CEMAATTEN CEMİYETE TÜRKİYE’NİN MODERNLEŞME PRATİĞİ

Yıl 2004, Cilt: 1 Sayı: 2, 79 - 94, 15.10.2004

Mustafa Orçan

Öz

Türkiye’nin modernleşme pratiğine bakıldığında cemaatten cemiyete geçiş deneyimimizin Batılı toplumlardan oldukça farklı olduğunu görürüz. Değişimin hızı Batıdaki gibi süratli değildir. Bu nedenle de değişimin yıkıcı faktörleri, kendi içinden çıkan tampon mekanizmalarla zamanla elimine edilmektedir. Fakat bu mekanizmalar bazen olumlu sonuçlar doğururken, bazen de olumsuz ve de gelişmeyi engelliyici bir durum olarak da karşımıza çıkabilmektedir. Engelleyicilerin kim olduklarına bakıldığında farklı dönemlerde farklı öznelerin yer aldığını görüyoruz. Bir zamanlar değişimler karşısında devlet çok talepkar, toplum çekingen ve mesafeli dururken, 1950 ve 1980 sonrası dönemde bu kez toplum istekli, devlet çekingen hatta engelleyici bir rol üstlendiği görülmektedir. Tüm bunlar geçiş döneminin uzamasına neden olmuş ve bazı arizi tampon girişimlere yol açmıştır. Ayrıca cemiyetvari ussal girişimlerin cemaat ruhuyla kurulduğunu görmekteyiz. Dolayısıyla ara dönemlerde toplum cemaatten cemiyete değişirken, bunu cemaat ruhuyla yapması ara denemeleri ortaya çıkardı.

Anahtar Kelimeler

Türkiye’nin Modernleşme Tecrübesi, Cemaat, Türk Toplumunun Değişimi, Cemaat Ruhu, İdeoloji ve Geçiş Süreci, AB

Kaynakça

• Arslan, Hüsamettin, (1992), Epistemik Cemaat, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Aysoy, Mehmet, (2003), Geleneksel Sonrası Toplum Üzerine, İstanbul: Aç Kitapları.
• Balıkhane Nazırı Ali Bey, (1978), Bir Zamanlar İstanbul, İstanbul: Tercüman. Gazetesi 1001 Temel Eserler Dizisi.
• Çelebi, Nilgün, (1987), “Tönnies'in Yaşamı ve Görüşleri", SÜ Edebiyat Dergisi, Sayı: 4. Konya.
• Faroqhi, Suraiya, (1998), Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, 2. Baskı, Çev. E. Kılıç, İstanbul: TVY Yayınları.
• Fındıkoğlu, Z. Fahri, (1971), İçtimaiyat Dersleri, I. Cilt, İstanbul Üniversitesi Yayınları.