FRANSIZ DEVRİMİ VE DİN

Yıl 2007, Cilt: 3 Sayı: 11, 119 - 142, 15.12.2007

Ahmet Faruk Kılıç

Öz

Ortaçağ'da kilise hayatın merkezindedir. O, siyaset, eğitim, bilim, kültür, sanat ve toplumsal hayatın birçok alanında çok etkilidir. Feodal beyler ve krallar kilise ile iyi geçinmek zorundadır. Aksi takdirde iktidarları tehlikededir. Zamanla güçlenen monarşiler bu durumdan rahatsız olmaya başladılar. Al­manya'da kiliseye isyanlar başladı ve dinde reform hareketi gerçekleştirildi.
Fransa'da güçlü bir monarşi vardı. Bu iktidar papanın kendi işlerine karışmasından rahatsızlık duyuyordu. Fransa'daki sosyal yapı Luthervari bir reform hareketine uygun değildi. Bunun için; Roma'dan kopmadan onun etkisi azaltıl­maya çalışıldı. Gallikanizm bu amacın bir ürünüdür. Bu arada krallarla papalar arasında orta yolu bulmak amacıyla konkordato'lar imzalandı.
Devrim öncesi dönemde yaşanan ekonomik sıkıntılar, yeni vergilerin habercisiydi. Kilise ve soylular vergilere yanaşmadı. Fatura, burjuvaziye kesilecek görünüyordu. Bunun üzerine burjuvazi, yanına köylü ve işçi sınıfını da alarak devrimin pimini çekti. Burjuvazi, devrim esnasında ve sonrasında kendine yakın din adamlarından özellikle istifade etti. Sonunda rakipleri olan soylular ve imtiyazlı din adamlarını diskalifiye etti. Kiliseyi millileştirerek bundan sonra kendine rakip olmayacak hale getirdi. Din konusunda daha ileri gitmek istemiyordu. Fakat, devrimin kontrolünü halkçı ve jakobenlere kaptırdığında din kurumu ve kilise çok hırpalandı. Bu durum burjuvazinin çıkarlarına da uymuyordu. Bunun için bu hareketleri de diskalifiye etmesini bildi.
Fransa'da devrim sonrası dinin durumu birçok faktöre göre belirlendi. Devrimin asıl amacı papa etkisi minimize edilmiş milli bir kilise kurmaktı. Bu dönemde din; devletin içine ve kontrolüne alınmak istendi. Fakat, bu o kadar kolay değildi. Yaşanan birçok sosyal süreçler neticesinde Fransız siyaseti çareyi, kilise ve devleti birbirinden ayırmada buldu. Bu durum genellikle laiklik olarak algılandı. Yani, laiklik devrimin amacı değil de bir sonucu olarak ortaya çıktı. Bu çalışmada Fransa'daki bu din serüveni; sosyal süreçler çerçevesinde ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Katolik Kilisesi, Din Adamları, Gallikanizm, Din ve Siya­set, Laiklik

Kaynakça

• AĞAOĞULLARI, M. Ali& KÖKER, Levent, Tanrı Devletinden Kral Devlete, İmge Kit., Ankara, 1991
• AKIN, İlhan F., Devlet Doktrinl eri, Samim Gündüz Basımevi, İstanbul , 1962
• ASTER, Ern est , Fransız İhtilali'nin Siyasi ve Sosyal Fiki rleri, Ya y Haz., Şennur Şenel, Phonix Yay., Ankara, 2004
• ASTER, Ernest von, Fransız İhtilali'nin Siyasi ve Sosyal Fikirleri, Osmanlıcaya Çev., M. Nermi, Hakimiyeti Milliye Matbaası, Ankara, 1927
• ATEŞ, Toktamış, Siyasi Tarih I, İ.Ü. İktisat Fakültesi, İstanbul, 1989
• BAUBEROT , Jean, AB Ülkelerinde Dinler ve Laiklik, Çev., Fazlı Arabacı, Ufuk Kit., İs­ tanbul, 2003
• BEER, Max, Sosyalizmin ve Sosyal Mücadelelerin Umumi Tarihi, Çev., Zühtü Uray, Maa­ rif Matbaası,1941
• ÇAM, Esat, Devlet Sistemleri, İ.Ü. İktisat Fakültesi, İstanbul, 1982
• KILIÇ, Ahmet Faruk, Türkiye'de Din-Devlet İlişkilerinde Yönetici Seçkinlerin Rolü, Dem Yay ., İstanbul, 2005
• MESSNER, Francis, "Fransa Din-Devlet İlişkisi", İSAM, Mas Mat., İstanbul, 2006
• MICHELET, J. Fransız İhtilali Tarihi, I, Çev., Hamdi Varoğlu, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1967
• MUSOLİN, Janko, Hürriyet Bildirgeleri, Çev., Necmi Zeka, Belge Yay., İstanbul, 1983
• O'CONNOR, John R. Exploring World History, Globe Book Company, New York,1969
• PALMER, R.R.& COLTON!, Joel, A History of The Modern World, McGraw-Hill, New York, 1995
• ROBERT, Jacquest, Batı'da Din-Devlet İlişkileri, Çev., İzzet Er, İz Yay ., İstanbul, 1998
• RUHİ, M.Emin, Fransız Devriminde Bir Başrol Oyuncusu Sieyes, Liberte Yay ., Ankara, 2002
• SEYDOL, İ. Memduh, Fransız İhtilalinin Dış ve İçyüzü, Sinan Mat., İstanbul, 1950
• TANİLLİ, Server, Dünyayı Değiştiren On Yıl, Adam Yay., İstanbul, 2002
• TAPLAMACIOĞLU, Mehmet, Din Sosyolojisi, A.Ü. İlahiyat Fak., Yay., Ankara, 1975
• YAZICIOĞLU, Hulisi, Bir Din Politikası Laiklik, İFAV Yay., İstanbul, 1993