MERKEZ SAĞIN DİĞER AKTÖRLERİ ve AKP

Yıl 2006, Cilt: 2 Sayı: 9-10, 9 - 21, 15.09.2006

Ömer Çaha

Öz

Bu çalışma, ana hatlarıyla Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ile merkez sağda yer alan diğer siyasal partiler arasındaki farklılıkları ve benzerlikleri incelemeye çalışmaktadır. Cumhuriyet Türkiye’sinde merkez sağ siyasetin sahneye çıkması Demokrat Parti’yle birlikte olmuştur. Demokrat Parti’nin başlattığı gelenek 1980 askerî darbesine kadar Adalet Partisi’yle devam etmiş, ancak askerî yönetimin siyasal partileri tasfiye etmesinin sonucunda bu parti de Türk siyasal hayatının dışında kalmıştır. Demokrasi sürecinin yeniden başladığı 1983 yılından itibaren merkez sağ iki farklı parti olarak sahneye çıkmıştır. Bunlardan biri Süleyman Demirel’in gölge genel başkanlığında kurulan Doğru Yol Partisi (DYP), diğeri ise Turgut Özal liderliğindeki Anavatan Partisi (ANAP) olmuştur. Merkez sağ siyaset 1980 sonrasında kendi içinde iki partiye bölünürken, her partinin diğerinden köklü biçimde ayrılmasa da farklı tarzda bir siyaset güttüğü görülmektedir.
Merkez sağ siyaset 2001 yılında ortaya çıkan AKP ile birlikte daha da renklenmiştir. Bundan da önemlisi AKP, kuruluşundan bir yıl sonra yapılan genel seçimlerde merkez sağın iki aktörünü barajın altına düşürerek bu kul-varın en güçlü partisi konumuna gelmiştir. Yapılan çalışmalar, AKP seçmen tabanının geleneksel merkez sağın seçmen tabanından oluştuğunu göstermektedir. AKP, merkez sağda siyaset yapacağı iddiasıyla ortaya çıkmış olan bir siyasal partidir. Ancak programının, tüzüğünün ve söyleminin hangi ölçüde merkez sağın geleneksel şablonuna uyduğu konusu çalışılmaya ve incelenmeye değer bir konudur. Bu çalışma, ana hatlarıyla bu noktayı esas alıp; programından, tüzüğünden, söylemlerinden ve faaliyetlerinden hareketle AKP’yi, merkez sağdaki rakipleri DYP ve ANAP’la karşılaştırmaya çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ak Parti, Doğru Yol Partisi, Anavatan Partisi, Turgut Özal, Süleyman Demirel

Kaynakça

• Ömer Çaha, “Turkish Election of November 2002 and Rise of ‘Moderate’ Political Islam,” Alternatives: Turkish Journal of International Relations, Vol. 2, 1 (Spring, 2003)
• Doğru Yol Partisi 1983 Programı (http://www.belgenet.com/parti/program/ dyp1983-1.html)
• Doğru Yol Partisi II. Demokrasi Programı (http://www.belgenet.com/parti/program/dyp1998-1.html)
• Anavatan Partisi Programı (http://www.belgenet.com/parti/program/anap-1.html)
• Ahmet Helvacı, “The Influence of Liberalism on Turkish Economy, Politics and Civic Culture with Particular Reference to Ozal Era”, Sheffield: University of Sheffield, Unpublished Ph.D. Dissertation, 1998
• Ak Parti ve Muhafazakâr Demokrasi, İstanbul: Alfa Yayınları, 2004
• AKP, Adalet ve Kalkınma Partisi (Ak Parti) Programı, 2001