ROMANTİK MİLLİYETÇİLİK BAĞLAMINDA MİLLİ HAREKET DERGİSİ

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 66 - Türkiye'nin Fikir Dergileri, 58 - 87, 20.07.2024

Ayşenur Kılıç

Öz

Türkiye’de Milliyetçi Hareket’in kurucu dergisi olan Milli Hareket Dergisi’ni (1966-1974) inceleyen
bu araştırma, dergi koleksiyonunu içerik analizine tâbi tutarak derginin kurucu milliyetçilik anlayışlarını
anlamaya çalışmaktadır. Derginin benimsediği Türk milliyetçiliğinin, hangi tip milliyetçilik
kuram ve kavramları ile açıklanabileceği, makalenin temel meselesidir. İçerik analizini oluşturan
temel çerçeveler, 9 Işık Doktrini’ni oluşturan ilkelerin yanı sıra Herder’in romantik milliyetçilik kuramında
öne çıkan Volksgeist, otantiklik, anti-elitizm, köycülük, anti-kozmopolitanizm ve milli mitoloji
(semboller) temalarıdır. 9 Işık ilkeleri üzerinden incelenen derginin ekonomi, ahlak, teknoloji gibi
alanlarda daha somut/maddi politika önerileri olduğu ve bu önerilerin millet ve milliyeti devlet
odaklı siyasal bir proje olarak tanımlayan kuramsal yaklaşımlarla örtüştüğü gözlemlenirken; dergideki
-diğer alanlara kıyasla daha muğlak, duygusal ve ‘manevi’ tanımlanan- Türk milliyetçiliği
ilkesinin, kültürel milliyetçilik kuramlarıyla daha anlamlandırılabilir olduğu ve dolayısıyla milliyetçiliği
siyasal/ideolojik bir proje olarak değerlendiren konvansiyonel milliyetçilik kuramlarındansa
‘toplumları ulusa ne dönüştürür’ sorusunu temel alarak kültürel alana odaklanan toplumsal milliyetçilik
kuramlarının daha açıklayıcı olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Milli Hareket Dergisi, Türk sağı, romantik milliyetçilik, Herder, Dokuz Işık, Türkeş, Türkeş

Kaynakça

• Aksakal, M. (2018). Harb-i Umumi Eşiğinde Osmanlı Devleri Son Savaşına Nasıl Girdi?. (2. Baskı).
• Ebru Kılıç (çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ateş, A. E. (2021). Kazma-Kürek, Defter-Kitap: Köy Enstitüleri, Sekülarizm ve Romantik Milliyetçilik. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Barnard, F. M. (ed.). (2003). Herder on Nationality, Humanity, and History. Montreal & Kingston, London, Ithaca: McGill-Queen’s University Press.
• Barnard, F. M. (1983). “National Culture and Political Legitimacy: Herder and Rousseau.” Journal of History of Ideas, 44(2): 231-253.
• Barnard, F. M. (ed. and trans.). (1969). J. G. Herder on Social and Political Culture. Cambridge University Press.
• Berlin, I. (1999). (2. ed.). The Roots of Romanticism. Henry Hardy (ed.). New Jersey: Princeton University Press.
• Birinci, A. (Ocak 2018). “Mehmet Ali Tevfik Yükselen,” Türk Yurdu Dergisi, Yıl 107, Sayı 365.
• Bora, T. (2017). Cereyanlar: Türkiye’de Siyasi İdeolojiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Hroch, M. (2007). “National Romanticism.” In: Balázs Trencsényi and Michal Kopek (eds.). Discourse of Collective Identity in Central and Southeast Europe (1770 -1945): Texts and Commentaries Volume II, National Romanticism: The Formation of National Movements. (trans. D. Paton). Central European University Press.