, R. J., Kentler Kapitalizm ve Uygarlık, Çev. Ruşen Keleş, İmge Yayınevi, Ankara 1999.
• LANDES, D. S., Kapitalizmin Doğuşu, Çev. Süleyman E. Gündüz, İnsan Yayınevi, İstanbul 1998.
• LOMBART, M., İslam’ın Altın Çağı, Çev. Nezih Uzel, Pınar Yayınları, İstanbul 2002.
• PIRENNE, H., Ortaçağ Kentleri, Çev. Şaban Karadeniz, İletişim Yayınları, İstanbul 2000.
• ROBERTSON, R, Küreselleşme, Çev. Ümit Hüsrev Yolsal, Bilim ve Sanat Yayınevi, Ankara 1999.
• SEZER, B., Sosyolojinin Ana Başlıkları, Sümer Kitabevi, İstanbul, t.y. SOMBART, W., Kapitalizm ve Yahudiler, Çev. Sabri Gürses, İleri Yayınları, İstanbul 2005.
• TURNER, B. S., Max Weber ve İslam Eleştirel Bir Yaklaşım, Çev. Yasin Aktay, Vadi Yayınları, Ankara 1997.
• WEBER, M., Şehir Modern Kentin Oluşumu, (Editör): Don Martindale ve Gertrud Neuwirth, Çev. Musa Ceylan, Bakış Yayınları, İstanbul 2000.