BİR SOSYAL DEĞİŞME SÜRECİ: SOSYOLOJİK BAKIŞ AÇISINDAN SANAYİ DEVRİMİ

Yıl 2005, Cilt: 2 Sayı: 5, 189 - 198, 15.06.2005

Serkan Güzel

Öz

Sosyal değişme sürecini ayrıntılı olarak ortaya koyabilmek için sanayi devrimini temel etken kabul ederek, sanayi öncesi ve sanayi toplumlarını karşılaştırmalı olarak incelemek gerekir. Bu anlamda sanayi devrimini ortaya çıkaran nedenler ele alınmış olacaktır. Sanayi devriminin olgunlaşması büyük oranda tarımsal kapitalizm ve sanayi kapitalizmine bağlıdır. Sanayileşme, tarım ve manifaktürün makineleşmesi sayesinde üretimde köklü bir artışın yaşanmasını adeta zorunlu kılmıştır. Yüksek hızda makinelerin kullanımı fabrikalaşma süreci ile sonuçlanmıştır. Bunu, sanayi devrimini daha önceki üretim formlarından farklı kılan en önemli özelliklerden biri olarak değerlendirmek mümkündür. Modern-sanayi toplumlarını diğerler toplumlardan ayıran bazı temel özelliklerin, tarımsal kapitalizm, girişimcilik, sanayileşme, pazar mekanizması ve fabrika üretimi olduğu düşünülebilir.

Anahtar Kelimeler

sosyal Değişme, Saniyileşme, Sanayi Toplumu, Fabrikalaşma, Tarımsal Kapitalizm, Pazar

Kaynakça

• AKŞİT Bahattin. Köy, Kasaba ve Kentlerde Toplumsal Değişme, Ankara, Turhan Kitabevi, 1985
• APPLEBAUM, Herbert, "Agricultural Work", Herbert APPLEBAUM (Ed), Work İn Market&Industrial Societies, New York, Published By State University Of New York Press, 1984:147-150.
• APPLEBAUM, Herbert. "Work in Market And Industrial Society”, Herbert APPLEBAUM (Ed), Work in Market& Industrial Societies, New York, Published By State University Of New York Press, 1984:1-32.
• AYATA, Sencer. Sermaye Birikimi ve Toplumsal Değişim, Ankara, Gündoğan Yayınları, 1991
• BOTTOMORE, Tom. Toplumbilim. Çev. Dr. Ünsal Oskay. İstanbul, Beta Basım Yayım, 1984
• COBB, James C. Industrialization And Southern Society, Lexington, By University Press Of Kentucky, 1984
• ERKAL, Mustafa. Sosyal Meseleler ve Sosyal Değişme, Ankara, Mayaş Yayınları, 1984
• ERKÁL, Mustafa E. İktisadi Kalkınmanın Kültür Temelleri, İstanbul, Kuşak Ofset, 1992 FREYER, Hans. Endüstri Çağı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyast Fakültesi Konferansları, İstanbul,1954
• GEZGİN, Fikret. Sosyal Yapı Açısından Genel Sosyoloji-Köy Sosyolojisi İlişkileri, İstanbul, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları No: 552, 1997
• GİNO, Germany. The Sociology Of Modernization: Studies On İts Historical And Theoretical Aspects With Special Regard Of The Latin America Case, New Brunswick, Transaction Books, 1981
• GİDDENS, Anthony . Sosyoloji Eleştirel Bir Yaklaşım. Çev. M. Ruhi Esengün-Dr. İsmail Öğretir, İstanbul, Birey Yayıncılık. 1994
• HÜLÜR, Himmet. “Küreselleşme ve Toplumbilimsel Kuramlaştırma Sorunu," Selçuk İletişim. Sayı 12. cilt 1. 2000 S. 27-36.
• KEMP, Tom. Industrialization in Nineteenth Century Europe, London, Longman Press, 1969
• KEMP, Tom. Historical Patterns Of Industrialization, London, Longman, 1978
• KIRAY, Mübeccel B. Toplumsal Yapı ve Toplumsal Değişme, İstanbul, Bağlam Yayıncılık, 1999
• KONGAR, Emre. Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği, İstanbul, Remzi Kitabevi, 1995
• KORNBLİTH, Garry John. "Images Of Industrialization The Technological Transformation", G. KORNBLİTH (ed), The Industrial Revoluation in America, Boston: Houghton Mifflin Press, 1998:63-70.
• KRİEDTE, Peter., H. MEDİCK., T. SCHLUMBOHM, Industrialization Before Industrialization, Cambridge, Cambridge University Press, 1981
• KULİK, Gray. “A Factory System Of Wood", G. KORNBLİTH (Ed), The Industrial Revoluation İn America, Boston, Houghton Mifflin Press, 1998:33-39.
• KURUÇ, Bilsay. Sanayileşmeye Geçiş Süreci, Doçentlik Tezi, Ankara, 1973
• MEGİLL, Allan . Aşırılığın Peygamberleri, Çev. Tuncay Birkan. Ankara, Bilim ve Sanat Yayınları. 1998
• MİLLER, Delbert C. J., William H. FORM. Industrial Sociology, New York, Harper&Row Publishers, 1964
• OSKAY, Ülgen. "Toplumsal Bilim-Sosyoloji ve Sosyolojik Düşünce,” Seminer, Sayı 5. 1987. s. 209-232.
• ÖZKALP, Enver . Sosyoloji'ye Giriş, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Basımevi.1993
• SCHNEIDER, Eugene V. Industrial Sociology, London, Mcgraw Hill Company, 1969
• SHETTY, M:C. Small Scale And Household Industrialism in Developing countries, New York, Asie Publishing House, 1963
• STEARN, Peter N. The Industrial Revoluation In World History, United Kingdom, West View Press, 1993
• THOMPSON, Paul. The Nature Of Work, Hong Kong, Second Edititon, 1989
• TÜRKDOĞAN, Orhan. Sanayi Sosyolojisi Türkiye'nin Sanayileşmesi-Dün-Bugün Yarın, Ankara, Töre Devlet Yayınevi, 1981
• TÜSİAD. Türk Toplumunun Değerleri, İstanbul, Boyut Matbaacılık, 1991
• VAGO, Steven. Social Change, New Jersey: Lund Green Graphics Press Ltd, 1989
• VİLENSKY, Harold L. "The Early Impact of Industrialization On Society,” W. FAUNCE (Ed), Readings in Sociology, New Jersey, Printice-Hall, 1967:75-90.
• WALLERSTEİN, Immanuel. Tarihsel Kapitalizm, Çev. Necmiye Alpay. İstanbul, Metis Yayınları. 1996
• WOOD, Ellan Meiksins. Kapitalizmin Kökeni, (Çev A. Aksun), Ankara, Epos Yayınları, 2002
• YOUNG, John A. "Small Scale Farmers”, H. APPLEBAUM (Ed), Work in Market&Industrial Societies, New York: Published By State University Of New York Press, 1984:150-163.