MODERN DEVLETİN HUKUK DÖNGÜSÜ: EGEMENLİK, PARLAMENTO VE YASA

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 58, 37 - 53, 15.06.2020

Hamit Emrah Beriş

Öz

Toplumu bir arada tutan kuralların kim ya da kimler tarafından yapılacağı siyasal düşüncenin en önemli sorunlarından biri olmuştur. Modern çağlarda devlet, kural koyma, yani yasa yapma hakkını tekeline alır. Bu hakkı devlete veren en önemli teorik araç, egemenlik kavramıdır. Mutlak monarşilerin güçlü olduğu dönemlerde bu hak doğrudan krala ait olarakgörülmüştür. Ancak 17 ve 18. yüzyıllarda, Avrupa’da, siyasal güç, parlamentolarda toplanmaya başlamıştır. Bu durum, daha önce krala ait olan yasa yapma hakkının parlamentoya geçmesine neden olmuştur. Böylece, parlamentolar, siyasal karar alma süreçlerinde birincil aktör durumuna gelmişlerdir. İngiliz ve Fransız Devrimleri ile geleneksel egemenlik anlayışı, ulusal egemenlik adı verilen yeni bir biçime dönüşmüştür. Aynı süreç, demokrasinin yükselişini de beraberinde getirmiştir. Ancak modern çağlardaki demokrasi tecrübesi, Antik Yunan’daki ilk uygulamasından oldukça farklıdır. Modern dönemde, parlamentolar, demokrasinin hayata geçmesini sağlayan temel
kurumlardır. Yeni modeliyle demokrasi, ulusal egemenliğin halk tarafından seçilen temsilciler aracılığıyla kullanılması anlayışına dayanır. Bu durum, halkın hem yönetici hem de yönetilen durumunda olmasını beraberinde getirmiştir. Zaman içinde parlamentoların düzenlendikleri alanlarda bir genişleme yaşanmıştır. Nitekim günümüzde yasalar çoğunlukla teknik bir içerik taşımaktadır. Ancak her şeye rağmen, demokrasinin gerçekten anlam ifade edebilmesi için en gerçekçi yol parlamentolardan geçmektedir.

Anahtar Kelimeler

Parlamento, egemenlik, yasa, temsil, demokrasi, İngiliz Devrimi, Fransız Devrimi

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. A. (2006). Ulus-Devlet ya da Halkın Egemenliği. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Akal, C. B. (1991). Yasa ve Kılıç. İstanbul: AFA Yayınları.
• Akal, C. B. (1995). Sivil Toplumun Tanrısı. İstanbul: Engin Yayıncılık.
• Akal, C. B. (1999). “Devlet, Yasa, Hakimiyet”, Cumhuriyetin 75. Yıl Armağanı. Istanbul: İstanbul, Üniversitesi Yayınları, ss. 21-55.
• Anderson, P. (1974). Lineages of Absolutist State. London: New Left Books.
• Beriş, H.E. (2014). Egemenlik: Bir Kavramın Geçmişi, Bugünü ve Geleceği. İstanbul: Tezkire Yayınları.
• Beriş, H. E. (2016). “Fransız Devrimi: Ulus-Devletin Yükselişi”. Siyasal Düşünceler Tarihi. (ed. H. E. Beriş ve F. Duman), ss. 637-676, Ankara: Orion Yayınları.
• Dahl, R. (1996). Demokrasi ve Eleştirileri. (çev. L. Köker). Ankara: Yetkin Yayınları
• Dreyfus, F. (2007). Bürokrasinin İcadı: Fransa, Büyük Britanya ve ABD’de Devlete Hizmet Etmek (18.-20. Yüzyıl). (çev. I. Ergüden). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Furet, F. (1989). Fransız Devrimini Yorumlamak. (çev. A. Kuyaş). İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Grant, M. (2009). The UK Parliament. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Hill, C. (2015). İngiliz Devrimler Çağı: Demokratik Devrimden Sanayi Devrimi’ne 1530-1780. (çev. L. Akalın). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Hill, C. (2016). İngiltere’de Devrim Çağı: 1603-1714. (çev. U. Kocabaşoğlu). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Locke, J. (2003). Two Treatises of Government and A Letter Concerning Toleration. (ed. I. Shapiro). New Haven & London: Yale University Press.
• Musulin, J. (der.) (1983). Hürriyet Bildirgeleri: Magna Charta’dan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine. (çev. N. Zeka), İstanbul: Belge Yayınları.
• Özbudun, E. (1968). “İngiltere’de Parlamento Egemenliği Teorisi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Cilt 25, Sayı 1, 5ss. 9-79.
• Poggi, G. (1991). Çağdaş Devletin Gelişimi: Sosyolojik Bir Yaklaşım. (çev. Ş. Kut ve B. Toprak. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
• Poggi, G. (2007). Devlet: Doğası, Gelişimi ve Geleceği. (çev. A. Babacan). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Popper, K. R. (2017). Açık Toplum ve Düşmanları. (çev. M. Tunçay), 5. Baskı, Ankara: Liberte Yayınları.
• Price, R. (2012). Fransa’nın Kısa Tarihi. (çev. Ö. Akpınar). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Rudé, G. (2015). Fransız Devrimi. (çev. A. İ. Dalgıç). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Thompson, F. (1953). A Short History of Parliament. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Tilly, C. (1995). Avrupa’da Devrimler: 1492-1992. (çev. Ö. Arıkan). İstanbul: Afa Yayınları.
• Tocqueville, A. (2016). Amerika’da Demokrasi. (çev. S. Sertdemir Özdemir). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sarıca, M. (1969). Fransa ve İngiltere’de Emredici Vekâletten Yeni Temsil Anlayışına Geçiş.
• İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Sarıca, M. (1981). 100 Soruda Fransız İhtilali, 2. Baskı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Sartori, G. (1993). Demokrasi Teorisine Geri Dönüş. (çev. T. Karamustafaoğlu ve M. Turhan. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
• Sieyés, E. J. (2005), Üçüncü Sınıf Nedir?. (çev. İ. Birkan), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Yerby, G. (2008). People and Parliament Representative Rights and the English Revolution. New York: Palgrave Macmillan