SEBİLÜRREŞAD DERGİSİNİN 1. MECLİS’LE İLGİLİ YAKLAŞIMI

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 64 - Gelenekten Geleceğe Bir Aydın: Erol Güngör, 286 - 302, 13.12.2023

Ali Osman Çakmak

Öz

Bu çalışma, Milli Mücadele döneminde Türkiye’deki İslamcılık düşüncesinin en önde gelen yayın organı durumunda olan Sebilürreşad dergisinin, İstanbul’un işgali sonrasında, İstanbul ve Ankara merkezli olmak üzere ortaya çıkan çift yönetimli dönemdeki pozisyonunu ele almaktadır. Bu çerçevede daha çok, derginin Ankara’da teşekkül eden Büyük Millet Meclisi ve hükümeti hakkında nasıl bir yaklaşım sergilediği sorusuna cevap aranmaktadır. Çalışmada Sebilürreşad dergisinin Milli Mücadele’ye dahil olma sürecinden bahsedilecek, sonrasında ise 1. Meclis ve icraatları ile ilgili yaklaşımı, dergide yayınlanan metinlerden referanslarla ortaya konmaya çalışılacaktır. Bu kapsamda Sebilürreşad dergisinin, Ankara’da teşekkül eden yeni yönetimle ilgili algılarına, değerlendirmelerine, taleplerine ve gelecek projeksiyonlarına temas edilecektir. Dergi, 1. Meclis hükümetini Osmanlı Devleti’nden ayrı görmemekte, ayrıca Meşrutiyet dönemi hükümetlerine göre çok daha İslami bir politikaya sahip olduğunu düşünmekte ve bu sebeple yönetimi bütün gücüyle desteklemektedir. Çalışmada dergi kadrosunun Ankara yönetimine verdiği büyük destek ve sahip olduğu beklentiler, İslamcılık hareketinin tarihsel süreç içerisinde siyasal merkezle olan ilişkisi bakımından da konumlandırılmaya çalışılacaktır. Böylece cumhuriyetin kuruluşunu hazırlayan 1. BMM döneminin politika tercihleri konusuna da ışık tutulmuş olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sebilürreşad, Milli Mücadele, 1. Bmm, Cumhuriyetin Kuruluşu, İslamcılık

Kaynakça

• Aksekili, A. H. (1921). Mekteplerde Tedrisat ve Terbiye-i Diniye Meselesi Hakkında, Maarif Vekil-i Muhteremi Hamdullah Subhi Beyefendi’ye. Sebilürreşad, 19(488).
• Anadolu’da Sebilürreşad. (1920). Sebilürreşad, 18(464).
• Avn-i Hak’la Sebilürreşad 21. Cilde Başlıyor. (1922). Sebilürreşad, 21(521).
• Batum Mebusu Ali Rıza. (1922). Mehmed Ağa Ne Diyor. Sebilürreşad, 20(496).
• Daru’l-Funun ve Medreselerin Islahı Hakkında. (1923). Sebilürreşad, 21(528-529).
• Eşref Edip. (1921a). Şeriye Vekaletinin Beyannamesi Münasebetiyle. Sebilürreşad, 19(480).
• Eşref Edip. (1921b). Tanzimatçılık Bu memleket İçin Mahzı Felaket Olmuştur-Büyük Millet Meclisi Azayı Muhteremesine-. Sebilürreşad, 19(486).
• Eşref Edip. (1921c). Müslüman Heyeti İctimaiyesinin Temellerini Takviye Lazımdır. Sebilürreşad, 19(475).
• Eşref Edip. (1938). Mehmet Akif. İstanbul: Asarı İlmiye Kütüphanesi Neşriyatı.
• Evliyayı Umûrdan Mühim Bir Rica. (1920). Sebilürreşad, 18(464).
• Hasan Hikmet. (1923). Derecât-ı Tahsiliyede Mekteb Medrese Farkı. Sebilürreşad, 21(536-537).
• İçki Kalkıyor. (1923). Sebilürreşad, 21(536-537).
• İçkinin Hayat-ı Beşerde Açtığı Rahneler. (1923). Sebilürreşad, 21(522).
• Karahisarı Sahib Mebusu Hoca Şükrü. (1921). Nur-u İlahi Söner mi. Sebilürreşad, 19(476).
• Karan, H. (1957). Milli Mücadelede Sebilürreşad. Sebilürreşad, 10(237).
• Manevi Kolera: Kadınların Tedenni ve Sükutu. (1921). Sebilürreşad, 19(485).
• Mev’iza. (1920). Sebilürreşad, 18(458).
• Milletin En Büyük İhtiyacı. (1921). Sebilürreşad, 19(476).
• Mithat Cemal. (1990). Mehmet Akif Ersoy. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Mütareke Sulh ve Teklifatı Âlem-i İslâm’ın Nokta-i Nazarı. (1922). Sebilürreşad, 20(497).
• Nasrullah Kürsüsünde. (1920). Sebilürreşad, 18(464).
• Pir-i Fani. (1921a). İçki ve Kumar Hakkında. Sebilürreşad, 19(473), 46-47.
• Pir-i Fani. (1921b). İnşaallah. Sebilürreşad, 19(475), 65.
• Pir-i Fani. (1921c). Zinet Eşyası. Sebilürreşad, 19(488).
• Safahat Şairini Oğlundan Dinleyiniz. (1948). Millet, (106).
• Said Halim Paşa. (1922a). İslam Usul-i Siyasiyyesi. Sebilürreşad, 20(499).
• Said Halim Paşa. (1922b). Siyasi Fırkalar. Sebilürreşad, 20(500).
• Semiz, Y., & Akandere, O. (2002). Millî Mücadele’de Mehmet Akif (Ersoy) Beyin Faaliyetleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 18(54), 903-952.
• Sinemaların Murakabesi. (1923). Sebilürreşad, 21(536-537).
• Şükür, Rica ve İhtarat. (1921). Sebilürreşad, 18(467).
• Tunaya, T. Z. (1962). İslamcılık Cereyanı. İstanbul: Baha Matbaası.
• Umûr-ı Şer’iyye ve Evkåf Vekîli Mustafa Fehmi. (1922). Umur-u Şeriyye Vekaletinin
• Beyannamesi. Sebilürreşad, 20(499).
• Ümmü’l-Habais Müskirat Memnuiyetinin Tehiri Hakkında. (1923). Sebilürreşad, 21(540-541).
• Yozgat’ta Müteşekkil Islâh-ı Medâris Komisyonu’nun Beyânnâmesi. (1921). Sebilürreşad, 19(487).
• (1336, Nisan 11). Takvim-i Vekâyi.
• (1923). Sebilürreşad, 21(528-529).