ULUS-DEVLETİN İNŞASI SÜRECİNDE BİR TÜRK(ÇE)LEŞTİRME POLİTİKASI “CHP HARS KOMİTALARI” (1937-1938)

Yıl 2007, Cilt: 3 Sayı: 12, 147 - 171, 15.03.2007

Bünyamin Kocaoğlu

Öz

1923’te kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devleti, benimsediği ulus-devlet anlayışının bir gereği olarak, Osmanlı Devleti’nden devr aldığı nüfusu Türklük potasında eritmek amacına yönelik bazı politikalar uygulamıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında daha çok gayrı Müslim unsurları hedef alan bu politika özellikle 1930’dan itibaren devletin diğer gayrı Türk Müslüman unsurlarını da kapsamıştır. Bu çerçevede 1930’dan sonra Türkçe konuşulmasını ulus-devleti inşa etmek için vazgeçilmez bir ön şart olarak gören devlet, 1937 yılının başlarında Seyhan ve İçel illerinde yaşayan ve “Etili Türkler” olarak adlandırdığı çoğu Arapça konuşan unsurları ulus-devlete entegre etmek, bunu için de Türkçe konuşulmasını sağlamak amacıyla “CHP Hars Komitaları” nı teşkil etti. Ankara merkezli, bölgesel ve Tek Parti döneminin parti-devlet anlayışının tipik bir örneğini teşkil eden Komitalar, Türkçe’nin umumileştirilmesi hususunda müslüman unsurlara yönelik olarak uygulanan politikaların en etkin ve en belirgin örneği olmuştur. Çukurova bölgesinin tamamını kapsayan faaliyet alanı içerisinde Komitaların çalışmalarında eğitim en öncelikli konu olarak ele alınmış, bu çerçevede bölgede çok sayıda “Ulus Dershanesi” adıyla amaca yönelik okullar açılmış ve önemli sayıda Etili Türk yurttaşa ve çocuklarına Türkçe öğretilmiştir. Hars komitalarının faaliyetleri sadece okul ile sınırlı kalmamış, bundan başka sosyal hayatın önemli mekanları mahalle, köy, sokak, çarşı, kahvehaneler dahi Komitaların en etkin çalışma yerlerini teşkil etmiştir. Ayrıca Komitalar, amaca ulaşabilmek için, milli bayramlardan özel günlere, tiyatrodan müziğe, spordan her türlü eğlenceye, konferanstan ilmi araştırmalara her türlü aktiviteyi en etkin biçimiyle kullanabilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ulus-devlet, CHP Hars Komitaları, Etili Türkler, Seyhan vilayeti, Adana

Kaynakça

• AKTAR Ayhan, Varlık Vergisi ve Türkleştirme Politikaları, İletişim Yayınları, İstanbul 2006.
• AKYILDIZ Ahmet, Ne Mutlu Türküm Diyebilene, Türk Ulusal Kimliğinin Etno-seküler Sınırları (1919-1938), İletişim Yayınları, İstanbul 2004.
• ARSLAN Emre, “Türkiye’de Irkçılık” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, C.4, İletişim Yayınları, İst. 2002.
• ÇAĞAPTAY Soner; “Otuzlarda Türk Milliyetçiliğinde Irk, Dil ve Etnisite”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, C. 4, İletişim Yayınları, İst. 2002.
• OKUTAN M. Çağatay, Tek Parti Döneminde Azınlık Politikaları, İstanbul Bilgi Üniv. Yayınları, İstanbul 2004.
• SADOĞLU Hüseyin, Türkiye’de Ulusçuluk ve Dil Politikaları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2003.
• ŞEN Furkan, Globalleşme Sürecinde Milliyetçilik Trendleri ve Ulus- Devlet, Yargı Yayı-nevi, Ankara 2004.
• ÜSTEL Füsun, “Türkiye Cumhuriyeti’nde Resmi Yurttaş Profilinin Evrimi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, C.4, İletişim Yayınları, İst. 2002.