OSMANLI’DAN CUMHURİYET’E HÂKİMİYET-İ MİLLİYE VE DEMOKRASİ

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 58, 151 - 164, 15.06.2020

Cemal Fedayi

Öz

Türkiye siyaset tarihinde demokrasi ve hakimiyet-i milliye bağlamındaki gelişmeler 19. yüzyılın başlarında başlamıştır. Bu sürecin aşamaları şöyle sıralanabilir: Sened-i İttifak, Tanzimat ve Islahat Fermanları, I. ve II. Meşrutiyet, Cumhuriyet. Siyaset tarihimizde çok partili hayatın başlaması ve siyasi hayatta hakimiyet-i milliye kavramının sıklıkla kullanılmaya başlanması 1908 sonrasındadır. Ancak 1912’den itibaren demokrasisiz hakimiyet-i milliye dönemi başlamıştır. Milli Mücadele döneminde Ankara’da kurulan Meclis’te demokrasi ve hakimiyet-i milliye birlikte var olmuştur. Fakat 1925’ten itibaren CHP’nin öncülük ettiği tek parti yönetimi kurulmuştur. 1946’da çok partili hayata yeniden başlanmış fakat bu defa da 27 Mayıs 1960 tarihinde darbe olmuştur. Askeri yönetimin kurduğu vesayetçi düzen, 12 Mart, 12 Eylül ve 28 Şubat darbeleriyle tahkim edilmiştir. Ak Parti’nin iktidara gelmesiyle gerileyen vesayetçi düzen, 15 Temmuz darbe girişimine gösterilen halk tepkisiyle tamamen sona ermiştir. Milli egemenlik, demokrasiyi de içerecek şekilde yeniden kurulmuştur. Ancak demokrasimizdeki eksikliklerin giderilmesi gerekmektedir

Anahtar Kelimeler

Hakimiyet-i Milliye, Demokrasi, Meşrutiyet, Cumhuriyet, Çok Partili Hayat

Kaynakça

• Akyol, T. (2012). Atatürk’ün İhtilal Hukuku, İstanbul.
• Atsız, N. (1950). “Kurucular Meclisi”, Orkun, 1 Aralık 1950, Sayı 9.
• Çavdar, T. (1995). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, Ankara: İmge.
• Fedayi, C. (2016). İmparatorluk Nasıl Yıkıldı. Ankara: Kadim Yayınları.
• “Cumhuriyet’in Milli Hüviyeti”, Hâkimiyet-i Milliye, 3.1.1924.
• Hanioğlu, Ş. (2014). “Demokrasisiz Milli Hâkimiyet ile Çoğunlukçu Milli İrade Arasında”, Sabah, 20.4.2014.
• Hanioğlu, Ş. (2017). “Kemalizm ve Demokrasi”, Sabah, 5.2.2017.
• Hanioğlu, Ş. (2018). “Kuva-yı Milliye Ne Anlamda Milli İdi?”, Sabah, 11.2.2018
• Kara, İ. (1994). İslamcıların Siyasi Görüşleri, İstanbul.
• Karpat, K. (2010). Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul: Timaş.
• Oktay, C. (1998). Siyaset Yazıları. İstanbul: Der Yayınları.
• Orbay, R. (1993). Cehennem Değirmeni-Siyasi Hatıralarım, İst ÖZTÜRK K. (1993) Türk Parlamento Tarihi, Ankara, C. 1.
• “Rauf Orbay’ın Hatıraları”, Yakın Tarihimiz Ansiklopedisi, C. 4.
• Tunçay, M. (1992). T.C.’nde Tek-Parti Yönetimi’nin Kurulması, İstanbul.
• Türköne, M. (1994). “Milli Devlet, Laiklik, Demokrasi”, Türkiye Günlüğü.
• Türköne, M. (1990). “İslamlaşma, Laiklik ve Demokrasi”, Türkiye Günlüğü.
• Türkkan, H. (2018). “Osmanlı Devleti’nde Demokratikleşme ve Kanun-ı Esasi’nin Demokratik Hüviyeti”. Vakanüvis Dergisi, Cilt 3, Azmi Özcan Özel Sayısı.