RONALD DWORKİN’E GÖRE ANAYASANIN AHLAKSAL OKUNUŞU

Yıl 2008, Cilt: 4 Sayı: 15, 49 - 76, 15.12.2008

Mehmet Turhan

Öz

Türkiye’de üniversitelere başörtüsüyle girilemeyeceği yolundaki yasağın Anayasa Mahkemesi kararıyla getirildiği ve yasaların yürürlüğünü durdurma yetkisinin de Anayasada açıkça tanınmamış olmasına karşın Yüksek Mahkemenin yine yorum yoluyla kendisinde gördüğü yetkilerden olduğu düşünüldüğünde, ülkemizde yorum konusuna gösterilen ilgisizliği şaşırtıcı bulmamak imkansızdır. Bu çalışma ile söz konusu eksiklik Ronald Dworkin’in Anayasanın ahlaksal okunuşu kuramının irdelenmesi suretiyle belli ölçüde giderilmeye çalışılmıştır. Dworkin’in kuramında, Anayasada yer alan haklarla ilgili soyut hükümlerin siyasal adalet ve ahlaksallık açısından çağrıştırdığı ahlaksal ilkeler doğrultusunda yorumlanması önerilmektedir. Profesör Dworkin bu yorum biçimiyle bağlantılı olarak çoğunlukçu demokrasiyi değil, anayasal demokrasiyi savunmaktadır. Bir başka deyişle, bu yorum biçimi anayasal demokrasiyle iç içe geçmiş durumdadır; yazara göre demokrasilerde çoğunlukçu kurumlar demokratik koşullara uymadıklarında bunları daha iyi koruyan yöntemlere demokrasi adına itiraz edilemez. Anayasa yargısı ve hatta aktivist bir anayasa yargısı dahi anayasal demokrasilerde demokrasiye aykırı kurumlar olarak düşünülemez. Çalışmada Dworkin’in görüşü ülkemiz açısından ele alınarak değerlendirilmiş ve bu değerlendirme sonucunda, düşünürden farklı olarak pekişmiş bir demokrasinin olmadığı ülkelerde ve bu arada Türkiye’de güçlü ve aktivist bir anayasa yargısının siyaset yapımına sık sık müdahale ederek demokrasiye zarar verebileceği görüşü savunulmuştur. Anayasanın ahlaksal yorumunun ülkemizde kabul edilebilmesi için her şeyden önce mahkemelerin devlet söylemini esas alan amaç-temelli bir yorum biçimini değil, bireylerin hak ve özgürlüklerine öncelik veren hak-temelli bir yorum biçimini kabul etmeleri gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Anayasanın Ahlaksal Okunuşu, Yorum, Demokrasi, Çoğunlukçu Öncül, Hak-temelli Yorum

Kaynakça

• Aliefendioğlu, Yılmazi Anayasa Yargısı (Ankara: Yetkin Yayınları, 1997).
• Arslan, Zühtüi Anayasa Teorisi (Ankara: Seçkin Yayınları, 2005).
• Berlin, Isaiah, “İki Özgürlük Kavramı”, çev. Mustafa Erdoğan, Liberal Düşünce (Kış-Bahar 2007), s. 69-82.
• Berlin, Isaiah, “Two Concepts of Liberty”, Liberty, der. Henry Hardy (New York: Oxford University Press, 2002), s. 166-217.
• Belge, Murat, “Yeni Seferberlik”, Radikal, 20 Ocak 2008.
• Berger, Raoul, “Ronald Dworkin’s The Moral Reading of the Constitution: A Critique”, Indiana Law Journal, Vo. 72 (1996-1997), s. 1098-1114.
• Constant, Benjamin, “The Liberty of Ancients Compared with that of Moderns”, Constant: Political Writings, der. Biancamaria Fontara (Cambridge: Cambridge University Press, 1988), s. 307-328.
• Çağlar, Bakır, “Anayasa Yargısında Yorum Problemi: Karşılaştırmalı Analizin Katkıları” Anayasa Yargısı (Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayını, 1986), s. 163-195.
• Dworkin, Ronald, “The Arduous Virtue of Fidelity: Originalism, Scalia, Tribe, and Nerve”, Fordham Law Review 65 (1996-1997), s. 1249-1268.
• Dworkin, Ronald, “Equality, Democracy, and Constitution: We the People in Court”, Alberta Law Review, Vol. XXVIII No. 2 (1989-1990), s. 324-346.
• Dworkin, Ronald, Freedom’s Law: The Moral Reading of the American Constitution (Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1996).
• Dworkin, Ronald, Taking Rights Seriously (London: Duckworth, 1977).
• Dworkin, Ronald, Hakları Ciddiye Almak, çev. Ahmet Ulvi Türkbağ (Ankara: Dost Yayınları, 2007).
• Erdoğan, Mustafa, “Anayasa Mahkemeleri Önemli Midir? Orta Avrupa’da Anayasa Yargısı ve Demokrasinin Pekişmesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 54, Sayı: 33 (2005), s. 1-22.
• Ginsburg, Tom, Judicial Review in New Democracies. Constitutional Courts in Asian Cases (Cambridge: Cambridge University Press, 2003), s. 261-262.
• Holmes, Stephan, “Back to the Drawing Board”, East European Constitutional Review, No. 2 (1993), s. 21-25.
• Kapani, Münci, Politika Bilimine Giriş 20. Basım (Ankara: Bilgi Yayınları, 2007).
• McConnell, Michael W., “The Importance of Humility in Judicial Review: A Comment on Ronald Dworkin’s “Moral Reading” of the Constitution”, Fordham Law Review, Vol. 65 (1996-1997), s. 1269-1293.
• Rousseau, Jean-Jacques, The Social Contract (London: Penguin Books-Great Ideas, 2004).
• Rousseau, Jean-Jacques,Toplum Sözleşmesi, Çev. Vedat Günyol, (İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2006).
• Waldron, Jeremy, “The Core of the Case Against Judicial Review” Yale Law Journal (2006) 115, s. 1346-1406.
• Waldron, Jeremy, Law and Disagreement (Oxford: Oxford University Press, 1999).
• West, Robin, “Integrity and Universality: A comment on Ronald Dworkin’s Freedom’s Law”, Fordham Law Review, Vol. 65 (1996-1997), s. 1313-1334.
• E. 2007/45, K. 2007/54, k.t., 1.5.2007, Resmi Gazete, 27 Haziran 2007, Sayı: 26565.
• E. 1993/33, K. 1993/40-2, AMKD, Sayı 29/1, s. 564—604.
• E. 1990/36, K. 1991/8, k.t. 9.4.1991, AMKD, Sayı 27/1, s. 285-323.
• E. 1989/1, K. 1989/12, k.t.7.3.1989, AMKD, Sayı 25, s.133-165.