ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE GÜÇ ve ADALET

Yıl 2008, Cilt: 4 Sayı: 15, 209 - 229, 15.12.2008

Ramazan Gözen

Öz

Bu çalışma, bir olgu ve disiplin olarak Uluslararası İlişkiler’de ‘güç’ ve ‘adalet’in yerini ve önemini incelemektedir. Uluslararası ilişkiler tarihinin hem pratikte hem düşüncede bu iki kavramın hakimiyet mücadelesi şeklinde okunabileceği iddiasına dayanan çalışma, dört temel uluslararası ilişkiler teorisinin (Realizm, İngiliz Okulu, İdealizm ve Kozmopolitanizm) güç ve adalet hakkındaki görüşlerini değerlendirmektedir. Realizm, uluslararası ilişkilerin ‘güç mücadelesi’ olduğunu, adalet ve ilgili kavramlar ahlak, moralite, etik ve hukukun devletin çıkar ve güç mücadelesine katkısı olmadığı müddetçe öneminin olmadığını savunur. İngiliz Okulu, ‘anarşik bir uluslararası toplumun’ istikrar ve düzen içinde yaşamasını sağlayan ortak uluslararası hukuk kuralları olduğunu, böylece güç mücadelesinin kontrol altına alınabildiğini ve pozitif hukukun uygulanması bağlamında adaletin geçerli olduğunu iddia eder. İdealizm, güç mücadelesini frenleyebilmek için ‘uluslararası örgütlerin’ rolünü ve önemin ön plana çıkarır. Kozmopolitanizm ise, devletler ötesi bir perspektif sunarak ‘evrensel insanlık toplumunu/ailesini’ adaletin konusu yapar. Çalışmanın son bölümünde, küreselleşme döneminde güç ve adalet bağlamında çok önemli olan iki konu değerlendirilmektedir: ‘evrensel insan hakları rejimi’ ve ‘küresel ekonomik ve sosyal eşitsizlik ve adaletsizlikler’. Küreselleşme olgusu sonucu gelişen evrensel insan hakları rejimi, ‘güç mücadelesinin’ konusu olan devletler ile ‘adalet mücadelesinin’ konusu olan insan haklarını karşı karşıya getirmiştir. Bu karşılamada, birçok uygulama sorunlarına rağmen özelikle belirli ülkelerde (Türkiye gibi) ve bölgelerde (Ortadoğu ve Doğu Avrupa gibi) evrensel insan hakları rejimi (adalet) devletleri (gücü) baskı altına almıştır. Diğer yandan, küreselleşme sürecinin bir başka sonucu olan ekonomik ve sosyal sorunların ortaya çıkardığı adaletsizliklerin giderilmesi için “yeniden dağıtımcı adalet” teorisinin dikkate alınmasının gerekliliği ve bu çerçevede insanın üretim ve katılım gücünü artıracak yönde devletin yeniden düzenlemesi gerektiği ileri sürülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası İlişkiler Teorisinde Güç ve Adalet, Realizm, İngiliz Okulu, İdealizm, Kozmopolitanizm, Küreselleşme, İnsan Hakları, Yeniden Dağıtımcı Adalet

Kaynakça

• Howard Williams, et.al. (ed.), A Reader: International Relations and Political Theory (Buckingham: Open University Press, 1993).
• Atila Eralp (der.), Devlet, Sistem ve Kimlik: Uluslararası İlişkilere Temel Yaklaşımlar (İstanbul: İletişim, 1996).
• G.L.Goodwin, ‘Theories of International Relations: The Normative And Policy Dimensions’, Trevor Taylor (ed), Approaches and Theories in International Relations (Londra: Longman, 1978).
• Leo McCarthy, Justice, the State and International Relations (Londra: Macmillan Press Ltd., 1988)
• Gordon Graham, Ethics and International Relations (Cambridge, Mass.: Blackwell Publishers Inc., 1997).
• Kalevi J.Holsti, Peace and War: Armed Conflicts And International Order 1648-1989 (Cambridge: Cambridge University Pres, 1991).
• Steve Chan, International Relations in Perspective: Thje Pursit of Security, Welfare and Justice (New York: Macmillan, 1984).
• Hedley Bull, The Anarchical Society: A Study of Order in World Politics (Londra: Macmillan, 1977).
• Ramazan Gözen, “Türk-Amerikan İlişkileri ve Türk Demokrasisi: Realist Bağlantı”, Şaban Çalış, İhsan Dağı, Ramazan Gözen (der.), Türkiye’nin Dış Politika Gündemi: Kimlik, Demokrasi, Güvenlik (Ankara: Liberte Yay., 2001).
• Gerard Elfstrom, International Ethics: A Reference Handbook (Santa Barbara, California: ABC-Clio Inc., 1998).
• İhsan Dağı, İnsan Hakları, Küresel Siyaset ve Türkiye (İstanbul: Boyut Kitapları, 2000).
• Ramazan Gözen, “ABD’nin Irak Savaşı: Yeni Muhafazakâr / Demokratik Emperyalist Bir Proje”, Mehmet Şahin ve Mesut Taştekin (der.), II. Körfez Savaşı (Ankara: Platin, 2006), s.29-66.
• Atilla Yayla, Liberal Bakışlar (Ankara: Liberte, 2000).
• T.A. Couloumbis ve J.H.Wolfe, Introduction to International Relaitons: Power and Justice (Englewood Cliffs, NJ: Prentive-Hall International Edit., 1990).