KEMAL TAHİR İLE OSMANLI SOSYALİZMİNE MEDHAL: “DEVLET ANA”

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 59, 244 - 267, 17.11.2020

Cevat Özyurt

Öz

Bu çalışmanın amacı, Devlet Ana romanında Osmanlı kuruluş anlatısı üzerinden betimlenen Doğu siyasetinin yapısal özelliklerini ve farklılıklarını tespit etmektir. Bu amaca ulaşırken bir dizi sorunun cevabı da verilmeye çalışılacaktır: Osmanlı, özgün bir siyaset tarzı ortaya koymuştur mudur? Osmanlı Devletini kuran enerji ve irade toplulukta mı yoksa belli kişilerde mi bulunmaktadır? Osmanlı Beyliği’nin yayılması kavmî veya dinî bencillikle mi ilişkilidir? Selçuklu ile Osmanlı arasında bir miras ilişkisinden veya süreklilikten bahsedilebilir mi? Osmanlı Devleti içeride ve dışarıda meşruiyetini nereden almaktadır? Kuruluş sürecinde kolektif bellek, töre, mitolojik unsurlara ne ölçüde yer verilmektedir? Osmanlı siyasal yapısı nasıldır ve hangi değerler üzerine inşa edilmiştir? Osmanlı Devleti’ni diğer devletlerden farklılaştıran özellikler nelerdir? Devlet-insan ilişkisi nasıl temellendirilmiştir? Çalışma devlet, Osmanlı-Selçuklu ilişkisi, soy, töre, toplumsal gruplar (dervişler ve ahîler), bilgi kaynakları (rüya, fal), siyasal meşrûiyet, din-siyaset ilişkisi, Asya Tipi Üretim Tarzı alt başlıklarını içermektedir. Bu başlıklar ekseninde yazarın sahip olduğu ideoloji veya dünya görüşünü analiz etmek, çalışmanın alt amaçları içinde yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı’nın Kuruluşu, Tarih Sosyolojisi, Edebiyat Sosyolojisi, Siyasal Meşruiyet, Doğu-Batı Çatışması, Asya Tipi Üretim Tarzı

Kaynakça

• Alver, K. (2012). “Devlet Ana ve Kuruluş Değerleri”. Hece Dergisi. Cilt: 16, Sayı: 181, ss. 288–293.
• Arnason, J. P. (2017). “Doğu ve Batı: YanlışDikotomiden Eksik Yapı-Bozumuna”. (İç.) Tarihsel Sosyoloji. (Ed. Gerard Delanty- Engin F. Işın), (Çev. Ümit Tatlıcan). ss. 357–378. İstanbul: Islık Yayınları.
• Belge, M. (2008). Genesis: Büyük Ulusal Anlatı ve Türklerin Kökeni. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Belge, M. (2012). Edebiyat Üstüne Yazılar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Godelier, M. (1968). Asya Tipi Üretim Tarzı. (Çev. Atilla Tokatlı). İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Gündüz, O. (2011). Türk Romanında Toplumsal Gerçeklik: Kemal Tahir Örneği. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi). http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/48605.pdf
• Heper, M. (2006). Türkiye’de Devlet Geleneği. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Hüküm, M. (2017). Şair-Sosyolog Kemal Tahir. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kayalı, K. (2005). “Bu Doğu Başka Doğu”. (İç.) Tarihte Doğu-Batı Çatışması. (Ed. Ertan Eğribel ve Ufuk Özcan). ss. 18–24. İstanbul: Kızıl Elma Yayınları.
• Kayalı, K. (2007a). “ATÜT Tartışmalarının Hafife Alınması’nın Nedeni ve Bu Tartışmaların Atlanan Ruhu”. (İç.) Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-VIII: Sol. (Ed. Murat Gültekingil). ss. 1089–1094. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kayalı, K. (2007b). “Solda Kemal Tahir Tartışmaları”. (İç.) Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-VIII: Sol. (Ed. Murat Gültekingil). ss. 1095–1101. İstanbul: İletişim Yayınları. Köksal, D. (1999). “Türk Edebiyatında İki Kuruluş Anlatısı ve Millî Kimlik”. Toplum ve Bilim. Sayı: 81. ss. 44–60.
• Külahlıoğlu İslam, A. (2004). “Kuruluştan Kurtuluşa; Dört Tarihî Roman”. Türkbilig. Sayı: 8. ss. 108–123.
• Moran, B. (2014). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış-II. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Orçan, M. (2005). “Tekil Medeniyet Söyleminden AB’ne Değişimler Karşısında Türkiye”. (İç.) Tarihte Doğu-Batı Çatışması. (Ed. Ertan Eğribel ve Ufuk Özcan). ss. 544–555. İstanbul: Kızıl Elma Yayınları.
• Sezer, B. (2005). “Tarihte Doğu-Batı Çatışması”. (İç.) Tarihte Doğu-Batı Çatışması. (Ed. Ertan Eğribel ve Ufuk Özcan). ss. 45–119. İstanbul: Kızıl Elma Yayınları.
• Sezer, B. (2011). Asya Tarihinde Su Boyu Ovaları ve Bozkır Uygarlıkları. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Tahir, K. (1992). Notlar: Sosyalizm Toplum ve Gerçek. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Tahir, K. (2017). Devlet Ana. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Tosun, N. (2016). “Kemal Tahir’in Öykü ve Romanlarında Tarih Algısı”. Notus Öykü. 2016/2. ss. 50–4.
• Yıldırım, Y. (2016). “Kemal Tahir Düşüncesinde Gerçeğin Değişkenliği Bağlamında Osmanlılık Okumaları”. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. Cilt: 1, Sayı: 2. ss. 47–70.