SÂMİHA AYVERDİ: GEÇİŞ DÖNEMİ TÜRKİYESİ’NDE MUHAFAZAKÂR BİR KADIN MÜTEFEKKİRİN YOL GÜZERGAHINA DAİR NOTLAR (Düzeltme: Bu makale 41-42. Kadın sayısında yayımlanmıştır.)

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 58, 187 - 208, 15.06.2020

H. Aliyar Demirci

Öz

Sâmiha Ayverdi (1905-1993), cumhuriyet dönemi muhafazakâr düşüncede istisnaî bir simadır. Kadın bir entelektüeldir, modernleşme sürecimizde özellikle Cumhuriyet döneminde inkılapçı hareketin kadını öne çıkaran söylemine rağmen muhalif bir kimlik geliştirmiştir. Geçiş dönemi Türkiyesi’nde kendini yetiştirmiştir. Osmanlı Devleti’nin yıkılışını görmüş, Erken Cumhuriyet dönemine İstanbul’da şahitlik etmiştir.
Makale hızlı bir değişmeye maruz kalan bir ülkede kadın bir mütefekkirin düşünce hayatının ve manevî dünyasının hangi tesirlerle şekillendiğini açıklamaya dönüktür, Ayverdi’nin fikren muhafazakârlığı tercih ediş sebeplerini anlamaya çalışır.

Anahtar Kelimeler

Sâmiha Ayverdi, Muhafazakârlık, Kadın ve Muhafazkarlık

Kaynakça

• Atılgan, Gökhan, “Behice Boran”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce Sol (ed: Murat Gültekingil), İstanbul, İletişim Yayınları, 2008, 2. Baskı, ss.436-471.
• Ayvazoğlu Beşir, “Türk Muhafazakârlığının Kültürel Kuruluşu”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce Muhafazakârlık (ed. Ahmet Çiğdem), C. 5, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003. ss. 509-532,
• Ayverdi Fazlı, Ünlü yazar ve mütefekkir Sâmiha Ayverdi’nin yeğenine Yazdığı Hayat Veren Mektuplar, İstanbul, Kesişim yayınları, 2007.
• Ayverdi, Sâmiha, Nezihe Araz, “Birinci Etüd”, Ken’an Rifaî Yirminci Asrın Işığında Müslümanlık içinde İstanbul, Hülbe Basım, İstanbul, 1983 içinde ss.9-207
• Ayverdi, Sâmiha, Paşa Hanım, Kubbealtı Neşriyatı, 2009.
• Bir Dünyâdan Bir Dünyâya, İstanbul, Kubbealtı Neşriyatı, 2000, 2. Baskı.[birinci baskı: 1974].
• Başkal, Zekeriya, Hâtıraları Hayallerinden Güzel Bir Hanımefendi, İstanbul, Taşhan Kitap Yayınları, 2013.
• Bekata, Hıfzı Oğuz, “Eski Ve Yeni Nesiller Bakımından Gençlik Kurumu”, Çığır, Sayı: 25, Sonkânun 1935.
• Berger, L. Peter, Brigette Berger, Hansfried Berger, Modernleşme ve Bilinç (çev: Cevdet Cerit), Pınar Yayınları, İstanbul, 1985.
• Binark, İsmet, Sâmiha Ayverdi Bibliyografyası, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul, 1999.
• Çalışlar, İpek, Halide Edib, Everest Yayınları, İstanbul, 2010.
• Demirci, Mehmet, “Kenan Rifaî ve Çevresi”, Demokrasi Platformu, 2/6, 2006, ss. 45-76.
• Göze, Hicran. Mâverâdan Gelen Ses, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul, 2005.
• Gümüş, Yüce, Ken’an Rıfâi Büyükaksoy Musikî Yönü ve Eserleri, Zâhir Yayınları, İstanbul, 2013.
• Güngör, Erol, Dünden Bugünden Tarih-Kültür-Milliyetçilik, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1987, 4. Baskı.
• Gürsoy, Kenan, “Prof. Kenan Gürsoy’la Röportaj”, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, yıl: 8 [2007], sayı: 19, ss. 479-480.
• Güzel, Murat, “Necip Fazıl Kısakürek”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce Muhafazakârlık (ed: Ahmet Çiğdem), C. 5, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003, ss.334-341.
• Kara, İsmail, Cumhuriyet Türkiyesi’nde Bir Mesele Olarak İslâm 1, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2012, 5. Baskı,
• Ken’an Rifaî, İlâhiyat-ı Kenan İlahî ve Manzumeler (haz: Mustafa Tahralı) Cenan Vakfı, İstanbul, 2013.
• Kısakürek, Necip Fazıl, O ve Ben, Büyük Doğu Yayınları, İstanbul, 2004, 23. Baskı.
• Mardin, Şerif, “Kültürel Değişme ve Aydın: Necip Fazıl ve Nakşibendi”, Orta Doğu’da Kültürel Geçişler (ed: Şerif Mardin/çev: Birgül Koçak), Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2007 içinde 210-232.
• “Modern Türk Sosyal Bilimleri Üzerine Bazı Düşünceler”, Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik (ed: Sibel Bozdoğan-Reşat Kasaba/çev: Nurettin Elhüseyni), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1998, 54-69.
• “İslâmcılık”, Türkiye’de Din ve Siyaset Makaleler III (ed. Mümtaz’er Türköne-Tuncay Önder), İletişim Yayınları, İstanbul, 1991a, ss. 25-36.
• ”Türkiye’de Din ve Laiklik”, Türkiye’de Din ve Siyaset Makaleler III (ed. Mümtaz’er Türköne-Tuncay Önder), ), İletişim Yayınları, İstanbul, 1991b, ss. 37-80.
• Okay, Orhan (2002), “Necip Fazıl Kısakürek”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 25, Ankara, 2002, ss.485-488.
• Özgürel, Emine Gözde, Sâmiha Ayverdi’nin Romancılığı, Akçağ Yayınları, Ankara, 2012.
• Sayar, Ahmet Güner, “Baba Dostum A. Halim Uğurlu”, Türk Edebiyatı, sayı: 361, Kasım 2003, ss. 18-28.
• Tahralı, Mustafa, “Ken’an Rıfai” maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 25, Ankara, 2002, ss.254-255.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi, 19uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi, İstanbul, 2001, 9. baskı.
• Tekeli, İlhan, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Eğitim Sisteminde Değişmeler”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C.2, İstanbul, İletişim Yayınları, 1985, ss. 456-477
• Tunçay Mete, T.C.’nde Tek-Parti Yönetimi’nin Kurulması (1923-1931), Cem Yayınevi, İstanbul, 1989, 2. Basım.
• Turhan, Mümtaz, Kültür Değişmeleri, MEB Devlet Kitapları, İstanbul, 1969.
• Uludağ, Süleyman, “Sohbet” maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.37, Ankara, 2009, ss.350-351.