TESETTÜRDEN ÖLÇÜLÜ GİYİME

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: Özel Sayı-1, 44 - 70, 07.12.2020

Didem Gazneli Nilgün Sofuoğlu Kılıç

Öz

Son yıllarda, tesettür giyiminin modanın konusu olması ve küresel pazardaki payının artması gibi gelişmeler, muhafazakâr kadınların geleneksel giyim kodlarının dönüşüme uğradığının göstergesi kabul edilebilir. Ancak, modernleşme süreci ile gelişen moda, giyim tarzı olmanın ötesinde, bireyin düşünce yapısındaki değişimleri ortaya koyması ile daha derin bir anlam içermektedir. Bu çerçevede araştırma, tesettürün moda yoluyla modernleşme meselesi haline gelmesi ve muhafazakâr kadınların dinsel ile olan ilişkisindeki mesafeye odaklanmaktadır. Araştırmada, tesettür giyiminde yaşanan dönüşümler irdelenerek moda üzerinden sekülerleşme eğiliminin tespit edilmesi hedeflenmiştir. Bu doğrultuda, çalışmada nitel yöntem tercih edilmiş olup Asmin Fest, Zeruj Fest ve Zeruj AVM’de 20 kişi ile derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiştir. Veriler, MAXQDA analiz programından yararlanılarak betimsel analiz yöntemine tabi tutulmuştur. Araştırmanın bulgularına göre, muhafazakâr kadınlar arasında moda, modern
yaşam tarzının belirleyici bir etkeni olarak algılanmakta ve daha önceki kuşakların sahip olduğu geleneksel dini bağlardan giderek uzaklaşılmaktadır. Dini kaygının yerini görünüme yönelik kaygının alması ve tüketim kültürünün merkeze yerleşmesi, tesettürün modern yorumlarının benimsenmesine sebep olabilmektedir. Bu sonuç ise muhafazakâr kadınların tesettür açısından sekülerleşme eğilimi gösterdiklerini destekler niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Sekülerleşme, muhafazakâr kadın, giyim modası, tesettür

Kaynakça

• Acun, F. (2007). “Görsel Verilerde Kadın İmajı (1923-1960)”. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 16. 91-112.
• Akçakaya, N. (2017). Renklerin Sosyolojisi: Renklerin Toplumsal Mahiyeti Üzerine Bir İnceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Aksoy, M. (2005). Başörtüsü-Türban: Batılılaşma-Modernleşme, Laiklik ve Örtünme. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Aktay, Y. (2017). İslam ve Sekülerleşmenin Kaynakları. İstanbul: Tezkire Yayıncılık.
• Akyüz, H. (2014). “Hz. Peygamber’in Hadislerinde Renklerin Dili”. Atatürk Üniversitesi İlahiyatFakültesi Dergisi. (41). 373-397.
• Albayrak, H. Ş. (2014). “Yükselen Dindar Sınıfların Modayla İmtihanı”. Lacivert Dergi. http://www.lacivertdergi.com/dosya/2014/08/05/yukselen-dindar-siniflarin-modayla-imtihani adresinden 8 Ağustos 2020 tarihinde alındı.
• Arığ, A. (2007). “Türklerde Kıyafetin Kısa Tarihi”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 22(64-65-66). 141-161.
• Arthur, L. B. (2020). “Religion and Dress”. Lovetoknow. https://fashion-history.lovetoknow.com/fashion-history-eras/religion-dress adresinden 3 Temmuz 2020 tarihinde alındı.
• Aydınalp, H. (2019). “Yerel Bir Dünyevileşme Kavramı: Özerk Dünyevileşmeler”. (Ed. M. A. Kirman ve V. Ertit) Sekülerleşme Tartışmaları içinde (153-197). Ankara: Kadim Yayınları.
• Baltacı, A. (2019). “Muhafazakâr Tüketim: Türkiye’de Muhafazakârlığın Tüketim Eksenli Dönüşüm Pratikleri”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 42: 111-135.
• Barbarosoğlu, F. (2018). İmaj ve Takva. (14. Baskı). İstanbul: Profil Kitap.
• Barthes, R. (1967). Le Systeme de la Mode. Paris: Seuil.
• Batur, B. (2020). “Atatürk’ün Işığında Cumhuriyet Kadını ve Moda”. KadınCom. https://kadin.com/ataturk-un-isiginda-moda adresinden 5 Temmuz 2020 tarihinde alındı.
• Bertrand, R. L. (2015). “The Limits of Secularization through Education”. Journal of Religion&Society. 17: 1-43.
• Blumer, H. (1969). “Fashion: From Class Differentiation to Collective Selection”. Sociological Quarterly. 10 (3), 275-291.
• Bourdieu, P. (1975). “Le Couturier et sa Griffe: Contribution a une Theorie de la Magie”. Actes de la Recherche en Sciences Sociales. 1(1). 7-36.
• Böke, E. G. (2017). “İslam Hukuku›nda Kıyafet-Örtünme ve Kıyafetleri Üzerindeki Resim ve Yazıların Durumu”. Kırıkkale İslami İlimler Fakültesi Dergisi. 2(3). 19-44.
• Braudel, F. (1992). Civilization and Capitalism, 15th-18th Century, Vol 1: The structure of Everday Life. Berkeley: University of California Press.
• Bruce, S. (2011). Secularization: In Defence of an Unfashionable Theory. Oxford: Oxford University Press.
• Bucar, E. (2016). “Secular Fashion, Religious Dress and Modest Ambiguity: The Visual Ethics of Indonesian Fashion-Veiling”. Journal of Religious Ethics. 44(1). 68-91.
• Chaney, D. (1999). Yaşam Tarzları. Türkçe Çev. İ. Kutluk. Ankara: Dost Kitabevi.
• Crane, D. (2003). Moda Gündemleri: Giyimde Sınıf, Cinsiyet ve Kimlik. Türkçe Çev. Ö. Çelik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çevik, N. (2017). Türkiye ve Ötesinde Müslümanlık: Modern Dünyada Din. Türkçe Çev. E. Genç. Ankara: Hece Yayınları.
• DataReportal, (2019). Digital 2019: Global Digital Overview. https://datareportal.com/reports/digital-2019-global-digital-overview adresinden 5 Temmuz 2020 tarihinde alındı.
• Davie, G. (2014). “Din Sosyolojisinin Evrimi: Tema ve Varyasyonlar”. (ed. M. Dillon). Din Sosyolojisi El Kitabı içinde (89-110). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Davis, F. (1997). Moda, Kültür ve Kimlik. Türkçe Çev. Ö. Arıkan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Demirdağ, M. F. (2015). İslam Öncesi Toplumlarda Örtünme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hitit üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çorum.
• Durkheim, E. (2017). “İnsan Doğasının İkiliği ve Toplumsal Koşulları”. (Çev. Ü. Tatlıcan). (ed. B. Balkız ve Ü. Tatlıcan) Emile Durkheim’in Sosyolojisi ve Felsefi Düşüncesi içinde). İstanbul: Islık Yayınları.
• Ertit, V. (2019). Sekülerleşme Teorisi. Ankara: Liberte Yayınları.
• Frisby, D. (2012). Modernlik Fragmanları: Simmel, Kracauer ve Benjamin’in Eserlerinde Modernlik Teorileri. (Çev. A. Terzi). İstanbul: Metis Yayınları.
• Furseth, I. ve Repstad P. (2013). Din Sosyolojisine Giriş: Klasik ve Çağdaş Kuramlaer. (Çev. İ. Çapanoğlu, H. Aydınalp) (2.baskı). Ankara: Birleşik Yayınevi.
• Gazneli, D. (2020). Tüketim Toplumu Bağlamında Türkiye’de Yeni Medyanın Muhafazakârlığın Dönüşümü ve Dini Değerlerin Metalaşması Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Aydın.
• Giddens, A. (2014). Modernite ve Bireysel Kimlik: Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum. (Çev. Ü. Tatlıcan). (2. baskı). İstanbul: Say Yayınları.
• GlobalWebIndex (2019). 2019 Social Media User Trends Report. www.globalwebindex.com adresinden 10 Temmuz 2020 tarihinde alındı.
• Godart, F. ve Aspers, P. (2013). “Sociology of Fashion: Order and Change”. Annual Review of Sociology. 39: 171-192.
• Goffman, E. (2018). Gündelik Yaşamda Benliğin Sunumu. (Çev. B. Cezar). (2. baskı) İstanbul: Metis Yayınları.
• Göksel, N. (2007). “Gençlerde Giyim Modası ve Kimlik İlişkisi”. Yedi, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi. 1: 48-53.
• Göle, N. (2014). Mahremin Göçü. (2. baskı). İstanbul: Hayy Kitap.
• Göle, N. (2017). Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar. (3. baskı). İstanbul: Metis Yayınları.
• Güz, H. ve Hülür , A. (2016). “Muhafazakâr E- Dergilerde Tüketim İdeolojisi ve Moda”. (Ed. Ç. Deniz ve A. Hülür). Yeni Medya ve Toplum içinde (79-111). İstanbul: Literatürk Academia.
• Haenni, P. (2014). Piyasa İslamı: İslam Suretinde Neoliberalizm. (Çev: L. Ünsaldı). Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Holton, R. (2013). “Küreselleşmenin Kültürel Sonuçları”. (Çev. K. Karaman). Sosyoloji Konferansları. 47: 59-75.
• Inglehart, R. (1997). Modernization and Postmodernization: Cultural, Economic and Political Change in 43 Societies. New Jersey: Princeton University Press.
• Inglehart, R. (2000). “Globalization and Postmodern Values”. The Washington Quarterly. 23(1): 215-228.
• Janmohamed, S. (2018). M Nesli: Yeni Müslüman Gençlik. İstanbul: Kaktüs Yayınları.
• Karaca, Ş. (2011). “Fatma Aliye Hanım’ın Türk Kadın Haklarının Düşünsel Temellerine Katkıları”. Karadeniz Araştırmaları Dergisi. Güz 2011. 31: 93-110.
• Kellner, D. (2003). Media Culture: Cultural Studies, Identity and Politics Between the Modern and the Postmodern. New York: Routledge.
• Keskin, Y. M. (2004). “Din ve Toplum İlişkileri Üzerine Bir Genelleme”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 4(2): 7-20.
• Montaldi, G. (2017). “Religion and its Clothes: A Perspective from Christian Teology”. Annuario CIRMİB. 1-21.
• Navaro-Yashin, Y.(2017). “Kimlik Piyasası: Metalar, İslamcılık, Laiklik”. (Ed. D. Kandiyoti ve A. Saktanber). Kültür Fragmanları: Türkiyede Gündelik Hayat içinde (4. Baskı). (201-227). İstanbul: Metis Yayınları.
• Pekdemir, K. (2018). “Zihniyet-Din ve Toplumsal Değişimin İlişkisi: Ülgener Örneği”. Tasavvur. Tekirdağ İlahiyat Dergisi. 4(1): 13-32.
• Ritzer, G. (2011). Toplumun McDonaldlaştırılması: Çağdaş Toplum Yaşamının Değişen Karakteri Üzerine Bir İnceleme. (Çev. Ş. S. Kaya). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ruşan, T. C. (2019). “Bir İletişim Dizgesi Olarak Giyim ve Giyime Yönelik Göstergebilimsel Çözümlemelerdeki Değişkenler”. Erciyes İletişim Dergisi. 6(1): 81-96.
• Saydan, R., & Nart, S. (2009). “Online Tüketimi Teşvik: Sanal Ortamda Tüketici İkna Süreci ve Belirleyicileri”. Öneri Dergisi. 8(32): 85-94.
• Silverman, D. (2018). Nitel Verileri Yorumlama. (Çev. E. Dinç). Ankara: Pegem Akademi. Silverman, E. (2013). A Cultural History of Jewish Dress. UK: Bloomsbury Academic.
• Simmel, G. (1957). “Fashion”. American Journal of Sociology. 62 (6): 541-558.
• Simmel, G. (2013). Moda Felsefesi: Modern Kültürde Çatışma. (Ed. A. Artun). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Slater, D. (1997). Consumer Culture and Modernity. Cambridge: UK: Polity.
• Sofuoğlu Kılıç, N. (2018). “Dini Yorumların Çeşitliliğini Gündelik Hayat Sosyolojisiyle Düşünmek”. Uluslararası İslam ve Yorum Sempozyum Kitabı 3. 159-174.
• Spencer, H. (1897). The Principles of Sociology, Vol. II. New York : D. Appleton.
• Sproles, G. B. (1981). “Analiyzing Fashion Life Cycles: Principles and Perspectives”. Journal of Marketing. 45 (Fall): 116-124.
• Subaşı, N. (2017). Din Sosyolojisi. (2.baskı). İstanbul: Dem Yayınları.
• Şallı, A. (2017). “Modernlik, Gelenek ve Din İlişkisi: Bir Modernleşme Kuramı Eleştirisi”. Kırıkkale İslami İlimler Fakültesi Dergisi. 2(4): 55-82.
• Şen, H. (2018). “Emile Durkheim’in Dine ve Din Sosyolojisine Bakışı: Karşılıklı Bir Hayranlık Hikayesi”. (ed. Ü. Tatlıcan ve V. S. Öğütle), Emile Durkheim’ı Yeniden Okumak içinde (189-222). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Turner, A. (2015). “Generation Z: Technology and Social Interest”. The Journal of Individual Pscychology. 71(2): 103-113.
• Veblen, T. B. (2017). Aylak Sınıfın Teorisi: Kurumların İktisadi İncelenmesi. (Çev. E. Kırmızıaltın, H. Bilir). (3.baskı). Ankara: Heretik Yayın.
• Weber, M. (1963). The Sociology of Religion. Boston: Beacon Press.
• Wilson, B. R. (2017). Seküler Toplumlarda Din. (Çev. Ö. F. Darende). Ankara: Pegem Akademi.
• Wilson, E. (2003). Adorned in Dreams: Fashion and Modernity. New Jersey: Rutgers University Press.
• Wynne, K., & Janssens, A. (2018). “Fashion as Religion, and a Higher Moral Fabric”. The Globe and Mail. https://www.theglobeandmail.com/opinion/article-fashion-as-religion-and-ahigher-moral-fabric/ adresinden 12 Temmuz 2020 tarihinde alındı.